منو
 صفحه های تصادفی
روند تغییرات انرژی الکترونخواهی در هر گروه
انرژی حرارتی
شهر ایرانی
ابن ابی العوجاء
زیستگاههای جلبکها
سیستم امنیتی Ring
رسیدگی به فقرا و مستمندان
قتل میرزا سلیمان وزیر محمد خدابنده
آزمایش سایه های رنگی
ثبت نام وشرکت در فراخوان
 کاربر Online
898 کاربر online
تاریخچه ی: بغداد

نگارش: 4

بغداد شهری است که منصور دوانیقی در سال 141 هجری قمری بنا نهاد،و طرح ظاهریش را دایره ای شکل و نامش را "مدینه السلام " قرار داد و پایتخت حکومتی خویش را به آنجا منتقل نمود.

این شهر تا سال 262 هجری از شکوفائی بی نظیری برخوردار بود و پایتخت خلیفه های عباسی، منصور، مهدی، هادی، هارون، امین و مأمون بود و از زمانی که خلیفه عباسی،معتصم پایتخت خود را به سامرا منتقل نمود، رو به ویرانی نهاد و مجدداً در سال 271 هجری پایتخت گردید و بعدها در سال 637 هجری بدست هلاکو خان و سپس در سال 979 هجری بدست تیمور لنگ و در سال 1017 بدست ترکها مورد هجوم و تخریب قرار گرفت، ولی از روز نخست تجزیه کشورهای اسلامی به دست استعمارگران "بغداد" همچنان پایتخت عراق بود و هم اکنون نیز چنین است.
منابع: المنجمد بخش اعلام، ذیل لغت بغداد- تاریخ مسعودی - سفینه البحار- تتمه المنتهی .

شهر بغداد پایتخت و بزرگترین شهر کشور عراق بر کرانه های رودخانه دجله و فرات راست رودی به نام کرخ می باشد و ناحیه چپ رود به نامه الرصافه است. این شهر به فاصله ای در حدود 40 کیلومتری فرات واقع شده، از روزگار سومریان نقطه مهمی بای ارتباطات صحاری و سفرهای کاروانها و حمل کالا بوده است.
شهر کنونی بغداد را منصور خلیفه عباسی در سمت راست دجله در یال 762 میلادی بنا کرد و از آن روزگار تاکنون مرکز مهم تجاری، علمی و فرهنگی مخصوصاٌ در زمان عباسیان بود.

بناهای مهم تاریخی، بوستانها و باغ های متعدد در این شهر ایجاد گشت. اوج رواج و ترقی بغداد در زمان هارون خلیفه بود و به واسطه وجود علماء و هنرمندان آثار علمی و هنری پر ارزشی در این شهر پدید آمد، مخصوصاٌ حریر آن شهرت داشت.
داستان هزار و یکشب نیز ظاهراٌ در این شهر تالیف گشت چه بسیاری از وقایع آن در شهر بغداد وقوع یافته است.

بغداد هنگامی رو به سقوط نهاد که خلفای عباسی پایتخت خود را به سامرا انتقال دادند اما چندان طولی نکشید که باز بغداد پایتخت و مرکز مهم سیاسی و علمی گشت.
در 1258 میلادی مغول ها این شهر را تصرف و مراکز مهم علمی و کتابخانه های آن را ویران کردند.
اما دیری نگذشت که باز به رونق نخستین خود رسید ولی در سال 1400 میلادی تیمور لنگ آن را ویران کرد و در 1508 شاه اسماعیل صفوی در این شهر نبرد کرد.
شهر بغداد از آن پس میان ایرانیان و ترکان عثمانی دست به دست می گشت و در این احوال بود که جمعیتش به حداقل رسید و از آثار مهم تاریخی و ثروت و رونق آن جز اندکی بر جا نماند ولی دیوارهایی که آن را احاطه کرده بود از سه سو همچنان باقی یود.

در سال 1917 انگلیسی ها بر این شهر دست یافتند و در 1921 پایتخت کشور عراق گشت و امروزه به واسطه خطوط آهن ، فرودگاه، مراکز مخابراتی، علمی و فرهنگی و صنعتی از اهمیت فراوانی برخوردار است. ارتفاع این شهر از سطح دریا 32 متر است.
بغداد نامهای دیگری از جمله: مدینه المنصور – مدینه الخلفاء – الزوراء – المدینه – المدوره و مدینه السلام داشت.

در بغداد در سال 1639 کوشکی ساخته شد که قسمت فوقانی آن دارای تالار گنبددار هشت ضلعی است با اتاق های کوچکی در گوشه ها و یک رواق ستون دار، آشپزخانه و اتاق های نشیمن برای ینی چری ها و مستخدمان دربار.

محرابی که در یک مسجد قدیمی بغداد کشف گردیده و احتمالاٌ به وسیله منصور خلیفه عباسی از سوریه به آن جا حمل شده، ظاهراٌ قدیمی ترین محرابی است که به دست آمده است.

ایمن محراب از یک خته سنگ مرمر ساخته شده و دارای یک طاق هلالی شکل صدفی رنگ زیباست که بر روی ستونی مستقر شده و یک ردیف خطوط تزئینی بر روی آن دیده می شود که نشان دهنده نوعی ارتباط و همزمان بودن ایجاد آن با نمای خارجی مسجد المشتی است

منصور خلیفه عباسی در سال های 762 – 766 میلادی پایتخت جدید را در کنار رود دجله ساخت. از نظر شهرسازی دست به آزمایش جالبی زد و شهر را به شکل یک دایره کامل که به وسیله یک دیوار اصلی با برج های مدور و یک خندق احاطه شده بود بینان نهاد.

چهار دروازه تنگ و طویل که به وسیله یک خیابان مدور خارجی و یک خیابان مدور داخلی به خم متصل گردیده، سطحی را که در آْن می شود زندگی کرد، به چهار قسمت تقسیم می کند و هر قسمت دارای 8 تا 12 کوچه شعاعی شکل است، در مرکز شهر کاخ خلیفه و مسجد اصلی محدود گردیده.

مهاجرت به بغداد به ویژه از استانهای جنوبی عمدتاٌ به دلایل اقتصادی صورت می گیرد، در آمد ماهانه مهاجر به بغداد بدون توجه به تخصص و تعلیمات قبلی او ممکن است با کل درآمد سالانه قبلی او از کشاورزی در استان عماره برابر شود.
از این گذشته نوع کاری را که مطلوب میداند برگزیند ودیگر برای ارباب نیز کار نمی کند و درآمدش به جیب نزول خواران نمی رود.
به علاوه بهبود تغذیه و بهداشت ومسکن، حمل و نقل و برق و سایر خدمات بهره مند می شوند.

بغداد امروز
مرکز مهم فرهنگی، صنعتی، بازرگانی با 3680000 تن جمعیت در 1995 و 863 کیلو متر مربع وسعت عمدتاٌ زیر نفوذ عوامل درون زای فرهنگ معوی و مادی سه دوره مشخص تاریخی شکل گرفته است: دوران حکمیت عثمانی و حکومت پادشاها(1048 – 1335/ 1638 – 1917)، دوران اشغال، قیمومیت و تحت الحمایگی انگلیس و مشروطه سلطنتی(1296 – 1337ش / 1917 – 1958) و دوران جمهوری(از 1958 به بعد).

بغداد در دوران حاکمیت عثمانی اهمیت چندانی نداشت. با وجود گام هایی که در دوره حکومت مدحت پاشا به سوی تجدد طلبی برداشته شد و اقداماتی که برای نوسازی مالی و اداری، قضایی و آموزشی، در اوایل قرن 20 انجام گرفت، بغداد دارای ظواهری کاملاٌ سنتی بود و از جهت دینی، اقتصادی، مسکونی، ارتباطی و فضاسازی شهر ویژگی های سرزمین اسلامی را داشت.

استحکامات نظامی از قبیل حصار، دروازه ها و بندها و دربندهای محلات پاشا حصار شهر را در 1221/1806 ویران کرد و به جای آن در محل خندق های قدیمی سیل بندی ساخت که نقش دفاعی را هم ایفا می کرد(برای ویژگی های شهر اسلامی اهلرز).
در 1818، در دوران حکومت داود پاشا بازار جدید بغداد تقریباٌ در جای بازار قدیمی سوق الثلاثاء(بازار سه شنبه) که ویران شده بود ساخته شد این بازار مجموعه ای از بخش های گوناگون بازار(مانند راسته، خان و چهار سو) استف برای مثال سوق الشورجه از بزرگترین بازارهای بغداد و سوق السرای که بازار کوچک تری است.

سوق السرای مجموعه ای است شامل راسته بازار سرپوشیده با درازای حدود 100 متر و پهنای 4 متر آن را به صورت چلیپایی قطع می کنند. در محل تقاطع این دو راسته با راسته، دو چهارسو ساخته شده که دو گنبد بر فراز آن ها قرار گرفته است.
بر محور نخستین راسته کوتاه سر در اصلی مسجدی قرار دارد. این بازار و مسجد احتمالاٌ در قرن 13 اوایل قرن 19 بنا شده و طرح و شکل آن یادآور بازارهای ایران است.
بازار سوق السرای ظاهراٌ بزرگتر بوده و قسمت هایی از آن در جریان خیابان کشی تخریب شده است خانها یعنی مجتمع های تجاری با حجره ها و انبارهای بازرگانان محلی بخشی دیگر از بازار بزرگ بغداد بود تعدادی از این خانها از معماری ایرانی متاثر بودند.

در دهه های آخر دوران مشروطه سلطنتی و دوران جمهوری در جریان احداث خیابان ها و تاسیس مراکز تجاری جدید و انتقال بازرگانی و کسب و کار به این مراکز کارکرد اصیل عمده فروشی خانهای بازار از میان رفت و اکنون بیشتر آن ها به انبار عمده فروشی های پارچه و صنایع نساجی تبدیل شده اند و برخی در معرض ویرانی قرار دارند.
یکی از نخستین خیابان هایی که در اواخر حاکمیت عثمانی مرکز کسب و کار و سکونت شد شارع الرشید آخرین تاش حاکمیت عثمانی برای سازماندهی فضای شهر در بغداد است.

در مارس 1917 قوای انگلیس بغداد را تصرف کرد در 25آوریل 1920کنفرانس سانرمو عراق را تحت قیمومیت انگلیس درآورد. حکومت وقت به ریاست سید عبدالرحمان افندی گیلانی در 27 اکتبر 1920 تشکیل شد و امیر فیصل در اوت 1921 تاجگذاری کرد.

در پی این تحولات شهرسازی در بغداد گسترش یافت و با استقرار قیمومیت غربی دورانی جدید برای عراق آغاز شد از آنجا که انگلیسی ها
اردوگاه های نظامی و بخش خدمات اداری خود و اقامتگاه های کارکنان این مؤسسات را به نحوی کاملاٌ‌ متمایز از محل سکونت مردم بومی کشور در محوطه باز جا می دادند.

در ابتدای دوره حاکمیت انگلیس بر بغداد جمعیت این شهر حدود 185000 تن تا 200000 تن برآْورد شده است. پس از آنکه در 3 اکتبر 1932 استقلال عراق به طور رسمی از سوی جامعه ملل پذیرفته شد زمینه رشد و توسعه بغداد تمرکز قدرت سیاسی و گسترش وزارتخانه ها و دستگاههای دولتی در این شهر فراهم آمد.

بدین ترتیب بغداد وارد دوره دگرگونیهای آن افزایش نرخ رشد طبیعی جمعیت، آغاز مهاجرت سیل آسای روستاییان به شهر ایجاد کارکردهای نوین گسترش فعالیت های اقتصادی و بازرگانی و سازمان یابی ساختارهای سازگار با آنها بود، قرار گرفت. خطوط اساسی سیمای شهر جدید بغداد نیز با پیروی از الزامات جدید حمل و نقل و اروپاگرایی چلیپایی شد و همراه شکل و مصالح ساختمان سازی مناطق مسکونی نوبنیاد، در برابر باقت قدیمی از هر حیث شکل تازه ای پیدا کرد هر چند بازار بغداد و شکل معابر درون محلات در فراسوی خیابان های جدید الاحداث همچنان تا حدود 1950 برقرار ماند.

در طرح اصلی شهرسازی بغداد در 1936 برای بغداد تا 1950 میلادی 500000 نفر جمعیت پیش بینی شده بود اما در این سال جمعیت شهر به بش از 600000 نفر رسید. پس از آن که شرکت نفت عراق تولید نفت را افزایش داد درآمد ناشی از هر تن نفت از 1،75 دلار به 5،50 دلار افزایش یافت و رشد شتاب آلود بغداد آغاز شد.

دهها هزار روستایی بر ازدحام محله های فقیرنشین افزودند و در کلبه های مقوایی و حصیری پیرامون شهر بغداد سکونت گزیدند گسترش شتابان بغداد بر اثر این مهاجرت ها و رشد جمعیت شهر به حدی بود که طرح جدید توسعه شهری در 1954 قطر شهر را 18کیلو متر با کمربند سبزی از باغ ها و تفرجگاههای گرداگرد آن به پهنای دو کیلومتر برآرود کرد. اما توسعه بغداد این طرح را بدست فراموشی سپرد زیرا جمعیت شهر در 1957 یعنی پایان دوره مشروطه سلطنتی به 735000 تن رسید.

در سایه درآمد نفت در دهه 1950 به دوره جدیدی از بازسازی وارد شد و به موازات ساخته شدن بناهای دولتی و صنایع، تاسیسات زیربنایی نیز ساماندهی شد. سد تازه ساز سامرا(1956) شهر را در مقابل سیل مصون کرد. سپس اندیشه دو طرح توسعه شهری در 4 منطقه اصلی صنعتی صورت می گرفت و مناطق مسکونی جدید پیرامون هر یک از این 4 منطقه ساخته می شد.

در 14 ژوییه 1958 حکومت به جمهوری تبدیل شد. در این دوره شهر بغداد تحولات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و شهرنشینی گسترده ای داشته است. طرح های گوناگون شهرسازی برای بغداد انجام گرفته که چهره این شهر را دگرگون کرده است.

در 1963 حدود 63000 واحد از آلونک های بغداد تخریب شد و در شرق و غرب دجله مناطق مسکونی نوینی چون مدینه النور احداث گشت، هر چد همه این تدابیر نتوانست مانع مهاجرت و آلونک سازی ناسالم شود.

در طرح توسعه بغداد در 1958 شکل شهر مستطیلی به اضلاع 18*31 کیلومتر پیشنهاد شده بود. در طرح توسعه سال 2000 میلادی که در 1964 تدوین شد به عواملی چون نرخ بالای رشد طبیعی جمعیت ، روند شدید مهاجرت از ده به شهر یشتر توجه شد.
زیرا جمعیت بغداد در 1965 از 750100 تن گذشته بود. با ملی شدن شرکت نفت عراق در 1972 امکانات مالی دولت برای توسعه بغداد بیشتر شد. در برنامه های نوین سازی و آبادانی بغداد، به حفظ مناطق تاریخی و باغ ها و اماکن زیبای شهر و بخشبندی بغداد نیز توجه شد.

از کارهای بنیادی عمران بغداد بزرگ که زمینه ساز گسترش بغداد شد ادامه اتخاذ تدابیر و راه حلهای علمی برای حفاظت قطعی بغداد از خطر طغیان های دجله بود.



تاریخ شماره نسخه کاربر توضیح اقدام
 دوشنبه 24 مرداد 1384 [12:32 ]   6   امیرمهدی حقیقت      جاری 
 یکشنبه 18 بهمن 1383 [07:39 ]   5   شکوفه رنجبری      v  c  d  s 
 یکشنبه 18 بهمن 1383 [07:39 ]   4   شکوفه رنجبری      v  c  d  s 
 سه شنبه 12 آبان 1383 [08:15 ]   3   شکوفه رنجبری      v  c  d  s 
 سه شنبه 12 آبان 1383 [08:14 ]   2   شکوفه رنجبری      v  c  d  s 
 چهارشنبه 08 مهر 1383 [06:31 ]   1   رضا رادمان      v  c  d  s 


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..