گیاهی است علفی و پایا که از ساقه های خوابیده آن که عموماً ضخیم و گوشتدار است جابجا ریشه های کوچک و سفید رنگ به صورت شبکه ای خارج می شود که ارتباط آنها در نقاط مختلف زمین را باعث می گردد. برگهای آن متناوب و گوشتدار ، مرکب از 3 تا 9 قطعه نامنظم به رنگ سبز تیره و عاری از کرک است. در قسمت انتهایی ساقه آن گلهای سفید رنگی مجتمع به شکل خوشه ظاهر می شود که پس از آمیزش هر یک میوه ای به صورت خورجین و به طول 2 تا 5/2 سانتی متر تبدیل می گردد. دانه اش قهوه ای رنگ مدور و واقع در دو ردیف در داخل میوه است: طول ساقه آن به تناسب شرایط محیط زندگی تفاوت می کنند. به طوریکه در جریانهای آب کم عمق ساقه اش کوتاه ولی در جریانهای آب نسبتاً عمیق که زلال نیز باشد از 2 متر هم تجاوز می کند. نمونه هائی از این گیاه در ارتفاعات زیاد می رویند. معمولاً طعمی تلخ دارند و بر عکس نمونه هائی که در اعمال زیاد آب رشد می کنند طعم تند خود را از دست می دهند.
تکثیر گیاه
از طریق کاشتن دانه یا قطعات ساقه ریشه دار انجام می گیرد.
برای کاشت گیاه آن چیزی که اهمیت دارد ایجاد گودالهایی است که در آنها بطورمداوم آب در جریان باشد.آب جاری داخل گودالهای باید تازه زلال غیر اسیدی فاقد املاح آهکی و ترکیبات قابض باشد. زیرا املاح اخیر در صورت موجود بودن بصورت ریز در سطح اعضا گیاه باقی مانده مانع از رشد آن می شوند آب های آهن دار برای پرورش گیاه بسیار مناسب می باشد معمولاً گودالهایی برای پرورش گیاه در نظر گرفته می شودکه 50 متر طول و 3 متر عرض داشته باشند. در این گودالها باید 40 تا 50 لیتر آبی در ثانیه وارد گردد و جریان داشته باشد زیرا اگر آب محل پرورش حالت جاری داشته باشد طعم برگ و سرشاخه های گیاه ناپسند می گردد. جنس زمین گودالها باید رسی و سفت باشند تا آب را از خود به نواحی عمقی نفوذ ندهد ولی چون ریشه گیاه باید در خاک نفوذ کند از این لحاظ به ارتفاع 20 سانتی متر خاک حاصلخیز و خاک برگ دار ، در کف گودالها می ریزند عمق این گودالها معمولاً 50 تا 60 سانتی متر انتخاب می گردد. آنچه در زراعت این گیاه اهمیت دارد ایسنت که بطور دقیق باید ترتیب وارد و خارج شدن آب در گودالها داده شود و بعلاوه طول گودالها نباید از 75 متر زیاد تر باشد تا در زمستان با تغییرات آب و هوائی که پیش می آید تنظیم درجه حرارت آب محیط کشت با اشکال مواجه شود در بعضی نواحی گودالهای را به نحوی به یکدیگر مربوط می سازند که جریان آب از گودالی به گودال دیگر به سهولت امکان پذیر شود.
از کودهای لازم برای زراعت گیاه کود حیوانی نیمه تجزیه شده همراه با خاکبرگ است. بعلاوه برای آنکه رشد ریشه های گیاه تامین گردد باید علاوه بر کودهای شیمیایی به مقدار 3 تا 4 کیلوگرم سوپر فسفات ، یک کیلو گرم فسفات پتاسیم و 2 تا 3 کیلوگرم گچ به ازای هر 100 متر مربع زمین افزوده می شود از معایت تکثیر از طریق کاشتن دانه آن است که محصول معمولاً دیرتر بدست می آید بعلاوه نوع محصول بدست آمده مرغوب نمی باشد و به همین علت است که اصولاً در زراعت این گیاه از طریق مذکور کمتر استفاده می شود مگر در هنگامیکه دسترسی به مزارع پرورش این گیاه در بین نباشد تا قطعات ساقه ریشه دار به منظور تکثیر از آن تهیه شود.
در تکثیر از طریق کاشتن دانه معمولاً دانه های رسیده را در اسفند تا فروردین و یا در تابستان در سطح گودالهای مذکور می پاشند و در این عمل رعایت نکات زیر ضروری است : چون علف چشمه دانه های بسیار ریز به رنگ زرد مایل به قرمز دارد بطوریکه هر یک گرم دانه آن شامل 4000 عدد و هر لیتر دانه به وزن 580 گرم می باشد از این جهت باید دانه ها قبلاً با ماسه مخلوط شود تا پاشیدن یکنواخت آن به مقادیر مورد نظر امکان پذیر باشد.قوه نامیه دانه گیاه 5 سال دوام دارد. پس از پاشیدن دانه ها در سطح محیط کشت نیز به فاصله 2 تا 5 روز به تناسب گرمای محیط کشت دانه جوانه می زند : معمولاً در ماههای اسفند فروردین پس از آنکه آب را وارد گودال کردند و آنرا بعد از مدت کوتاهی خارج ساختند دانه ها را بطور یکنواخت می پاشند و پس از آنکه دانه ها جوانه زدند گیاهان جوان رشد نسبتاً کافی پیدا نمودند به ملایمت آب وارد گودال می سازند زیرا سرعت جریان آب باعث ریشه کن شدن گیاهان جوان خواهد شد.
این روش در مرداد ماه انجام می گیرد. در این هنگام هر 2 یا 3 قطعه ریشه دار را با هم می کارند و در عمق نسبتاً کم خاک آنها را وارد می سازند ترتیب کاشتن آنها نیز به نحوی است که آنها را در امتداد خطوطی به فواصل 8 تا 10 سانتی متر از یکدیگر در عمق کم خاک وارد می کنند و همواره رعایت میشود که فاصله قطعات از یکدیگر 8 تا 10 سانتی متر باشد. بعلاوه بعد از 15 روز موقعی که قطعات بخوبی ریشه دوانیده دارای اعضای هوائی شدند، آب را به آرامی وارد گودال میسازند بطوریکه ارتفاع 3 تا 4 سانتی متر سطح کشت را فرا گیرد و اگر در این مقطع آب زیادتر از ارتفاع مذکور باشد گیاه جوان در آب غوطه ور خواهد شد که برای نمو مناسب نیست. در این موقع باید توجه داشت که اگر کود قبلاً به داخل گودال وارد نشده باشد آنرا در این موقع به محل کشت افزود بنحوی که کود بیشتر در فواصل قطعات رویش یافته جای بگیرد و با این عمل در مواردی که قدرت جریان آب زیاد است مانع ریشه کن شدن آنها شود. پس از نمو نسبتاً کامل گیاهان جوان ، آب به مقدار کافی وارد گودال می نمایند بطوریکه ارتفاع آن معادل 10 تا 20 سانتی متر در سطح کشت باشد تا گیاه رشد بهتری پیدا کند.
از مراقبتهای لازم محیط کشت آنست که توجه گردد سطح گودال هیچ وقت خشک نشود و بعلاوه علفهای هرز آبزی مانند veronica beccabungal L. و sium latifolium L عدسک آبی و غیره از محیط کشت خارج گردند. خارج کردند عدسکهای آبی بدین طریق است که آب محیط کشت را از حد عادی زیادتر می نمایند بنحوی که گیاهان به حالت غوطه ور در داخل آن قرار گیرند سپس با یک شن کش عدسک های آبی را از سطح آب خارج می سازند.
آفات مختلفی به زراعت گیاه حمله می کنند که بعضی از آنها باعث فساد برگ و ساقه ها و غوطه ور شدن آنه در داخل آب می گردند در این گونه موارد بهترین وسیله برای از بین بردن آنها این است که ساقه های آفت دیده را از کلیه قسمتهای مزرعه قطع نموده آنها را در خارج از مزرعه بسوزانند در مواقع یخبندانهای شدید باید گیاهان به حالت غوطه ور در آب در آیند.
مراقبتهای لازم و کندن علفهای هرز معمولاً هر 10 تا 15 روز باید انجام گیرد بعلاوه درجه حرارت آب گودالها باید بطور مداوم تحت کنترل دقیق باشد و ضمناً دقت شود که گیاهان به مرحله گل دادن نرسند یعنی قبل از رسیدن به این مرحله چیده شوند زیرا در غیر اینصورت از ارزش آن کاسته می شود.
برای مصارف درمانی معمولاً گیاهان را با ریشه از زمین خارج می کنند و پس از قطع ریشه ها آنها رابه حالت تازه عرصه نمود انجام این کار را نیز به اواخر اردیبهشت تا مهر ماه موکول می نمایند هر قدر آب محیط کشت تازه باشد محصول بدست آمده جهت مصرف به حالت خام مرغوب تر خواهد بود. معمولاً موقعی اقدام به چیدن گیاه می گردد که طول آنها 16 تا 20 سانتی متر شود. در این مقطع سر شاخه و برگ را از حد 10 سانتی متر قطع می کنند.این گیاه برای مصارف تغذیه و درمانی کاربرد دارد.
جریانهای آب غالب نواحی ایران راه کرج چالوس ، ارتفاعات سیاه بیشه ، عمارلو اطراف تهران ، ری ، گیلان ، آذربایجان ، شیراز ، نزدیک بوشهر، سیستان و بسیاری از نواحی دیگر.
از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
