فرقه اسماعیلیه خود دارای فرقه های متعددی است که عبارتند از:
1- فرقه اسماعیلیه خالص:
این فرقه قائل است که پس از
حضرت امام جعفر صادق علیه السلام امام ششم، امامت به فرزند آن حضرت
اسماعیل رسیده است و او نمرده و بلکه زنده است و قائم آل محمد اوست!!
این فرقه در مورد گواهی های متعدد امام صادق « بر مرگ اسماعیل و اینکه اسماعیل از دنیا رفته است » پاسخ می دهند که اینها همه از روی
تقیّه بوده است.
این گروه پس از اسماعیل به امامت هیچ فرد دیگری قائل نیستند و انتظار ظهور و خروج او را دارند.
2- قرامطه:
گروهی از اسماعیلیه میباشند که قبول دارند اسماعیل از دنیا رفته است، ولی معتقدند پس از اسماعیل امامت به فرزند او « محمد » رسیده است و او اکنون غایب و زمانی ظهور خواهد نمود.
3- دروز:
گروهی از اسماعیلیه اند که قائل هستند امامت پس از محمد بن اسماعیل به امامان دیگر از اسماعیلیه رسیده تا امام یازدهم آنان
« الحاکم بامرالله » و اوست که امام غائب است و انتظار ظهورش را دارند.
4- مستعلیه:
این گروه معتقدند که امامت از محمد بن اسماعیل تا امام سیزدهم آنان، که شخصی بنام
المستنصر بالله است رسیده و پس از او فرزندش
المستعلی بالله امام است، این گروه معروف به
بهره هستند.
گروه مستعلیه در سال 999 هجری خود به دو فرقه « داودیه » و « سلیمانیه » تقسیم شدند که علت اختلاف آنان ذکر خواهد شد.
5- نزاریه:
اینان نیز معتقد به امامت المستنصر بالله میباشند لیکن پس از او قائْل به امامت فرزند دیگرش
نزار بن معد هستند، که این فرقه نزاریه، خود به دو فرقه
« مؤمنیه » و
« قاسمیه » تقسیم گردید و این فرقه قاسمیه همین فرقه معروف
« آغاخانیه » است که قائل به استمرار امامت بطور حضور حتی تا همین زمان می باشند.
بنابراین امامان اسماعیلیه عبارتند از:
1- اسماعیل بن جعفر (80 - 148 هجری ).
2- محمد بن اسماعیل (132 -193 هجری ).
3- عبدالله بن محمد بن اسماعیل ( 179 -212 هجری)
4- احمد بن عبدالله (198 -265 هجری).
5- حسین بن محمد (219- 289 هجری ).
6- عبیدالله بن مهدی: مؤسس دولت اسماعیلیه در مغرب (260 -322 هجری ).
7- القائم بامرالله (محمد بن عبیدالله ) (280-334 هجری ).
8- اسماعیل فرزند القائم بامر الله (303-346هجری ).
9- معد بن اسماعیل ملقب به « المعزلدین الله » مؤسس دولت فاطمیین در مصر(319-365هجری ).
10- نزار بن معد ملقب به « العزیز بالله » (344-386 هجری )
11- منصور بن نزار ملقب به « الحاکم بامر الله » (375-411هجری ).
12- علی بن منصور ملقب به « الظاهر لاعزاز دین الله » (395-427هجری).
13- معد بن علی ملقب به « المستنصر بالله » (420-487 هجری ).
این سیزده نفر کسانیند که سه فرقه اسماعیلیه مستعلیه و نزاریه مؤمنیه و نزاریه قاسمیه (آغاخانیه) به امامت آنان اعتقاد دارند، لیکن در امامان بعدی با یکدیگر اختلاف دارند.
فرقه مستعلیه قائل است بعد از « مستنصر بالله » امامان بعدی به ترتیب ذیل هستند:
1- المستعلی بالله 467 (-495 هجری).
2- الامر باحکام الله (490-524 هجری) .
3- الحافظ لدین الله (467-544 هجری ).
4- الظافر بامرالله (527-549 هجری ).
5- الفائز بنصرالله (544-555 هجری ).
6- العاضد لدین الله (546-567 هجری ).
لیکن فرقه نزاریه معتقدند که پس از مستنصربالله، امامت به ترتیب ذیل است:
1- نزار بن معد المستنصر.
2- جلال الدین حسن بن اعلی محمد .
3- علاءالدین بن جلال الدین .
4- رکن الدین خورشاه بن علاءالدین.
5- شمس الدین بن رکن الدین.
خود فرقه نزاریه نیز در امامان بعدی به دو فرقه
نزاریه مؤمنیه و
نزاریه قاسمیه آغاخانیه دچار انشعاب گردیدند، که امامان مؤمنیه 22 نفرند که آخرین آنها
محمد بن حیدر (الامیر الباقر ) است که در تاریخ 1179هجری در اورنک آباد هند متولد و در سال 1210 هجری از دنیا رفته است.
ولی در نزد فرقه آغاخانیه تعداد امامان بالغ بر 31 نفر است که آخرین آنها
کریم بن علی بن محمد، آغاخان چهارم است که در سال 1938 میلادی در سوئیس در شهر ژنو متولد شد.
پدر او آغاخان سوم در سال 1957-م در قصر خود در سوئیس درگذشت، پس از مرگ او بزرگان اسماعیلیه از اطراف عالم به سوئیس رفته و در قصر او حضور یافتند و سپس وصیتنامه او را که در بانک لویدز بریتانیا به امانت گذاشته بود باز کردند که در آن کریم بن علی فرزندش را به امامت منصوب نموده بود.
و از نکات جالب اینکه آغاخان سوم در زمان حیاتش در سال 1927-م پسر دیگرش امیر علی خان را بعد از خود به امامت تعیین کرده بود و در همان زمان نیز جشن های بزرگی رادر کشور هائی که اسماعیلیه ساکن بودند بر پا کردند، لیکن وقتی وصیتنامه از بانک لویدز آورده شد وصیت به امامت کریم شده بود!!
البته درباره
فرقه اسماعیلیه و عقائد آنان و اطلاعات دیگری پیرامون فرقه اسماعیلیه باز هم مطالبی ذکر خواهد شد.
منابع:
الامامة فی الاسلام، تألیف عارف تامر / تاریخ الدعوة الاسماعیلیه، تألیف مصطفی غالب مورخ اسماعیلی مذهب / دائرةالمعارف الاسلامیه / ملل و نحل شهرستانی / بحوث فی الملل والنحل.
