استقلال ایرلند
در سال 1916 م ملی گرایان ایرلندی در دوبلین واقع در ایرلند، قیام عید پاک را ترتیب دادند. این شورش با شکست مواجه شد، اما موج مخالفتهای گسترده علیه حکومت بریتانیا در ایرلند را به راه انداخت. در سال 1919 مجلس ایرلند، حک.مت این کشور را «جمهوری» اعلام کرد، و متعاقب آن 3 سال جنگ بین ارتش جمهوریخواه جنوبی، به عنوان دولت آزاد ایرلند به استقلال واقعی رسید. شش استان درشمال ایرلند جزء پادشاهی انگلستان باقی ماندند.
زیرنویس عکس
جنگهای خیابانی
در جریان قیامهای عید پا در سال 1916 جنگ سختی در خیابانهای مرکزی شهر دوبلین درگرفت.
قیام عید پاک
در روز دوشنبه عید پاک سال 1916م، اعضای حزب «داوطلبان ایرلندی» به همراه ارتش شهروندان ایرلندی، ساختمانهای مهم دولتی دوبلین، واقع در ایرلند، را اشغال و جمهوری ایرلندی را اعلام کردند. یک هفته بعد آنها توسط سربازان بریتانیایی که از تانکها و توپخانه سنگین بهره می بردند، شکست خوردند. در جریان این نبرد حدود 500 نفر از بین رفتند و 15 تن از رهبران قیام، اعدام شدند.
ارتش جمهوریخواه ایرلند
ارتش جمهوریخواه ایرلند در سال 1919م تشکیل یافت تا در جنگ انگلیس ـ ایرلند علیه بریتانیا بجنگد. در سالهال 1922 تا 1923 برخی از اعضای ارتش جمهوریخواه ایرلند در یک جنگ داخلی علیه دولت آزاد ایرلند وارد نبرد شدند. ارتش جمهوریخواه ایرلند برای دست یابی به ایرلند متحد به نبردهای خود ادامه می دهد. از سال 1969 این ارتش، مبارزات توریستی علیه ارتش بریتانیا مستقر در ایرلند شمالی را آغاز نمود.
حمله به اداه مرکزی پست
در 24 آوریل 1916 م مصادف با دوشنبه عید پاک، ملی گرایان ایرلندی علیه حکومت بریتانیا در ایرلند دست به شورش زدند. 1600 نفر داوطلب ارتش و شهروندان ایرلندی به رهبری پاتریک پیرس و جیمز کانلی، کنترل چند ساختمان عمومی در مرکز دولین را به دست گرفتند. پیرس و کانلی، ستاد فرماندهی خود را در ساختمان اداره مرکزی پست تشکیل داده و ایرلند را یک جمهوری اعلام نمودند.
زیر نویس عکس
زیر آتش
سربازان بریتانیایی، چهار روز پس از آنکه نیروهای پیرس و کانلی اداره مرکزی پست دوبلین را به اشغال خود در آوردند، ساختمان آن را به توپ بستند.
تجزیه ایرلند
در سال 1919 م جنگ بین ارتش جمهوریخواه ایرلند و بریتانیا شروع شد. ارتش جمهوریخواه ایرلند خواستار آن بود که ایرلندـ که اکثرا کاتولیک بودند ـ تبدیل به یک جمهوری مستقل گردد. با این وجود، اکثریت پروتستانها در شش استان آلستر واقع در شمال ایرلند خواستار آن بودند که جزئی از بریتانیای کبیر باشند. در سال 1921 اعضای ارتش جمهوریخواه ایرلند با امضاء نمودن قرارداد انگلیس ـ ایرلند، با بریتانیا صلح کردند. ایرلند جنوبی مبدل به یک کشور خود مختار شد.
ایرلند تقسیم شده
پس از جنگ انگلستان ـ ایرلند، شش استان شمالی ایرلند جزء پادشاهی انگلستان باقی ماندند. در سال 1922م، 22 استان باقی مانده دیگر مبدل به دولت آزاد ایرلند شدند.
1912م
مجلس بریتانیا لایحه ای مبنی بر اعطای خود مختاری به ایرلند را تصویب می کند. پروتستانهای ایرلندی هشدار وقوع جنگ داخلی می دهند، زیرا خود مختاری در کشوری به حکمرانی کاتولیکهای اکثریت، پروتستانها را تبدیل به اقلیت می نماید.
1914
لایحه خود مختاری، بخاطر وقوع جنگ جهانی اول پیش از آنکه به اجرا در آید به تعویق می افتد. تعداد کثیری از ایرلندیها در ارتش بریتانیا خدمت می نمایند.
1916
در روز دوشنبه عید پاک، ملی گرایان مسلح ساختمانهای دولتی را اشغال می کنند، ارتش بریتانیا بسرعت قیام را سرکوب و رهبران آنرا اعدام می نماید.
1918
حزب جمهوریخواه ایرلند، شین فین، ـ که در زبان ایرلندی، «تنها خودمان» معنی می دهد ـ در انتخابات عمومی 75 کرسی از 105 کرسی ایرلندیها را به خود اختصاص می دهد. نمایندگان منتخب این حزب از گرفتن کرسی های خود در مجلس بریتانیا در لندن خودداری می کنند.
1919
اعضای حزب «شین فین»، مجلسی بنام «دیل آیریان» در شهر دوبلین تاسیس کرده، ایرلند را یکه جمهوری مستقل اعلام می کنند.
1920
دولت ایرلند به شش بخش در استان آلستر بعنوان ایرلند شمالی تحت نفوذ پروتستانها، خود مختاری می دهد.
1921
پس از سه سال جنگ، قرار داد انگلیس، ایرلند، بین بریتانیا و ایرلند جنوبی صلح برقرار می کند. ایرلند در حالیکه جزئی از پادشاهی انگلستان است مبدل به یک کشور خود مختار می گردد.
1922
ایرلند کنونی، دولت آزاد ایرلند خوانده می شود. جنگ داخلی بین حامیان دولت ایرلند آزاد و جمهوریخواهان ایرلندی که تقسیم ایرلند به دو ناحیه شمال و جنوب را رد کرده اند، در می گیرد.
1923
جمهوریخواهان در جنگ داخلی شکست می خوردند.
1932
«امان دو والرا»، رهبر سابق جمهوریخواهان، نخست وزیر دولت آزاد ایرلند می شود.
1937
قانون اساسی جدید ایرلند، برای تاکید استقلال ایرلند از بریتانیا نام دولت آزاد ایرلند را به «آیر» (که در زبان گالیک به معنی ایرلند می باشد) تغییر می دهد.
45 ـ 1939
آیر در طی جنگ جهانی دوم بی طرف باقی می ماند. اما هزاران ایرلندی در نیروهای مسلح بریتانیا مشغول نبرد می گردند.
1949
آیر تبدیل به یک جمهوری شده و از پادشاهی انگلستان خارج می شود.
1969
در ایرلند شمالی درگیری بین کاتولیگها و پروتستانها آغاز می گردد. ارتش بریتانیا برای برقراری نظم مداخله می کند.
1972
دولت بریتانیا، مستقیما اداره امور ایرلند شمالی را در دست می گیرد. از آن زمان تلاشهای در جهت برقراری خود مختاری، با شکست مواجه شده اند.

اکثریت جمعیت ایرلند را کاتولیکها تشکیل می دادند. با شروع قرن بیستم بیشتر ایرلندیها خواستار حکومتی مستقل (خود مختاری توسط مجلس خودشان در ایرلند) بودند. در این زمان ایرلند توسط مجلس بریتانیا که مقر آن در لندن بود، اداره می شد.
اقلیت پروتستان
اقلیت پروتستان در شمال ایرلند، نیروی قدرتمندی را در مجلس بریتانیا تشکیل می دادند و هر گونه تلاش در جهت تاسیس خود مختاری برای ایرلند را مانع می شدند. پروتستانها می ترسیدند که موقعیت ممتار خود را در مجلس ایرلند که اکثریت آنرا کاتولیکها تشکیل می دادند، از دست بدهند.
خود مختاری ایرلند
در سال 1912م مجلس بریتانیا لایحه ای را مبنی بر اعطای خود مختاری به ایرلند گذارند، اما با شروع شدن جنگ جهانی اول در سال 1914 اجرای لایجه خودمختاری به تعویق افتاد. در سال 1916 برخی از ملی گرایان ایرلند، در قیام عید پاک سعی در بدست آوردن استقلال کامل داشتند، اما بریتانیا این قیام را بسرعت سرکوب نمود.
پارلمان مستقل
در سال 1918 ملی گرایان ایرلندی در انتخاباتی که در ایرلند برای کسب کرسی های مجلس برگزار شد، اکثریت قاطع را بدست آوردند. اما جمهوریخواهان ایرلندی از گرفتن کرسی های خود در لندن سرباز زده، در ژانویه 1919 یک پارلمان مستقل را تشکیل دادند و اداره قسمت اعظم ایرلند را بدست گرفتند. با این وجود، بریتانیا می خواست دوباره اداره تمام امور را بدست گیرد که بلافاصله جنگ آغاز شد. در یک طرف بریتانیا، نیروی پلیس سلطنتی ایرلند، ارتش بریتانیا و سیاهان شرور، و سربازان کهنه کار تعلیم یافته برای سرکوبی شورش ایرلندیها، و در طرف دیگر ارتش جمهوریخواه ایرلند بود که بصورت چریکی می جنگیدو
جنگ انگلیس ـ ایرلند
بهترین رهبر ارتش جمهوریخواهان ایرلند، مایکل کالنیز (1922 ـ 1890) معروف به «رفیق بزرگ» بود. مردان او در طی عملیاتی در 21 نوامبر 1920 با یک سری حمله های بدقت طراحی شده، تعداد زیادی از افسران سازمان جاسوسی بریتانیا را از پای در آوردند. در همان روز، سیاهان شرور به روی تماشاگران فوتبال گالیک آتش گشوده و 12 ایرلندی را کشتند. روی هم رفته 751 نفر در جنگ انگلیس ـ ایرلند از بین رفتند.
دولت آزاد ایرلند
در ژوئیه 1921 یک آتش بس موقت به جنگ پایان داد. یک هیئت ایرلندی، به همراه مایکل کالنیز برای مذاکره بر سر توافقنامه ای با دولت بریتانیا به لندن آمد. در سال 1922 هیئت ایرلندی پذیرفت که در شمال ایرلند، شش شهر آلستر با اکثریت پروتستان، دولت جداگانه ای داشته باشند. این هیئت همچنین توافق کرد که ایرلند جزء امپراتورری بریتانیا باقی بماند ولی در عوض، ایرلندیها اداره تمامی امور در دولت تازه تشکیل یافته ایرلند آزاد را بدست گیرند.
جنگ داخلی ایرلند
توافقنامه بدست آمده با دولت بریتانیا مورد پذیرش جمهورخواهانی، نظیر امان دلاورا که در مذاکرات نقشی نداشتند، قرار نگرفت. جمهوریخواهان علیه دولت آزاد دست به شورش زدند و تقاضای استقلال کامل ایرلند از بریتانیا را نمودند. این شورش باعث بوجود آمدن یک جنگ خونین داخلی شد. مایکل کالنیز در همان ابتدای درگیریها در سال 1922 ترور شد. تعداد کشته شدگان در این شورش نسبت به جنگ با بریتانیا خیلی بیشتر بود. حدود 4000 ایرلندی در کمین گاهها، ترورها و اقدامات تلافی جویانه از بین رفتند. در ماه مه 1923 دولت آزاد در جنگ داخلی به پیروزی رسید.
استقلال ایرلند
سرانجام دو والرا به عنوان نخست وزیر دولت آزاد انتخاب شد و در سال 1949 ایرلند بطور کامل از بریتانیا استقلال یافت. با این وجود، تقسیم ایرلند به دو ناحیه شمالی تحت نفوذ پروتستانها و جنوبی تحت نفوذ کاتولیکها، سرچشه درگیریها و خشونتهای فراوانی در منطقه شده است.

حقایق ثبت شده
یکی از رهبران قیام عید پاک در سال 1916م، «امان دو والرا» (1975 ـ 1882) بود. وقتی که او به همراه دیگر رهبران محکوم به مرگ شد، وکیلش به این نکته که او یک وطن پرست آمریکایی است، اشاره نمود. بریتانیا که نمی خواست موجبات رنجش ایالات متحده را فراهم آورد، حکم اعدام وی را لغو کرد. او برای نخست وزیری و بعدها برای ریاست جمهوری ایرلند گام برداشت.