یکی از
مکارم اخلاقی اعتراف به خطا و اعتذار جویی است. طبیعتاً انسان از خطا مصون نیست و بر اثر عوامل مختلفی مرتکب خطا و اشتباه می شود؛ آنچه مهم است این مطلب می باشد که پس از فهمیدن خطای خود بر آن اصرار نورزد، در صدد توجیه آن نباشد و از کرده زشت خود دفاع نکند، بلکه خطا بودن کار خود را بپذیرد و اعتراف و اقرار نماید و از طرف مقابل عذرخواهی نماید.
البته این نکته نیز قابل دقت است که گرچه خطاپذیری و اعتراف به خطا و اشتباه و عذرخواهی نمودن خوب است ولی نباید بصورت یک اصل مکرر در زندگی انسان درآید، بگونه ای که آدمی مرتباً در حق دیگران تعدّی کند و سپس با اعتراف و اعتذار جبران نماید. بلکه باید درصد اشتباه را به حداقل برساند. به همین جهت گفتیم اعتراف به خطا و اعتذار یعنی اگر کاری احیاناً سر زد با عذرخواهی جبران نماید. کار عمدی و ستم عامدانه در حق دیگران خطا نیست. هر چند اگر خدای ناکرده عمداً هم کاری سرزد باید انسان جبران نماید.
نکته دیگر اینکه اعتذار و جبران هر خطائی باید مناسب خودش باشد و فقط اعتراف و اعتذار زبانی کارساز نیست.
کسی که حق دیگران را خورده باید بازگرداند کسی که آبرویش را ضایع نموده باید جبران نماید و . .
نکته آخر اینکه اعتراف به اشتباه در نقض حقوق الهی که همان توبه و انابه است فقط باید در پیشگاه خداوند باشد و انسان حق ندارد در برابر انسانهای دیگر به تشریح گناهان خود بپردازد یا از آنها نام ببرد. باید در خلوت خود با خدای خویش به توبه و جبران بنشیند.
مراجعه شود به :
عذرپذیری
توبه حقیقی در اسلام