اعتکاف، از اصطلاحات
فقه اسلامی و به معنی ماندن و توقف طولانی در یکی از
مساجد جامع به منظور عبادت است. اعتکاف از عبادتهایی است که سابقه تاریخی فراوانی دارد و همواره پیامبران و موحدان برای راز و نیاز با خداوند و تهذیب نفس و تقویت روح به مدتهای طولانی در یک نقطه معین و به دور از زندگی مادی اقامت می گزیدند.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم پس از
بعثت به این سنت دیرینه، با تغییرات و شرایط معین شریعت داده و بدان عمل می نمود و همه ساله در دهه سوم
ماه رمضان در
مسجد النبی در
مدینه چادری بر پا می کرد و در آنجا معتکف می شد و به عبادت می پرداخت.
بهترین مکان برای اعتکاف شرعی،
مسجد الحرام،
مسجد النبی،
مسجد کوفه،
مسجد بصره، است و پس از آنها مساجد جامع شهرها، اعتکاف گاهی به واسطه
نذر و عهد و قسم واجب می شود و در غیر آن صورت مستحب مؤکد است.
جهت اعتکاف مشروط به نیت روزه که اقل آن سه روز است، در یکی از مساجدی که ذکر شد، می باشد. گفتنی است که در ایام اعتکاف مباشرت با همسر و بیرون رفتن از مساجد به مدت طولانی و برای کارهای غیر ضروری موجب بطلان عمل اعتکاف می شود. جز دهه آخر ماه رمضان، در ایام البیض سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم
ماه رجب نیز زمان اعتکاف می باشد.
از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم روایت است که فرمود: اعتکاف در ماه رمضان، برابر با دو حج و عمره است.
منابع:
جواهر الکلام، ج 17، ص 159؛ تحریر الوسیله، ج 304؛
بحارالانوار، ج 97، ص 128