V{maketoc}
!انواع اسم
__~~violet:اسم کلمه اى است که معنى مستقل دارد; زمان خاصّى را نشان نمى دهد; براى نامیدن موجودات به کار مى رود.~~__
گروه اسمى = اسم + وابسته.

گروه اسمى دو گونه است:
موصوف + صفت
مضاف + مضافٌ الیه.

!!اسم مشتق
~~green:اسمى است که در ساخت آن، بن فعل وجود داشته باشد. ~~
. مثال :( بن مضارع +ش= آرامش)
«من به برکت این پیام خداوند، آرامش یافتم.»

!!اسم جامد
~~green:اسمی است که در ساختمانش بن فعل نباشد.~~
مثال:گلاب/کتاب/رخسار

!!اسم خاص
~~green:اسمی که بر فرد یاافرادی خاص و معین دلالت میکند.~~
مثال:مدیترانه/خزر

!!اسم عام
~~green:اسمی که شامل همه گروه همجنس باشد.~~
مثال:دریا

!!اسم ساده
~~green:اسمى است که داراى بیش از یک جزء معنادار نباشد.~~
مثال:قلم/ کتاب

!!اسم مرکّب
~~green: اسمى است که در عین برخوردارى از مفهوم واحد، داراى بیش از یک جزء باشد،~~ مثال: روزگار، روزنامه، قلمدان، گریه

!!اسم نکره
~~green: اسمى است که نزد مخاطب، بر فردى نامعیّن از یک جنس دلالت کند.~~
مثال:مردی کتاب می خواند.

!!اسم معرفه
~~green:اسمی است که نزد مخاطب نشانگر فرد یا مفهومی معیّن از یک جنس باشد.~~
مثال:پیامبر قرآن تلاوت می فرمود.
معمولا اسم نکره علامت ندارد و آن را از معنى باید شناخت.

!!اسم مفرد
~~green:اسمی است که بر یک موجود یا مفهوم دلالت کند.~~
مثال:درس/کتاب

!!اسم جمع
~~green: اسمی است که هم بر بیش از یک موجود دلالت کند و هم داراى نشانه جمع (ها ـ ان) باشد.~~مثال:دروس/کتابها

گاهی اسم جمع اسمى است که بر واحدى دلالت دارد که آن واحد بیش از یک فرد یا شىء را شامل مى شود. اسم جمع داراى نشانه جمع نیست. مثال: رمه، لشکر، مردم
اسم جمع مى تواند جمع بسته شود.

!!اسم ذات
~~green:اسمی که بطور مستقل مفهومی خارج از ذهن داشته باشد و قابل لمس باشد.~~
خانه/ میز

!!اسم معنی
~~green:اسمی که به طور مستقل در خارج از ذهن وجود ندارد و وجود آن وابسته به مفهوم دیگریست.~~
مثال:ادب/هوش

!!اسم مصدر
~~green: اسمى است که حاصل و نتیجه معناى مصدر را نشان مى دهد، بى آن که خود داراى علامت مصدر باشد.~~
مثال:دانش/ستایش
~~green:حاصل مصدر همان اسم مصدر است، منتها ساختى خاص از آن، یعنى: اسم یا صفت + ى; همچون: شادى (نتیجه شاد بودن)، مَردى (نتیجه مَرد بودن).

دیگر ساخت هاى مشهور اسم مصدر از این قرارند:

1. بن مضارع + ـِ ش: دانش.
2. بن مضارع + هاى غیر ملفوظ: گریه.
3. بن ماضى + آر: گفتار.
4. بن مضارع + آن: حنابندان.
5. اسم + آن: چراغان.
6. بن مضارع: دو.
7. بن ماضى + و + بن مضارع: گفتگو.~~

!نقش هاى اسم

نقشِ اسم یعنى وظیفه اى که اسم در جمله بر عهده دارد. این وظیفه در دانش نحو (Syntax) بررسى مى شود، در مقابل دانش صرف یا تکواژشناسى (Morphology) که صرفاً نوع کلمه را بررسى مى کند. نقش هاى گوناگون اسم از این قرارند:

!! نهاد
~~green: اسمى که فعل به آن نسبت داده مى شود:~~
الف. کننده کار (فاعل):محمد آمد.
ب. پذیرنده کار (نایب فاعل): ماه دیده شد.
ج. داراى صفت یا حالتى (مسندٌالیه) :علی با هوش است.

!!. مُسند
~~green: اسمى که با فعل ربطى به نهاد نسبت داده مى شود.~~
خراسان استان است.

!! مفعول
~~green:اسمى که فعل بر آن واقع شود:~~
سعید را دیدم.
تنها افعال متعدّى، مفعول مى پذیرند. مفعول معمولا پیش از حرف نشانه __را __مى آید.

!!. مُتَمِّم (مفعول با واسطه)
~~green: اسمى که به وسیله حرف اضافه، معنى فعل را در جمله تکمیل کند.~~
علی تکالیفش را در کلاس با خودکار در دفترش نوشت.

هم فعل متعدّى چنین مفعولى را مى پذیرد و هم فعل لازم.

وجوه معانىِ فعل که با متمّم تکمیل مى شوند، از این قبیلند: زمان، مکان، غرض و منظور، ابزار، و چگونگى وقوع فعل.

حروف اضافه مشهور : از،به، با، در، براى، بر.

!! قید
~~green: اسم یا گروه اسمى که بدون واسطه حرف اضافه، راجع به فعل و گاه غیرِ فعل توضیح دهد:~~

"در همان دقایق اول یکدیگر را شناختیم."

قید ممکن است مانند مثال شامل حرف اضافه و متمم باشد.

!!. بَدَل
~~green: اسمى که پیش یا پس از اسم دیگر مى آید تا آن را بهتر بشناساند، مثلا لقب، مقام، یا پیشه اش را بیان کند:~~
«پدرم ...به پشتوانه ابوطالب، بزرگِ سرزمینِ بَطحا، در برابر طوفان قامت راست مى کرد.»

~~green:کلمه اى که بدل آن را مى شناساند، مبدَلٌ منه نام دارد. مبدَلٌ منه مُرادِ اصلى است، گر چه گاه پس از بدل قرار مى گیرد.~~

!!. مضافٌ الیه
~~green: اسمى که به اسم دیگر مى پیوندد تا مفهومى از این قبیل را به آن بیفزاید: ~~
ملکیّت (کتابِ حسین)، تشبیه (کتاب گل)، استعاره (کتابِ جدایى)، اختصاص (کتابِ درس)، توضیح (کتابِ مکاسب)، بیان جنس (کتابِ زر)، فرزندى (محمّدِ زکریّا).

~~green:اسمى که پیش از مضافٌ الیه قرار دارد، مضاف نامیده مى شود که خود مى تواند نقش هایى بپذیرد.~~
گاه نیز مضافٌ الیه پیش از مضاف مى آید که آن را اضافه مَقلوب مى نامند; همچون: کوهپایه (= پایه کوه)، دریا کنار (= کنارِ دریا)~~

!!منادا
~~green:اسمی که در جمله مورد خطاب قرار گیرد.~~
"برادر! خوش آمدی."

!!وصفی
~~green:اسمی که در جمله به مفهوم و در نقش صفت بیاید.~~
"سنگینترین دل ، دل اوست."