منو
 کاربر Online
794 کاربر online
تاریخچه ی: الکترونگاتیویته

در حال مقایسه نگارشها

نگارش واقعی نگارش:3






الکترونگاتیویته Electronegativity میزان توانایی نسبی یک اتم در یک مولکول برای جذب جفت الکترون پیوندی بسوی خود است.

img/daneshnameh_up/e/e8/electronegativity.jpg

متداول‌ترین مقیاس الکترونگاتیویته

مقیاس نسبی الکترونگاتیوی پاولینگ ، متداول‌ترین مقیاس و مبتنی بر مقادیر تجربی انرژی‌های پیوندی است. مقدار انرژی اضافی که از جاذبه متقابل بارهای جزئی б+ و б- اضافه بر انرژی پیوند کووالانسی آزاد می‌شود، به قدر مطلق б و به تفاوت الکترونگاتیوی دو عنصر پیوند شده بستگی دارد. در محاسبات الکترونگاتیوی تنها تفاوت الکترونگاتیویته عناصر تعیین می‌شود. برای بنا کردن یک مقیاس ، به اتم F (الکترونگاتیوترین عنصر) بطور دلخواه عدد 4 نسبت داده شده است.

مقیاس الکترونگاتیوی پاولینگ ، متداول‌ترین مقیاس و مبتنی بر مقادیر تجربی انرژیهای پیوند است. مثلا انرژی پیوند Br-Br ، انرژی لازم برای تفکیک مولکول Br2 به اتمهای Br است. برای تفکیک یک مول از مولکولهای Br2 به اندازه 46+ کیلو کالری انرژی لازم است. انرژی پیوند H-H برابر 104+ کیلو کالری بر مول است.

تعاریف مختلف الکترونگاتیویته

الکترونگاتیویته ، در روشهای متفاوتی تعریف شده است که برخی از آنها به اختصار توضیح داده می‌شود.

الکترونگاتیویته پاولینگ

انرژی اضافی پیوند A-B نسبت به متوسط انرژی پیوندهای A-A و B-B می‌تواند به حضور سهم یونی در پیوند کوالانسی نسبت داده شود. اگر انرژی پیوند A-B بطور قابل ملاحظه ای از متوسط پیوندهای غیر قطبی A-A و B-B متفاوت باشد، می‌توان فرض کرد که سهم یونی در تابع موج و بنابراین اختلاف بزرگ در الکترونگاتیوی وجود دارد.

الکترونگاتیویته آلرد_روکر

در این تعریف ، الکترونگاتیویته توسط میدان الکتریکی بر سطح اتم مشخص می‌شود. بنابرین الکترون در یک اتم بار موثر هسته‌ای را احساس می‌کند. بر طبق این تعریف ، عناصری با الکترونگاتیویته بالا آنهایی هستند که با بار هسته‌ای موثر بزرگ و شعاع کوالانسی کوچک ، این عناصر در نزدیکی فلوئور قرار دارند.

الکترونگاتیویته مولیکن

مولیکن تعریف خود را بر پایه داده‌های طیف‌های اتمی نهاد. او فرض کرد که توزیع دوباره الکترون در طی تشکیل تر کیب به گونه‌ای است که در آن یک اتم به کاتیون (توسط ار دست دادن الکترون) و اتم دیگر به آنیون (توسط گرفتن الکترون) تبدیل می‌شود.

اگر یک اتم دارای انرژی یونیزاسیون بالا و الکترون‌خواهی بالا باشد، احتمالا در هنگام تشکیل پیوند ، الکترونها را به سوی خود می‌کشد. بنابراین بعنوان الکترونگاتیو شناخته می‌شود. از طرف دیگر اگر انرژی یونش و الکترون‌خواهی آن ، هر دو کوچک باشد تمایل دارد تا الکترون از دست بدهد. بنابراین به عنوان الکترو پوزیتیو طبقه بندی می‌شود.

این مشاهدات تعریف مولیکن را به عنوان مقدار متوسط انرژی یونش و الکترون‌خواهی عنصر معرفی می‌کند.

تغییرات الکترونگاتیویته عناصر

الکترونگاتیویته عناصر با افزایش تعداد الکترون‌های والانس و همچنین کاهش اندازه اتم افزایش می‌یابد و در هر دوره از جدول تناوبی از چپ به راست و در هر گروه از پایین به بالا افزایش می‌یابد. فلزات ، جاذبه کمی برای الکترون‌های والانس دارند و الکترونگاتیوی آنها حاکم است، ولی نافلزات ، به استثنای گازهای نجیب ، جاذبه قوی برای این‌گونه الکترون‌ها دارند و الکترونگاتیوی آنها زیاد است.

بطور کلی ، الکترونگاتیوی عناصر در هر دوره از چپ به راست (با افزایش تعداد الکترونهای والانس) و در هر گروه از پایین به بالا (با کاهش اندازه اتم) افزایش می‌یابد. بنابراین ، الکترونگاتیوترین عناصر ، در گوشه بالایی سمت راست جدول تناوبی (بدون در نظر گرفتن گازهای نجیب) و عناصری که کمترین الکترونگاتیوی را دارند، در گوشه پایینی سمت چپ این جدول قرار دارند. این سیر تغییرات ، با سیر تغییرات پتانسیل یونش و الکترون‌خواهی عناصر در جدول تناوبی هم‌جهت است.

مفهوم الکترونگاتیوی

مفهوم الکترونگاتیوی گرچه مفید است، ولی دقیق نیست. روشی ساده و مستقم برای اندازه گیری خاصیت الکترونگاتیویته وجود ندارد و روشهای گوناگون برای اندازه گیری آن پیشنهاد شده است. در واقع چون این خاصیت علاوه بر ساختمان اتم مورد نظر به تعداد و ماهیت اتمهای متصل به آن نیز بستگی دارد، الکترونگاتیوی یک اتم نامتغیر نیست.

انتظار می‌رود که الکترونگاتیوی فسفر در PCl3 با الکترونگاتیوی آن در PCl5 تفاوت داشته باشد. از اینرو ، این مفهوم را تنها بایستی نیمه‌کمی تلقی کرد. بنابراین می‌توان گفت که قطبی بودن مولکول HCl ناشی از اختلاف بین الکترونگاتیوی کلر و هیدروژن است چون کلر الکترونگاتیوتر از هیدروژن است، آن سر مولکول که به کلر منتهی می‌شود، سر منفی دو قطبی است.

توجیه پیوند یونی با خاصیت الکترونگاتیویته

پیوند یونی بین غیرفلزات وقتی تشکیل می‌شود که اختلاف الکترونگاتیوی آنها خیلی زیاد نباشد. در اینگونه موارد، اختلاف الکترونگاتیوی عناصر نشان دهنده میزان قطبی بودن پیوندهای کووالانسی است. اگر اختلاف الکترونگاتیوی صفر یا خیلی کوچک باشد، می‌توان گفت که پیوند اساسا غیر قطبی است و اتمهای مربوط ، سهم مساوی یا تقریبا مساوی در الکترونهای پیوند دارند.

هر چقدر اختلاف الکترونگاتیوی بیشتر باشد پیوند کووالانسی قطبی‌تر خوهد بود (پیوند در جهت اتم الکترونگاتیوتر قطبی می‌شود). بنابراین با توجه به مقادیر الکترونگاتیوی می‌توان پیشگویی کرد که HF قطبی‌ترین هیدروژن هالیدها است و انرژی پیوندی آن بیشتر از هر یک از این ترکیبات است. البته نوع پیوندی که بین دو فلز تشکیل می‌شود، پیوند فلزی و در آن اختلاف الکترونگاتیوی نسبتا کم است.

کاربردهای الکترونگاتیویته

  • می‌توان برای تعیین میزان واکنش پذیری فلزات و غیر فلزات بکار برد.

  • می‌توان برای پیش‌بینی خصلت پیوندهای یک ترکیب بکار برد. هرچه اختلاف الکترونگاتیوی دو عنصر بیشتر باشد، پیوند بین آنها قطبی‌تر خواهد بود. هرگاه اختلاف الکترونگاتیوی دو عنصر در حدود 1.7 باشد، خصلت یونی نسبی پیوند بیش از 50% است.

  • اگر اختلاف الکترونگاتیوی صفر و یا خیلی کوچک باشد، پیوند غیر قطبی است. هرچه اختلاف الکترونگاتیوی بیشتر باشد، پیوند کووالانسی قطبی‌تر خواهد بود. در این پیوندها ، اتمی که الکترونگاتیوی بیشتری دارد، بار منفی جزئی را خواهد داشت.

  • با استفاده از مقادیر الکترونگاتیوی می‌توان نوع پیوندی را که یک ترکیب ممکن است داشته باشد، پیش‌بینی کرد. وقتی دو عنصر با اختلاف الکترونگاتیوی زیاد با یکدیگر ترکیب می شوند، یک ترکیب یونی حاصل می‌شود. مثلا اختلاف الکترونگاتیوی سدیم و کلر 2.1 است و NaCl یک ترکیب یونی است.

آیا الکترونگاتیوی یک عنصر همیشه ثابت است؟

مفهوم الکترونگاتیوی غیر دقیق است. زیرا این خاصیت نه تنها به ساختمان اتم مورد بحث بستگی دارد، بلکه تعداد و ماهیت اتم‌های دیگری که به اتم مزبور پیوند داده شده‌اند نیز در آن دخالت دارد. بنابراین الکترونگاتیوی یک عنصر همیشه ثابت نیست مثلا الکترونگاتیوی فسفر در ترکیب (PCl3) متفاوت از الکترونگاتیوی آن در ترکیب (PCl5) است.

مباحث مرتبط با عنوان

الکترونگاتیوی میزان توانایی یک اتم برای جذب الکترون در یک مولکول است. بنابراین، می توان گفت که قطبی بودن مولکول HCl ناشی از اختلاف بین الکترونگاتیوی کلر و هیدروژن است چون کلر الکترونگاتیوتر از هیدروژن است، آن سر مولکول که به کلر منتهی می شود، سر منفی دو قطبی است.

مفهوم الکترونگاتیوی گرچه مفید است ولی دقیق نیست. روشی ساده و مستقم برای اندازه گیری وجود ندارد و روشهای گوناگون برای اندازه گیری آن پیشنهاد شده است. در واقع چون این خاصیت علاوه بر ساختمان اتم مورد نظر به تعداد و ماهیت اتمهای متصل به آن نیز بستگی دارد، الکترونگاتیوی یک اتم نا متغیر نیست. انتظار می رود که الکترونگاتیوی فسفر در PCl3 با الکترونگاتیوی آن در PCl5 تفاوت داشته باشد. از این رو، این مفهوم را تنها بایستی نیمه کمی تلقی کرد.

مقیاس الکترونگاتیوی پائولینگ، متداول ترین مقیاس و مبتنی بر مقادیر تجربی انرژیهای پیوند است. مثلا انرژی پیوند Br-Br ، انرژی لازم برای تفکیک مولکول Br2 به اتمهای Br است؛ برای تفکیک یک مول از مولکولهای Br2به اندازه46+ کیلو کالری انرژی لازم است.انرژی پیوند H-H برابر 104+ کیلو کالری بر مول است.

به طور کلی، الکترونگاتیوی عناصر در هر دوره از چپ به راست (با افزایش تعداد الکترونهای والانس) و در هر گروه از پایین به بالا (با کاهش اندازه اتم) افزایش می یابد. بنابراین، الکترونگاتیوترین عناصر، در گوشه بالایی سمت راست جدول تناوبی (بدون در نظر گرفتن گازهای نجیب) و عناصری که کمترین الکترونگاتیوی را دارند، در گوشه پایینی سمت چپ این جدول قرار دارند. این سیر تغییرات، با سیر تغییرات پتانسیل یونش و الکترون خواهی عناصر در جدول تناوبی هم جهت است.

فلزات، عناصری هستند که جاذبه کمتری برای الکترونهای والانس دارند (الکترونگاتیوی آنها کم است) . ولی غیر فلزات، به استثناء گازهای نجیب، جاذبه بیشتری برای این الکترونها دارند (الکترونگاتیوی آنها زیاد است. بنابر این ، مقادیر الکترونگاتیوی (همچنین، پتانسیلهای یونش و الکترون خواهی) را می توان برای تعیین میزان فعالیت شیمیایی فلزی و غیر فلزی مورد استفاده قرار داد. موقعیت عناصر در جدول تناوبی برای پیش گویی فعالیت شیمیایی آنها مفید است.

با استفاده از مقادیر الکترونگاتیوی می توان نوع پیوندی را که یک ترکیب ممکن است داشته باشد، پیش بینی کرد. وقتی دو عنصر با اختلاف الکترونگاتیوی زیاد با یکدیگر ترکیب می شوند، یک ترکیب یونی حاصل می شود.مثلا اختلاف الکترونگاتیوی سدیم و کلر 1/2 است و NaCl یک ترکیب یونی است.

پیوند یونی بین غیر فلزات وقتی تشکیل می شود که اختلاف الکترونگاتیوی آنها خیلی زیاد نباشد.در این گونه موارد، اختلاف الکترونگاتیوی عناصر نشان دهنده میزان قطبی بودن پیوندهای کووالانسی است.اگر اختلاف الکترونگاتیوی صفر یا خیلی کوچک باشد، می توان گفت که پیوند اساسا غیر قطبی است و اتمهای مربوط ، سهم مساوی یا تقریبا مساوی در الکترونهای پیوند دارند. هر چقدر اختلاف الکترونگاتیوی بیشتر باشد پیوند کووالانسی ، قطبی تر خوهد بود (پیوند در جهت اتم الکترونگاتیوتر قطبی می شود. بنابر این ، با توجه به مقادیر الکترونگاتیوی می توان پیشگویی کرد که HF قطبی ترین هیدروژن هالیدها است و انرژی پیوند آن بیشتر از هر یک از این ترکیبات است.

نوع پیوندی که بین دو فلز تشکیل می شود «پیوند فلزی) و در آن اختلاف الکترونگاتیوی نسبتا کم است.

الکترونگاتیویته در طرق متفاوتی تعریف شده استکه برخی از آنها به اختصار توضیح داده می شود .

الکترونگاتیویته پاولینگ:

انرژی اضافی پیوند A-B نسبت به متوسط انرژی پیوندهای A-A وB-B می تواندبه حضور سهم یونی در پیوند کوالانت نسبت داده شود.اگر انرژی پیوند A-B به طور قابل ملاحطه ای از متوسط پیوندهای غیر قطبی A-A وB-B متفاوت باشد می توان فرض کردکه سهم یونی در تابع موجو بنابراین اختلاف بزرگ در الکترونگاتیوی وجود دارد.

الکترونگاتیویته آلرد_روکر:
در این تعریف الکترونگاتیویته توسط میدان الکتریکی بر سطح اتم مشخص می شود همان طوری که قبلا گفته شد الکترون دریک اتم بار موثر هسته ای را احساس می کند .بز طبق این تعریف عناصری با الکترونگاتیویتهبالا آنهایی هستندبا بار هسته ای موثر بزرگ و شعاع کوالانت کوچک این عناصر در نزدیکی فلوئور قرار دارند.

الکترونگاتیویته مولیکن:

مولیکن تعریف خود را بر پایه داده های طیف های اتمی نهاد.او فرض کرد که توریع دوباره الکترون در طی تشکیل تر کیب به گونه ای است که در آن یک اتم به کاتیون (توسط ار دست دادن الکترون)و اتم دیگربه آنیون (توسط گرفتن الکترون )تبدیل می شود.اگر یک اتم دارای انرژی یونیراسیون بالا و الکترونخواهی بالا باشد،احتمالا درهنگام تشکیل پیوند الکترونها را به سوی خود می کشدو بنابراین بهعنوان الکترونگاتیو شناخته می شود.از طرف دیگر ،اگر انرژی یونش و الکترونخواهی آن هر دو کوچک باشدتمایل دارد تا الکترون ار دست بدهدو بنابراین به عنوان الکترو پوزیتیوطبقه بندی شوداین مشاهدات تعریف مولیکن را به عنوان مقدار متوسط انرژی یونش و الکترونخواهی عنصر معرفی می کند.


تاریخ شماره نسخه کاربر توضیح اقدام
 دوشنبه 26 تیر 1385 [13:56 ]   11   فیروزه نجفی      جاری 
 دوشنبه 26 تیر 1385 [13:53 ]   10   فیروزه نجفی      v  c  d  s 
 دوشنبه 21 شهریور 1384 [15:20 ]   9   فیروزه نجفی      v  c  d  s 
 دوشنبه 21 دی 1383 [09:24 ]   8   بابک خسروشاهی      v  c  d  s 
 یکشنبه 20 دی 1383 [14:59 ]   7   حسین خادم      v  c  d  s 
 یکشنبه 15 آذر 1383 [06:19 ]   6   هاجر هاتفی      v  c  d  s 
 یکشنبه 15 آذر 1383 [06:16 ]   5   هاجر هاتفی      v  c  d  s 
 یکشنبه 15 آذر 1383 [06:12 ]   4   هاجر هاتفی      v  c  d  s 
 یکشنبه 15 آذر 1383 [06:02 ]   3   هاجر هاتفی      v  c  d  s 
 چهارشنبه 27 آبان 1383 [09:18 ]   2   هاجر هاتفی      v  c  d  s 
 سه شنبه 07 مهر 1383 [13:08 ]   1   محمد ذوالقدر      v  c  d  s 


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..