اختلال شخصیت وابسته (Dependent Personality Disorder)
نگاه اجمالی
در برخورد با افراد شخصیت‌های وابسته آنها را
مطیع ، فروتن ، توافق پذیر ، همیشگی و خود شیرین دائمی در می‌یابید که به افراد دیگر اجازه می‌دهد در تصمیمات مهم زندگی آنها دخالت کنند، زیرا
اعتماد به نفس بالایی نداشته ، قادر به اداره زندگی خود بطور مستقل نیستند. شخصیت‌های وابسته در روابطشان با رفتارهای مطیعانه و خوش مشرب افراطی سعی می‌کنند که هیچ نتواند خواهان ترک اجتماعی آنها باشد و هرگونه
تنهایی و رها شدن به حال خود ، احساسات خالی بودن و
اضطراب بیش از اندازه را در آنها بوجود می‌آورد. روابط این بیماران محدود به کسانی است که به آنها اتکا دارد.
یک نکته در زندگی شخصیت‌های وابسته پذیرفتن هر نوع بد رفتاری دیگران نسبت به خودشان بدون اعتراض است. اگر این بیماران والدین یا همسر سلطه‌جو داشته باشند، والدین مسلط احساس سودمندی ، قدرت و شایستگی نموده بطور ناخواسته این رفتار را در فرزندان شان دامن می‌زنند و همسران مسلط احتمالا به سوء استفاده‌های بدنی و جسمی آنها مبادرت می کنند؛ بدون اینکه با اعتراض یا ترک جسورانه آنها روبرو شوند.
یک مثال
سوزان زن سفیدپوست متعلقه‌ای در اواخر دهه سوم زندگی است که حدود 15 سال است به درمانگاه سرپایی مراجعه می‌کند. در اولین مصاحبه‌ای که با مشاور جدید درمانگاه انجام می‌دهد، بعضی از ویژگی‌های (علائم) اختلال شخصیت وابسته را نشان می‌دهد :
م : مشکل شما چیست؟
ب : (مکث) نمی‌دانم به سوال شما چطور جواب بدهم شاید شما بتوانید به من بگوید جریان چیست؟ (بعد از 15 سال هنوز مستقلا نمی‌تواند مشکل خود را توضیح دهد)
م : شاید بتوانید با گفتن اینکه آخرین مشکلاتان چه بوده ، به من کمک کنید؟
ب : واقعا به راهنمایی شما احتیاج دارم. شاید بتوانید مشکلات من را مشخص کنید. من به راهنمایی شما احتیاج دارم.
م : شما دوران سختی را سپری کرده‌اید؟
ب : بلی ، دکتر قبلی می‌گفت از وقتی که شوهرم مرا تنها گذاشت و طلاقم داد، مردم از من سوء استفاده می‌کنند. اگر شوهرم طلاقم نداده بود، وضعیتم بهتر بود. اما شوهرم می‌گفت: ''من خیلی به او می‌چسبم و برای همین مرا ترک کرد. ولی هر کاری می‌توانستم برایش کرده بودم." (مشاور نظر خود بیمار رادر مورد مشکلاتش جویا می‌شود ولی او نظر پزشک قبلی خود را می‌گوید.)
م : الان تنها زندگی می‌کنید؟
ب : نه ، برگشتم پیش مادرم. او هیچ وقت از شوهرم خوشش نمی‌آمد. الان هم من با کسی قرار نمی‌گذارم، حتی بیرون هم نمی‌روم. چون نمی‌خواهم مادرم را ناراحت کنم (وابستگی به مادرش کاملا مشهود است).
ملاکهای تشخیص اختلال شخصیت وابسته
نیاز عمیق و مفرط برای مورد قبول واقع شدن که به رفتار مطیعانه و وابسته می انجامد و ترس از جدایی که در اوایل بزرگسالی شروع می‌شود و برای تشخیص وجود پنج (یا بیشتر) علامت از علایم زیر ضروری است :
- بدون راهنمایی و اطمینان بخشی مفرط دیگران قادر به اخذ تصمیمات روزمره نیست.
- احتیاج دارد که دیگران مسولیت اکثر زمینه‌های مهم زندگی او را بپذیرد.
- در ابراز مخالفت با دیگران به دلیل ترس از قطع حمایت و مقبولیت آنان دچار اشکال است (ترس‌های واقع گرایانه از عقوبت یا تلافی منظور نمی‌شود.).
- در شروع برنامه‌ها و انجام کارها به تنهایی دچار اشکال است (به دلیل اعتماد به نفس در قضاوت یا توانایی تا فقدان انگیزش و انرژی).
- در طلب محبت و حمایت دیگران افراط می‌کند. تا حدی که داوطلب انجام کارهایی می‌شود که ناخوشایند هستند.
- وقتی تنها است به دلیل ترس مبالغه آمیز از ناتوانی برای مراقبت از خود ، احساس ناراحتی و درماندگی می‌کند.
- وقتی یک رابطه نزدیک درهم می‌گسلد فورا در پی آن رابطه دیگری به عنوان منبع حمایت و مراقبت در می‌آید.
- اشتغال ذهنی غیر واقع گرایانه با ترس از رها شدن به حال خود دارد.
تشخیص افتراقی اختلال شخصیت وابسته
در شخصیت مرزی وابستگی یکی از خوصیات بارز است ولی این افراد روابطشان بی‌ثبات و پرتنش است ولی شخصیت‌های وابسته روابط پایداری با فرد یا افرادی که او به آنها متکی است برقرار می کند.
شخصیت‌های نمایشی در روابطشان نقش بازی می‌کنند. ولی شخصیت‌های وابسته تمایلی برای به بازی گرفتن آشکار دیگران ندارند.
درمان اختلال شخصیت وابسته
روان درمانی
روان درمانی بیماران وابسته بخصوص با استفاده از
درمان‌های بینش‌گرا ( Insight Therapy) موفقیت‌های زیادی بدنبال می آورد و با حمایت درمانگر چنین بیمارانی می توانند "استقلال و قاطعیت و
اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنند. اما نباید در این کار عجله کرد، چون باعث سردرگمی بیمار می‌شود. در کنار
درمان بینش‌گرا استفاده از
رفتار درمانی ،
آموزش قاطعیت و اظهار وجود ، خانواده درمانی می‌تواند به موفقیت بیشتر درمان منجر شود.
دارو درمانی
بیماران وابسته علائم فرعی دیگری نظیر اضطراب و
افسردگی را نشان می‌دهند که می‌توان از ضداضطراب‌ها و ضدافسردگی‌ها برای بهبودی آنها استفاده کرد. از این داروها می‌توان به
ایمی پرامین (Imipramine) ، بنزدویاژپین‌ها (Benzdoiazpins) اشاره کرد.
مباحث مرتبط با عنوان
