V{maketoc}

((Calcium)) - __Scandium__ - ((Titanium)) __Sc__ ((Yttrium|Y)) {picture=Sc_TableImage.png} (( جدول استاندارد|جدول کامل))
__ عمومی__
(( فهرست نام عناصر|نام)), ((فهرست علائم عناصر|علامت اختصاری)), ((فهرست شماره عناصر|شماره))	Scandium, Sc, 21
(( گروه شیمیایی))	(( فلز انتقالی))
(( گروه جدول تناوبی|گروه)), ((دوره جدول تناوبی|تناوب)), ((بلوک جدول تناوبی|بلوک))	((3 عنصر گروه |3)), ((عنصر دوره 4|4)) , ((بلوک d|d))
(( جرم حجمی)), ((درجه سختی موهز|سختی))	2985 ((کیلوگرم برمترمکعب|kg/m3)), U/K
(( رنگ))	سفید نقره ای {picture=125pxSc2C21.jpg}
__ خواص اتمی__
(( وزن اتمی))	((1 E-26 kg|44.955910 amu))
(( شعاع اتمی)) (calc.)	((1 E-10 m|160 «184» pm))
(( شعاع کووالانسی))	144 ((پیکومتر|pm))
(( شعاع وندروالس))	اطلاعات موجود نیست
(( ساختار الکترونی))	~np~~/np~((argon|Ar))~np~]~/np~3d1 4((sاوربیتال|s))2]
(( الکترون|e-)) بازای هر ((سطح انرژی))	2, 8, 9, 2
(( درجه اکسیداسیون)) ((«اکسید)))	3 (باز ضعیف)
(( ساختار کریستالی))	شش گوش
__ خواص فیزیکی__
(( حالت ماده))	جامد ((«مغناطیسی|__)))
(( نقطه ذوب))	1814 ((کلوین|K)) (2806 °(( فارنهایت|F)))
(( نقطه جوش))	3103 K (5126 °F)
(( حجم مولی))	15.00 ((scientific notation|ש»10-6 ««متر مکعب بر مول|m3/mol))
(( گرمای تبخیر))	314.2 ((کیلوژول بر مول|kJ/mol))
(( گرمای هم جوشی))	14.1 kJ/mol
(( فشار بخار))	22.1 ((پاسکال|Pa)) at 1812 K
(( سرعت صوت))	اطلاعات موجود نیست ((متر بر ثانیه|m/s)) at 293.15 K
__ متفرقه__
(( الکترونگاتیویته))	1.36 ((«درجه پائولینگ)))
(( ظرفیت گرمایی ویژه))	568 ((ژول بر کیلوگرم-کلوین|J/«kg*K)))
(( رسانائی الکتریکی))	1.77 106/m ((اهم))
(( رسانائی گرمایی))	15.8 ((وات بر متر-کلوین|W/«m*K)))
1st ((پتانسیل یونیزاسیون))	633.1 kJ/mol
2nd پتانسیل یونیزاسیون	1235.0 kJ/mol
3rd پتانسیل یونیزاسیون	2388.6 kJ/mol
4th پتانسیل یونیزاسیون	7090.6 kJ/mol
5th پتانسیل یونیزاسیون	8843 kJ/mol
6th پتانسیل یونیزاسیون	10679 kJ/mol
7th پتانسیل یونیزاسیون	13310 kJ/mol
8th پتانسیل یونیزاسیون	15250 kJ/mol
9th پتانسیل یونیزاسیون	17370 kJ/mol
10th پتانسیل یونیزاسیون	21726 kJ/mol
__ پایدارترین ایزوتوپها__
(( ایزوتوپ|iso)) (( وفور طبیعی|NA)) (( نیمه عمر)) (( روش فروپاشی|DM)) (( انرژی فروپاشی|DE)) ((مگا|M))(( الکترون ولت|eV)) (( محصول فروپاشی|DP)) 45Sc __100%__ Sc با 24 نوترون پایدار است 46Sc (( رادیو ایزوتوپ مصنوعی|{syn.})) ((1 E6 s|83.79 روز))s ((انتشار بتا|β-)) 2.367 46((titanium|Ti))
((International System of واحدهای|SI)) واحدهای & ((دما و فشار استاندارد|STP)) استفاده شده مگر آنکه ذکر شده باشد.

__اسکاندیم__ ((عنصر شیمیایی)) است که در ((جدول تناوبی)) دارای نشان Sc و ((عدد اتمی)) 21 می باشد. اسکاندیم که ((عنصری واسطه))، نرم و نقره ای سفید است در مواد معدنی کمیاب موجود در ((اسکاندیناوی)) وجود داشته و گاهی اوقات به همراه ((ایتریم)) و ((لانتانیدها)) بعنوان عنصر(( خاکی کمیاب)) طبقه بندی می شود.

!خصوصیات قابل توجه

اسکاندیم عنصرص است فلزی ، کمیاب ، نرم ، سیمگون ، سه ظرفیتی و بسیار سبک که در اگردر معرض هوا قرار بگیرد رنگ تاحدی زردفام یا صورتی تولید می کند. این عنصر بیش از ((آلومینیم)) یا ((تیتانیم)) ( که در جدول تناوبی به آن نزدیک تر هستند) به ایتریم و فلزات خاکی کمیاب شبیه است . رایج ترین ((حالت اکسیداسیون)) اسکاندیم 3+ است و این فلز تحت تاثیر مخلوط 1:1 ((اسید نیتریک|HNO₃)) و 48% H((F)) قرار نمی گیرد.

!کاربردهــــــــا

تقریباً سالانه 20 کیلوگرم اسکاندیم در آمریکا ( به شکل Sc₂O) برای ساخت ((نور|نورهای)) پر تنجش مورد استفاده قرار می گیرد. از ((ایزوتوپ رادیواکتیو)) Sc-46 در کراکرهای پالایش نفت بعنوان عامل ترسیم استفاده می شود. درصورت افزودن یدید اسکاندیم به لامپهای بخار جیوه ، یک منبع نوری مصنوعی شبیه نور خورشید و بسیار کارآمد ایجاد می شود که در مکانهای سرپوشیده یا ((تلویزیون|تلویزیونهای)) رنگی شب هنگام کاربرد دارد. همچنین اسکاندیم دارای ((نقطه ذوب|نقطه ذوبی)) پایین تر از آلومینیم می باشد و کاربرد احتمالی آن در ((فضاپیما|فضاپیماها)) تحت بررسی است .

!تاریخچــــــه

اسکاندیم ( واژه لاتین Scandiaبه معنی اسکاندیناوی) توسط ((Lars Fredrick Nilson)) در سال 1879 هنگامیکه او و گروهش مشغول جستجوی ((فلزات قلیایی خاکی)) بودند کشف شد. نیلسون برای کشف عنصر جدید در مواد معدنی ((euxenite)) و((gadolinite)) از تحلیل طیفی استفاده نمود. او برای جداسازی این عنصراز 10 کیلوگرم euxenite با باقیمانده سایر عناصر خاکی کمیاب استفاده کرد و تقریباً 2 گرم اکسیداسکادیم بسیار خالص ( Sc₂O₃) تهیه نمود.

سال 1869 ((Dmitri Mendeleev)) با استفاده از ((قانون تناوبی)) نسبی عناصر خود ، وجود این عنصر که آنرا ekaboron نامید و برخی خصوصیات آنرا پیش بینی نمود . ((Per Theodor Cleve)) تقریباً همزمان با Nilsonاکسید اسکاندیم را کشف کرد اما بر خلاف نیلسون او اسکاندیم را مشابه ekaboron در نظر گرفت .

سال ((1937)) برای اولین بار اسکاندیم فلزی با روش ((الکترولیز)) خوش گدازه مذاب ((پتاسیم)) ، ((لیتیم)) و ((کلریدهای اسکاندیم)) در دمای 800-700 درجه سانتیگراد تهیه شد. مفتول تنگستن در حوضچه روی مایع ، الکترودهای دیگ گداز گرافیت بودند. اولین پوند از فلز اسکاندیم تا قبل از سال ((1960)) تولید نشده بود.

!پیدایـــــش

مواد معدنی کمیاب موجود در اسکاندیناوی و ماداگاسکار از قبیل ((thortveitite)), ((euxenite)) و ((gadolinite)) تنها منابع شناخته شده این عنصر هستند( که هرگز بصورت عنصر آزاد یافت نمی شود).

عنصر 21 ، بیست و سومین عنصر فراوان موجود در خورشید و ستارگان مشابه است اما در روی زمین پنجاهمین عنصر فراوان محسوب می شود. اسکاندیم بطور گسترده ای روی زمین پراکنده است و بصورت مقادیر بسیار ناچیز در بیش از 80 ماده معدنی وجود دارد. ظاهراً رنگ ((آبی)) گونه زمرد کبود بریل به سبب اسکاندیم است. این عنصر بخش مهمی از ماده معدنی کمیاب thortveitite است و در پس مانده هایی که پس از استخراج ((تنگستن)) از ((Zinnwald wolframite ))به جا می ماند وجود دارد.

Thortveitite منبع اصلی اسکاندیم است علاوه بر آن ، محصول جانبی مراحل پایانی کارخانه ((اورانیم)) نیز منبع مهم دیگری محسوب می شود. اسکاندیم خالص را بصورت تجاری از ((کاهش)) ((فلورید اسکاندیم)) بوسیله ((کلسیم)) تولید می کنند.

!ایزوتوپهـــــــــا

اسکاندیم بطور طبیعی دارای 1 ((ایزوتوپ پایدار)) (اسکاندیم 45) و 13 ((رادیوایزوتوپ)) است که پایدارترین آنها اسکاندیم 46 با ((نیمه عمر)) 79/83 روز ، اسکاندیم 47 با نیمه عمر 3492/3 روز و اسکاندیم 48 با نیمه عمر 67/43 ساعت می باشند. مابقی ایزوتوپها دارای نیمه عمرهایی کمتر از 4 ساعت هستند که اکثر آنها نیز نیمه عمری کمتر از 2 دقیقه دارند. این عنصر همچنین دارای 5 ((حالت متا)) است که پایدارترین آنها Scm-44( t_6/58 ساعت) می باشد.

ایزوتوپهای اسکاندیم از نظر ((وزن اتمی)) بین amu978/39 (اسکاندیم 40) و ((amu)) 963/53 (اسکاندیم 54) قرار دارند. ((حالت فروپاشی)) اولیه قبل از تنها ایزوتوپ پایدار (اسکاندیم 45) جذب الکترون ، و حالت اولیه پس از آن ((انتشار بتا)) می باشد . ((محصول فروپاشی|محصولات فروپاشی)) اولیه قبل از اسکاندیم 45 ایزوتوپهای عنصر 20 ((« کلسیم))) هستند و محصولات اولیه پس از آن ایزوتوپهای عنصر 22 ( ((تیتانیم))) می باشند.

!هشدارهـــــــا

پودر فلز اسکاندیم بسیار قابل احتراق بوده و(( خطر آتش زایی)) به همراه دارد.

!منبع

*[http://pearl1.lanl.gov/periodic/elements/21.html|Los|Alamos|National Laboratory - Scandium]

! پیوندهای خارجی

*[http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Sc/index.html WebElements.com - Scandium]
*[http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/Sc.html EnvironmentalChemistry.com - Scandium]