V{maketoc}
{picture=Ganimid.jpg}
|
آیا دنیاهای دور و یخزده ای مثل ((پلوتون))
و ((کارن)) یا ((تریتون)) (قمر نپتون) هم
اقیانوس های پنهانی از آب دارند؟
|
ما در سیاره ای زندگی می کنیم که آب دو سوم سطح آن را پوشانده است . ((اقیانوس)) های زمین که از فضا سیاره ما را آبی فام کرده اند، نقش مهمی در آنچه در این سیاره می گذرد، ایفا می کنند. آب بر صفحه های ((تکتونیک)) (زمین ساخت )، ((آتشفشان|آتشفشان ها)) و تحول چهره زمین اثر می گذارد. از همه مهمتر این که حیات روی کره زمین برای بقا احتیاج به آب مایع دارد.
وجود اقیانوس برسطح زمین نیازمند شرایط ویژه ای است. همسایه ما ((زهره)) که به خورشید نزدیک تر است، هیچ گونه آبی برسطح خود ندارد. همچنین کمی دورتر از زمین نسبت به خورشید، ((مریخ)) قرار دارد که بر آن شواهدی از وجود جریان های سطحی قدیمی به چشم می خورد و همچنین جریان هایی که از لحاظ زمین شناختی تازه به شمار می آیند اما دوره کوتاهی داشته اند. اما به رغم تمامی این یافته ها و همچنین کشف یخ زیر سطح سیاره سرخ، امروزه حتی قطره ای آب مایع نمی توان روی این سیاره یافت. این موضوع سبب شده که وسعت کمربند حیات بسیار محدود فرض شود. کمربند حیات محدوده ای در اطراف خورشید است که سیاره ای مانند زمین با ((جو)) و شرایط اقلیمی مناسب برای شکل گیری حیات ممکن است در آنجا وجود داشته باشد. این کمربند را می توان برای هر ستاره دیگری نیز تعریف کرد.
در ((منظومه شمسی)) پهنای این ناحیه ممکن است حتی از فاصله میان زهره و ((مریخ)) نیز کمتر باشد. اما، با در نظر گرفتن تنوع سیارات کشف شده ای که به دور ستاره های دیگر می گردند و همچنین این کشف اخیر که در بیشتر ستاره ها، برخلاف منظومه شمسی، سیارات غول پیکر به ستاره نزدیک اند، ممکن است این شک در ما ایجاد شود که شاید سیارات زمین مانند نادر باشند. البته ناگفته نماند که روش های فعلی کشف سیارات فراخورشیدی هنوز محدودیت های زیادی دارد.
اما بررسی های اخیر ما را بر آن می دارد که تصور خود را از گستره سیاراتی که اقیانوس آب دارند وسعت ببخشیم . چنین به نظر می رسد که سیارات بسیاری در عالم ممکن است دارای اقیانوس آب باشند و این موضوع فقط شامل سیاراتی با ترکیبات و جرم مشخص و یا موقعیت خاص نسبت به خورشید نیست . درواقع با در نظر گرفتن اقیانوس هایی که طی چند سال گذشته در مکان های دیگر منظومه شمسی کشف شده اند، شاید بتوان نتیجه گرفت که تقریبا همه جای عالم کمربند حیات است ! جالب توجه است بدانیم که زمین در مقایسه با استانداردهای کیهانی ، میزان بسیار کمی آب دارد، یعنی فقط در حدود ۱/۰ درصد از جرم آن آب است . بنابراین ، این از خوش اقبالی ماست که آب روی زمین وجود دارد. تصور می شود که ۵/۴ میلیارد سال پیش ، سنگ های کوچک و اجسام یخی که نزدیک مشتری شکل گرفته بودند و به دلیل اثرات گرانشی در مدارهای برخوردی با کره زمین پخش شده بودند، ملکول های آب را به سیاره ما آوردند (پس به این ترتیب دنباله دارها حاملان اولیه آب به زمین نبوده اند).
بیشترین مقدار آب منظومه شمسی در اجرام صخره ای واقع در فراسوی کمربند سیارک ها یافت می شود. حدود نیمی از جرم ((گانیمد))، ((کالیستو)) (قمرهای مشتری ) و تیتان (قمر بزرگ زحل ) آب است . اروپا (قمر مشتری )، تریتون (قمر نپتون ) و پلوتون در مقایسه با زمین درصدهای بسیار بیشتری از آب را در ترکیبات خود دارند و بخش غیرگازی ترکیب سیارات غولپیکر (مشتری، زحل، اورانوس و نپتون ) نیز احتمالا بیشتر از هر ملکول دیگری آب دارد. درواقع منظومه شمسی آب فراوانی دارد اما بیشتر آن در مناطق بسیار سرد بیرونی است. مناطق داخلی منظومه شمسی، از جمله زمین، در مقام مقایسه به کویر خشکی می ماند.
{picture=Ganimidghamaremoshtari.jpg}
|
گانیمد، بزرگترین قمر مشتری نشانه هایی از اقیانوس پنهان آب دارد.
|
! منبع:
*[http://www.nojum.ir|مجله|نجوم]
