| کلمه تلسکوپ از واژه یونانی "تلسکوپین" گرفته شده است. "تله" به معنای دور و "اسکوپین" به معنای دیدن است. بنابراین ، تلسکوپ وسیله‌ای است که با آن می توان فواصل دور را به وضوح دید. |
|
نجوم آماتوری راهگشایی برای استفاده از تلسکوپ
شاید همین نکته راز اقبال بسیار گسترده مردم عادى به نجوم باشد، هر چند که فیزیک آماتورى و شیمى آماتورى نداریم، اما
نجوم آماتورى از طرفداران بسیارى برخوردار است. راز این علاقه نیز در یکى از مهمترین اختراعات بشر نهفته است:
تلسکوپ. پیش از اختراع تلسکوپ جهان بسیار کوچک بود و به
زمین ،
خورشید ، پنج سیاره و تعدادى ستاره محدود مى‌شد. اما پس از اختراع تلسکوپ گستره وسیعترى از جهان در مقابل دیدگان ما قرار گرفت. فهمیدیم که
کهکشان ما مجموعه‌اى از
ستارگان است که قطر آن به چند هزار
سال نورى مى‌رسد. گذشته از کهکشان ما ، میلیونها
کهکشان در عالم وجود دارد که هر کدام تعداد بى‌شمارى ستاره دارند.
تلسکوپ یکى از مهمترین اختراعات قرن هفدهم است، هر چند که دانشمندان سالها پیش از توانایى
عدسى براى بزرگتر کردن اجسام مطلع بودند.
اولین تلسکوپى که عملاً مورد استفاده قرار گرفت در سال 1608 ساخته شد.
هانس لیپرهى و
یاکوب متیوس از جمله اولین افرادى بودند که توانستند تلسکوپى با قدرت کم بسازند. اما
گالیله کسى بود که توانست در سال 1609 با استفاده از تلسکوپ به مشاهده دقیق
اجرام آسمانى بپردازد. وى توانست با استفاده از تلسکوپ خود به تماشاى
اقمار مشترى بپردازد و تصویرهایى از آن رسم کند. از زمان گالیله به بعد ساخت تلسکوپ با پیشرفتهاى فراوانى همراه بوده است.
تلسکوپ شکستی
در تلسکوپ شکستی ، یک عدسی ، نور را جمع می‌کند و تصویری از جسم بوجود می‌آورد. این عدسی که در جلوی آن است، عدسی شیئی نامیده می‌شود. یک یا چند عدسی کوچک دیگر که چشمی نام دارد، برای دیدن تصویر بدست آمده از شیء بکار می‌رود. در تلسکوپ شکستی ، عدسی شیئی تصویری از جسم بوجود می‌آورد و عدسی چشمی آن را درست می‌کند.
شاید ندانید که اخترشناسان ، همیشه مایل به استفاده از
درشتنمایی‌های بسیار زیاد نیستند. در یک تلسکوپ ، چشمیهای گوناگون ، درشتنمایی‌های گوناگون ایجاد می‌کنند. ولی هر قدر تصویر یک ستاره را درشت‌تر کنیم، باز هم چیزی جز یک نقطه نورانی نخواهیم دید! قطر شیئی بزرگترین تلسکوپ شکستی جهان ، 1.1 متر است. مسائل زیاد سبب می‌شوند که ساختن تلسکوپهای بزرگتر ، اخترشناسان از
آینه خمیده استفاده می‌کنند و تصویر جسم را بعد از تابش نور آن ، بدست می‌آورند.
تلسکوپ بازتابی
اخترشناسان در بیشتر کارهای خود از تلسکوپ بازتابی استفاده می‌کنند. در یک تلسکوپ بسیار بزرگ ، آنها می‌توانند درون محفظه کوچکی که در بالای
لوله تلسکوپ جای دارد. کار کننده با جایگزین کردن یک آینه خمیده دیگر به جای این محفظه ، می‌توان نور را به طرف پایین منحرف کرد و از درون سوراخی که در وسط آینه اصلی قرار دارد، به مشاهده پرداخت. از این به بعد دستگاههای مخصوصی برای مطالعه نور بکار گرفته می‌شوند. یکی از متداول‌ترین آنها
طیف نمایی می‌باشد. این دستگاه ، طول موجهایی نور را تفکیک می‌کند. اخترشناسان به مطالعه شدت نور در طول موجهای مختلف آن ، می توانند دما و
ترکیبات ستارگان را بدست آورند.
تلسکوپ رادیویی
آنتنهای غول پیکری به شکل بشقاب هستند که
علامتهای رادیویی را در کانون اصلی خود متمرکز می‌کنند. در این کانون ، یک
آشکارساز رادیویی قرار دارد. با استفاده از تلسکوپ رادیویی ، اندازه گیری شدت امواج رادیویی حاصل از کهکشانها امکان پذیر است. در تلسکوپ رادیویی ، یک آنتن به شکل بشقاب ، امواج را کانونی می‌کند و به گیرنده می‌فرستد. امواج پس از تحلیل در کامپیوتر ، بر روی کاغذ رسم می‌شوند. اخترشناسان با پیوند چندین تلسکوپ رادیویی به هم ، یک
دوربین رادیویی درست می‌کنند و نقشه مناطق نشر کننده موج رادیویی را در آسمان بدست می‌آورند. به کمک تلسکوپ رادیویی نه تنها به هنگام شب ، بلکه در روز نیز می‌توان به اخترشناسی پرداخت.
تلسکوپ اشعه ایکس
در بالای
جو ، تلسکوپهای دیگری زمین را دور می‌زنند، که مخصوص
پرتوهای X و
فرابنفش هستند. آنها برای تشریح منظره آسمان در پرتوهای X و فرابنفش ، یافته‌های خود را به صورت پیامهای رادیویی به زمین می‌فرستند.
مباحث مرتبط با عنوان
