ام جمیل، عوراء، دختر حرب بن امیه و خواهر
ابوسفیان و نیز عمه
معاویه است، وی همسر
ابولهب بود که برای وی عتبه، معتب، عتیبه را به دنیا آورد.
ام جمیل از دشمنان اسلام بود که به همراه شوهرش ابولهب به پیروی از ابوسفیان به مبارزه بر ضد
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم پرداخت. او بوته های خار را بر دوش می کشید و بر سر راه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می ریخت تا پای آن حضرت آزرده شود؛ وی کینه و خصومت شگفتی با پیامبر داشت تا جایی که سوره مسد درباره وی و شوهرش ابولهب نزول یافت و از آنان به زشتی یاد شد.
از
حضرت امام محمد باقر علیه السلام روایت است که حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، سوره مسد را در نماز می خواند، به ام جمیل خبر رسید که محمد صلی الله علیه و آله و سلم نام تو و شوهرت را به بدی یاد می کند و آن را جزو نمازش ساخته است.
او وقتی این خبر را شنید به قصد آزار پیامبر از منزل بیرون آمد و می گفت اگر محمد را دیدم به وی چنین و چنان خواهم گفت. چون وارد مسجد شد، یکی از اطرافیان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، آمدن ام جمیل را به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم رساند؛ حضرت فرمود: او مرا نخواهد دید. ام جمیل وارد مسجد شد و از شخصی که در مسجد بود پرسید: محمد را ندیدی؟ وقتی پاسخ منفی شنید، به خانه خود بازگشت.
به هر روی درباره وی می خوانیم: «
وامرأته حمالة الحطب، فی جیدها حبل من مسد »؛ (و زنش، آن هیمه کش - آتش افروز - بر گردنش طنابی از لیف خرما است.) مفسران قرآن می گویند: «
حمالة الحطب » اشاره به این است که او زنی سخن چین و بخیل بوده و در قیامت بار گناهان گروه زیادی را بر دوش می کشد و در آن روز طنابی بر گردن او می نهند که خشونت الیاف، حرارت آتش و سنگینی آهن دارد.
گویند وی گردن بند جواهرنشان پر قیمتی داشت و سوگند یاد کرد آن را در راه دشمنی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم خرج کند، از این روی خداوند به کیفر این کار، در قیامت طنابی آن چنانی و عذاب این چنینی را برای وی مقرر داشته است.
منابع:
جمهره انساب العرب، ص 72؛ بحارالانوار، ج 18، ص 59؛ تفسیر نمونه، ج 27، ص 421
