|
|
|
|
| عمومی |
| نام, علامت اختصاری, شماره | Thallium, Tl, 81 |
| گروه شیمیایی | فلزضعیف |
| گروه, تناوب, بلوک | 13 «IIIA), 6 , p |
| جرم حجمی, سختی | 11850 kg/m3, 1.2 |
| رنگ | سفید نقره ای
 |
| خواص اتمی |
| وزن اتمی | 204.3833 amu |
| شعاع اتمی (calc.) | 190 (156) pm |
| شعاع کووالانسی | 148 pm |
| شعاع وندروالس | 196 pm |
| ساختار الکترونی | Xe]4f14 5d10 6s2 6p1] |
| e- بازای هر سطح انرژی | 2, 8, 18, 32, 18, 3 |
| درجه اکسیداسیونs «اکسید) | 3,1 «باز ضعیف) |
| ساختار کریستالی | شش گوش |
| خواص فیزیکی |
| حالت ماده | جامد |
| نقطه ذوب | 577 K (579 °F) |
| نقطه جوش | 1746 K (2683 °F) |
| حجم مولی | 17.22 ×10-6 m3/mol |
| متر مکعب بر مول | 164.1 kJ/mol |
| گرمای هم جوشی | 4.142 kJ/mol |
| فشار بخار | 5.33 E-06 Pa at 577 K |
| سرعت صوت | 818 m/s at 293.15 K |
| متفرقه |
| الکترونگاتیویته | 1.62 «درجه پائولینگ) |
| ظرفیت گرمایی ویژه | 129 J/«kg*K) |
| رسانائی الکتریکی | 6.17 106/m اهم |
| رسانائی گرمایی | 46.1 W/«m*K) |
| 1st پتانسیل یونیزاسیون | 589.4 kJ/mol |
| 2nd پتانسیل یونیزاسیون | 1971 kJ/mol |
| 3rd پتانسیل یونیزاسیون | 2878 kJ/mol |
| پایدارترین ایزوتوپها |
|
|
| SI واحدهای & STP استفاده شده مگر آنکه ذکر شده باشد |
|
تالیــــــــــم
تالیم یک
عنصر شیمیایی است که در
جدول تناوبی دارای نشان Tl و
عدد اتمی81 می باشد.این
فلزضعیف نرم و چکش خوار و خاکستری رنگ شبیه
قلع می باشد ولی در معرض هوا رنگ خود را از دست می دهد. تالیم به شدت سمی است و در سم
موش و
حشرات بکار می رود اما این کاربرد آن به علت احتمال سرطان زایی در بسیاری از کشورها متوقف شده است. همچنین از این عنصر در یابنده های اشعه مادون قرمز بکار می رود.
خصوصیات قابل توجه
این عنصر بسیار نرم و چکش خوار بوده و با چاقو بریده می شود. تالیم در اولین مواجهه با هوا دارای
درخشش فلزی است اما به سرعت با ته رنگ خاکستری مایل به آبی همانند
سرب کدر می شود( آنرا با نگهداری زیر آب حفظ می کنند). اگر در هوا باقی بماند لایه ای از
اکسید روی تالیم ایجاد شده و در حضور آب
هیدرید تالیم تولید می گردد.
کاربردهـــــا
در گذشته ازسولفات تالیم
بی بو و
بی طعم بعنوان
کشنده موش و
مورچه استفاده می شد. در
ایالات متحده و بسیاری کشورهای دیگر به دلایل سلامتی این کاربرد مجاز نیست .سایر کاربردها:
- رسانای الکتریکی سولفید تالیم در معرض نور مادون قرمز تغییر می کنند بنابراین از این ترکیب در سلولهای نوری بهره می برند.
- بلورهای یدید- برمید تالیم بعنوان مواد نورشناختی اشعه مادون قرمز بکار می روند.
- ازاکسید تالیم در ساخت شیشه هایی که دارای ضریب شکست بالا هستند استفاده می شود.
- در مواد نیمه هادی برای یکسو کننده های سلنیم کاربرد دارند.
- در وسایل ردیابی اشعه گاما کاربرد دارد.
- در مایعات با چگالی بالا که برای جداسازی به روش شناور- ته نشین مواد معدنی بکار می روند.
- برای درمان کچلی موضعی و سایر بیماریهای پوستی مورد استفاده قرار می گیرد. اما این کاربرد به علت اختلاف کوچکی که بین سمیت و منافع درمانی آن وجود دارد محدود گشته است.
- تالیم رادیواکتیو 201 برای اهداف تشخیصی در پزشکی هسته ای کاربرد دارد بخصوص در تستهای تنشی که برای رده بندی خطر در بیماران مبتلا به ناراحتی شریانهای قلبی بکار می رود«CAD).
- تالیم در ترکیب با گوگرد ، سلنیم و آرسنیک در ساخت شیشه های دارای چگالی زیاد که نقطه ذوب پایین بین 125 تا 150 درجه سانتیگراد دارند مورد استفاده اند.این شیشه ها ویژگیهای دمای اطاق را دارند که مشابه شیشه های معمولی است و بادوام و نا محلول در آب هستند و ضریبهای شکست منحصر به فردی دارند.
علاوه بر اینها تحقیقاتی بر روی تالیم در حال انجام است تا مواد ابررسانا در دماهای بسیار زیاد برای کاربردهایی چون
MRI، ذخیره انرژی مغناطیسی ،
رانشگران مغناطیسی ،
تولید نیروی برقی و دستگاه انتقال نیروساخته شود.
تاریخچـــــــه
تالیم ( واژه
یونانی thallos به معنی جوانه یا شاخه کوچک سبز) در سال
1861 در
انگلستان توسط
Sir William Crookes هنگامیکه مشغول بررسیهای طیف نمایی برای تالیم موجود در باقی مانده های
اسید سولفوریک گیاه بود کشف نمود.نام آن از
خطوط طیفی درخشان
سبز تالیم گرفته شده است. Crookes و
Claude-Auguste Lamy سال 1862 مستقلا" این فلز را جدا کردند.
پیدایــــــــــش
اگرچه این عنصر به مقدار فراوان در پوسته
زمین و به میزان تقریبا" ppm7/0% وجود دارد، تالیم بیشتر بصورت ترکیب با مواد معدنی
پتاسیم در
خاک معدنی ،
خاکها و
گرانیت دیده می شود و بنابراین عموما" بطور تجاری از این موارد بازیافت نمی شود.منبع اصلی تالیم تجاری مقادیر کم آن درکانیهای
مس ،
سرب،
روی و سایر
کانیهای
سولفید است.
تالیم در مواد معدنی
crooksitehutchinsonite و
lorandite یافت می شود.این فلز در
پیریتها هم وجود دارد و بعنوان یک محصول جانبی تولید اسید سولفوریک هنگام تشویه کانی پیریت جدا می گردد.روش دیگر تهیه این فلزاز
ذوب کانیهای غنی سرب و روی می باشد.
ریز گره های کوچک منگنز که در
کف اقیانوسها وجود دارند نیز حاوی تالیم هستند اما استخراج این ریز گره ها بسیار گران و از نظر زیست محیطی مخرب است.علاوه بر اینها مواد معدنی بسیار زیاد دیگری برای تالیم که حاوی 16% تا 60% تالیم هستند در طبیعت مثل ترکیبات سلنید یا سولفید با
آنتیمونی ،
آرسنیک،مس،سرب و
نقره وجود دارد ولی کمیاب بوده و بعنوان منابع این عنصر اهمیت تجاری ندارند.
ایزوتوپهــــــــا
تالیم دارای 25
ایزوتوپ است که دارای
جرم اتمی بین 184 تا 210 هستند.Ti-203 و Tl-205 تنها ایزوتوپهای پایدار هستند و Tl-204 پایدار ترین
ایزوتوپ رادیواکتیو با
نیمه عمر 78/3 سال به حساب می آید.
هشدارهــــــــا
تالیم و ترکیبات آن به شدت سمی هستند و باید با کمال احتیاط با آنها رفتار شود. مسمومیت زایی این عنصر موجب استفاده از آن به عنوان سم
موش شده است(وهنوز در بسیاری از کشورها از آن استفاده میشود) .از میان اثرات مختلف مسمومیت زایی تالیم می توان به ریزش مو و صدمه به اعصاب سطح بدن اشاره کرد. تماس آن با پوست بدن خطرناک و هنگام ذوب این فلز باید تهویه مناسب انجام شود.تماس با ترکیبات قابل حل تالیم نباید از 1/0
میلی گرم در هر
متر مکعب پوست بدن در میانگین دوره 8 ساعته (40 ساعت کار هفتگی) فراتر رود . احتمال
سرطان زایی تالیم در انسان وجود دارد.
ریزش مو نتیجه استفاده از تالیم در درمان
کچلی موضعی ; است اما این کاربرد مدت زیادی است که متوقف شده است. داستانی مبنی بر تلاش
CIAبه منظور بی آبرویی
Fidel Castro با استفاده از مسموم کردن او به وسیله تالیم که منجر به ریزش ریش او می شد وجود دارد اما تشخیص او مانع از به ثمر رسیدن تلاش آنها شد.
Agatha Christie نویسنده داستانهای پلیسی که به عنوان یک
داروساز کار کرده بود از تالیم به عنوان عامل قتل در داستان خود به نام Pale Horse Theاستفاده نموده است(اولین سرنخ روش قتل از ریزش موی قربانیان به دست آمد)
فیلم The Young Poisoner's Handbook در سال 1996 بر اساس فعالیتهای
Graham Frederick Young بود که در دهه های 60 و 70 حداقل 3 نفر را با تالیم کشته بود.
منبع
پیوندهای خارجی
