تاریخچه ی:
اصطلاحات رایج در علم ژنتیک
||اگر چه درک ((ژنتیک پایه|اصول ژنتیک)) ، ((ژنتیک پزشکی و انسانی)) ، نسبتا آسان میباشد، اصطلاحات نامانوس ممکن است در ابتدا باعث شوند که این موضوع دور از دسترس به نظر برسد. برای کمک به حل مشکل زبان ، برخی اصطلاحات را مرور میکنیم:||
*__آلل:__ انواع جایگزین اطلاعات ژنتیکی در یک جایگاه ژنی خاص یا به عبارت دیگر دو شکل مختلف یک ژن را آلل گویند.
*__آلل نوع وحشی (wild-type allele): __در مورد بسیاری از ژنها ، نگارش منفرد رایجی در اکثر افراد وجود دارد که متخصصان ژنتیک آن را آلل نوع وحشی یا آلل طبیعی مینامند.
*__آلل جهش یافته:__ نگارشهای دیگر ژن به غیر از آلل نوع وحشی که بواسطه جهش با آلل نوع طبیعی تفاوت دارند.
*__چند شکلی جایگاه ژنی: __اگر در جمعیت حداقل دو آلل نسبتا رایج در یک جایگاه ژنی موجود باشند، گفته میشود که این جایگاه ژنی ، حالت چند شکلی را نشان میدهد.
*__ژنوتیپ (Genotype):__ ژنوتیپ یک فرد مجموعه آللهایی است که ساختار ژنتیکی او را مجموعا در تمام جایگاههای ژنی بطور معمولتر در یک جایگاه ژنی تشکیل میدهند.
*__فنوتیپ (Phenotype):__ فنوتیپ بروز قابل مشاهده یک ژنوتیپ به عنوان صفتی ظاهری ، بالینی با بیوشیمیایی یا مولکولی است.
*__اختلال تک ژنی:__ اختلالی است که توسط آللهایی در یک جایگاه ژنی منفرد تعیین میشود. نوعی آلل که بر اثر جهش در گذشته بوجود آمده و بطور معمول نادرست ، جایگزین یک آلل نوع وحشی روی یک یا هر دو ((کروموزوم)) میشود.
*__هوموزیگوت:__ وقتی فردی یک جفت آلل یکسان داشته باشد، گفته میشود که او هموزیگوس (هموزیگوت) است.
*__هتروزیگوت: __وقتی فردی یک جفت آلل متفاوت داشته باشد، گفته میشود که هتروزیگوس (هتروزیگوت) است.
*__هتروزیگوت مرکب:__ اصطلاح هتروزیگوت مرکب ، برای توصیف ژنوتیپی بکار میرود که در آن دو آلل جهش یافته مختلف از یک ((ژن)) وجود داشته باشند، نه یک آلل طبیعی و یک آلل جهش یافته.
*__جهش (Mutation): __اصطلاح جهش به دو معنی در ژنتیک پزشکی استفاده میشود؛ گاهی برای نشان دادن یک تغییر ژنتیکی جدید که قبلا شناخته نشده است و گاهی صرفا برای نشان دادن یک آلل مسبب بیماری.
*__ژنوم (Genome): __یک مجموعه کامل (n) کرموزومی که به عنوان یک واحد از یک والد به ارث میرسد.
*__Holandric gene: __ژنی که روی کرموزوم y قرار دارد. بنابراین این ژن از پدر به پسر به ارث میرسد.
*__همی زیگوس (Hemizygous): __وضعیت و حالتی است که فقط یکی از آللهای یک جفت ژن وجود داشته باشد. مثل ژنهای وابسته به جنس یا در اثر کمبود.
*__هتروکروماتین: __رنگ پذیری بعضی از قسمتهای کروموزوم شدید بوده و هترکروماتین نامیده میشود. ((ساختمان DNA|DNA)) تکرار شده در یوکاریوت که به ندرت ، نسخه برداری میگردد.
*__کروموزوم x: __کرموزومی که در تعیین جنسیت دخالت دارد. در اکثر حیوانات ، مادهها دارای دو و نرها دارای یک کروموزوم x هستند.
*__کرموزوم y: __لنگه کرموزوم x در اکثر گونههای گیاهی و جانوری ، در ((مگس سرکه)) کروموزوم y از هتروکروماتین تشکیل شده ژنهای خیلی کمی را حمل میکند و در تعیین جنسیت دخالت ندارد. در ازای آن کرموزوم y ژنهایی را حمل میکند و در تعیین جنسیت نرها دخالت دارد.
*__یونی والانت (univalent): __کروموزوم جفت نشده در ((میوز)).
*__Ascertainment: __روش انتخاب افراد ، جهت بررسی در یک مطالعه ژنتیکی.
*__آتوزوم (Autosome): __کرموزوم های غیر جنسی.
*__فرد حامل (Carricr): __فردی که حامل ژن مغلوب است و اثر ژن در آن ظاهر نمیشود.
*__سانتی مورگان (Centimorgan): __در پیوستگی ژنها ، واحدی است که نشان دهنده یک درصد نوترکیبی است و به آن واحد نقشهای (Map unit) ، نیز میگویند.
*__سانترومر: __بخشی از کروموزوم که به رشتههای دوک در هنگام ((تقسیم سلولی)) ، متصل است.
*__سیسترون (Cistron): __یک واحد فعال مولکول DNA است. یک سیسترون DNA مشخص کننده یک ((پپتیدها|زنجیره پلی پپتیدی)) در سنتز protein است.
*__کراسینگ اور (Crassing-over): __در نتیجه تقاطع یا تبادل قسمتی از کروموزوم ها مبادله ژنهای پیوسته صورت میگیرد که این امر سبب تولید ترکیباتی میشود که متفاوت با والدینشان خواهند بود. بنابراین عبارت ((تقاطع کروموزومی)) (Crassing-over) شامل ترکیبات ژنی جدید میشود.
*__دی هیبرید (Dihybrid): __فردی که با داشتن دو جفت آلل به صورت هتروزیگوت باشد. نوزاد تولید شده از آمیزش دو والد هموزیگوس که نسبت به دو جفت باهم تفاوت داشته باشند.
*__دیپلوئید (Diploid): __موجود یا سلولی که دارای دو مجموعه کروموزومی (2n) باشد.
*__همولوگ (Homologs): __یک زوج کرموزوم که یکی از مادر و دیگری از پدر به ارث میرسد و در طی میوز اول باهم جفت میشوند و تبادل متقاطع پیدا میکنند و در طی میوز 2 از هم جدا میشوند.
*__فنوکپی (Phenocopy): __موجودی که فنوتیپ (نه ژنوتیپ) آن بوسیله محیط عوض شده و شبیه فنوتیپ جهش یافته (Mutan) شده است.
!مباحث مرتبط با عنوان
*((مراحل تقسیم میتوز))
*((مراحل تقسیم میوز))
*((ژن|ژن به عنوان عامل وراثت))
*((ژنتیک))
*((ژنتیک پایه))
*((ژنتیک پزشکی و انسانی))
*((ساختمان DNA))
*((ساختمان RNA))
*((مهندسی ژنتیک))