پس از حوادث خونبار در روز عاشورا و اسارت
حضرت علی بن الحسین علیه السلام و سایر بازماندگان نهضت عاشورا و انتقال به
کوفه و سپس به
شام که در خلال آن سنگین ترین مصائب جسمی و روحی بر این عزیزان تحمیل گردید ولی آنها با کمال قدرت و سخاوت به وظائف الهی و انقلابی خود عمل نموده و موجبات رسوائی دودمان ننگین اموی و روشن بینی مردم را فراهم آورده با یاد و خاطره نهضت حسینی را در اذهان ثبت نمودند، و همگان را از اهداف آن حرکت الهی خونین مطلع ساختند، چنانکه در قسمتهای مربوط به صورت تفصیلی بیان گردیده است.
این کاروان قهرمان و پیروز به سوی مدینه حرکت نمود و در خلال راه با فرود در دشت تفتیده و خون گرفته
کربلا، بر سر قبر عزیزان خود به عزاداری پرداخت و سپس با نقشه مدبرانه امام سجاد (علیه السلام )با وضع منحصر به فردی به مدینه وارد شد و آنچنان مردم را در فقدان حسینی گداخت و احساسات آنها را به همراه ارائه آگاهی و روشن بینی برافروخت که آثار عمیق اجتماعی خود را بر جای گذاشته و همگی از جنایات وارد شده بر پسر دختر پیامبر خود آگاه گردیدند. آری این همه به رهبری مستقیم حضرت زین العابدین علیه السلام از آغاز تا پایان، انجام پذیرفت.
اینک حضرت سجاد علیه السلام در مدینه مستقر شده و با پایان عمر پر برکت خود که بنا بر احکم اقوال 35 سال به طول انجامید، در این شهر که شهر پیامبر خداست، مشغول انجام وظائف سنگین امامت شدند.
این مدت مدید که مدت امامت حضرت است، یکی از برهه های بسیار حساس برای اسلام و
شیعه به حساب می آید که از ویژگیهای مخصوص به خود برخوردار است. با آشنایی با زندگی امام زین العابدین علیه السلام دراین مقطع و شناخت کیفیت مسئولیت امامت و رهبری امت توسط آن امام همام، باید:
اولاً نگاهی فراگذر و عمیق به وضعیت عمومی اجتماع داشت و مشخصه های این مقطع از تاریخ صدر اسلام را از نظر نظام سیاسی حاکم و عملکرد آن و همچنین وضعیت اجتماعی و فرهنگی شیعه و سایر مسلمین یعنی جو حاکم بر زمانه را به صورت دقیق شناسائی نمود.
ثانیاً با توجه به عنصر غیب که آبشخور تصمیمات امام معصوم علیه السلام است، این موضوع را به بررسی نشست که در چنین شرائطی حفظ تداوم، بسط و گسترش اسلام ناب اولین وظیفه هر امام معصومی است و محافظت از جامعه شیعه که پیروان راستین اسلام اند، چگونه میسر است؟ و رهبری امام در تحقق این اهداف بلند چگونه تبلور عینی یافته است.
در این زمینه باید حرکت بلند مدت امام معصوم علیه السلام و استراتژی آن حضرت را تبیین نمود و بر اساس آن، حرکت کوتاه مدت و تاکتیکها را مشخص کرده و آنها را بررسی نمود. بنابراین برای بررسی زندگانی حضرت سجاد علیه السلام در مقطع حضور آن حضرت در مرثیه تا هنگامه وفات که دوره امامت ایشان است، باید با ترسیم اوضاع زمانه حضرت از یک سو و تبیین استراتژی حضرت از سوی دیگر، به بحث و تحقیق پرداخت. آنگاه
ابعاد شخصیت جامع و کامل این امام بزرگوار را به دقت بررسی نموده و در خلال آن ضمن آشنائی با فضائل بی پایان این امام معصوم، درسهای لازم را فرا گرفت.
مراجعه شود به:
بازگشت حضرت سجاد -ع- به مدینه
پس از واقعه