نگاه اجمالی

انواع مختلفی از رفتارهایی که مطابق ارزش های جامعه و قانون ارتکاب به آنها «نهی یا جرم »تلقی شده است؛در افراد دچار شخصت ضد اجتماعی دیده می شود.«دروغ گویی,فرار از مدرسه و خانه بصورت مکرر,دزدی,نزاع,سوء مصرف الکل و مواد،تجاوز(به همجنس یا غیر همجنس )،بد رفتاریبا همسروفرزندان»فقط نمونه هایی از رفتارواعمال این بیماران است.افراد ضد اجتماعی در به بازی گرفتن دیگران مهارت دارندوبه راحتی می توانند دیگران را برای شرکت در طرح هایی که برایبدست آوردن پول وشهرت نزدیکترین راه است؛راغب سازند.شاید اصطلاح«مردان گوش بر یا گول زن»بتواند ویژگی های افراد ضد اجتماعی را در خود جمع کند.

با وجود اعمال ضد اجتماعی و خلاف قانون وبا اینکه اکثراً پرونده های متعددی در محکم قضائی دارند؛ولی در این افراد رفتار یا صحبتی که حاکی از پشیمانی و ناراحتی واقعی از اعمال گذشته باشد دیده نمی شود و موقعی که از زندان آزاد می شوند فوراً کارهای ضد احتماعی خود را از سو می گیرند.گوئی این افراد فاقد وجدان هستند.

نکته مهمی که شاید باعث تعجب شوداین است که ظاهر افراد ضد اجتماعی راضی کننده و حتی فریب دهنده است.فریبنده از آن جهت که افراد با دیدن بیماران ضد جتماعی در ظاهرشان نوعی قابل اعتماد بودن را احساس می کنند ؛ولی در پس این روکش«تنش،خصومت,تحریک پذیری،و خشم » نهفته است.همچنین این بیماران موقع صحبت(مصاحبه)با هوش کلامی خود افراد(درمانگر)را تحت تأثیر قرار می دهند .آنها وقایع و کارهای غیر قانونی خود را(بعد از تحریف حقایق)با«آب وتاب»و شرح جزئیات هیجان انگیز بیان می کنند.افراد ضد اجتماعی با این توانایی خود با تجربه ترین پزشکان را هم می توانند فریب دهند.

یک مثال

«نوجوانی 17 ساله پس از بازداشت شدن توسط پلیس,حادثه منجر به بازداشت را اینگونه توضیح داد:من ماشین را دزدیدم و وقتی یک افسر پلیس جلو آمد او را زیر گرفتم و بسرعت به سمت مخالف خیابان پیچیدم.خیلی زودسرعت من به صد کیلومتردر ساعت رسید.وقتی به موانع خیابان رسیدم تصمیم گرفتم از آنها بگذرم.یک گلوله به سوی ماشین شلیک شد و به یکی از چرخ ها اصابت کرد وماشین به داخل یک گودالپیچید و آنها(پلیس ها) مرا دستگیر کردند.ولی ارزش داشت چه هیجانی!»

ملاک های تشخیص اختلال ضد اجتماعی:

• الگوی مستمر بی اعتنایی و زیر پا نهادن حقوق دیگران که از پانزده سالگی

شروع می شود و وجود سه علامت(یا بیشتر)از علائمزیر برای تشخیص ضروری است.

• نا توانی برای سازگاری با موازین اجتماعی وقانونی که با دست زدن به اعمال تکراری زمینه ساز دستگیری,تظاهر نماید.
• فریبکاری,که با دروغگویی مکرر,استفاده از نام های غیر واقعی یا «گوش بر»برای نفع و لذت شخصی,مشخص می شود.
• رفتار تکانشی(لحظه ای)وناتوانی برای طرح ریزی پیشاپیش.
• تحریک پذیری و پرخاشگری که با نزاع و حملات فیزیکی مکرر تظاهر می کند .
• بی احتیاطی نسبت به ایمنی(سلامت)خود و دیگران.
• عدم احساس مسئؤلیت مستمر که با ناتوانی مکرر برای حفظ شغل وعدم احترام به تعهدات مالی تظاهرمی کند
• فقدان احساس پشیمانی ،که با بی تفاوتی یا دلیل تراشینسبت به آزار,بد رفتاری یا دزدیدن مال دیگران,تظاهر می کند.
• سن فرد بالای 18 سال است.
• شواهد اختلال سلوک ا شروع قبل 18 سالگی وجود دارد.
• وقوع رفتار ضد اجتماعی منحصراً در جریان اختلال اسکیزوفرنی یا اختلال مانی نیست.

تشخیص افتراقی اختلال ضد اجتماعی:

• اختلال سلوک:

اگر ملاک های DSM-IV برای تشخیص وجود داشته باشد ولی سن فرد موقع تشخیص از 15 سال پایین تر باشد تشخیص«اختلال سلوک»گذارده می شود.«اختلال سلوک برروی محور Iکد گذاری می شود»

• رفتار غیر قانونی:

افراد زیادی کار هایی انجام می دهند که بر خلاف قانون یا ارزشهای اجتماع است ولی تمام آنها تشخیص ضد اجتماعی دریافت نمی کنند.با توجه به اینکه رفتار ضد اجتماعی شامل زمینه های متعدّدی از زندگی شخص دچار اختلال می شود؛از رفتارهای غیر قانونی قابل تشخیص است.
علت شناسی اختلال ضد اجتماعی:
مطالعات آزمایشی نشان داده است که افراد ضد اجتماعی کوچکترین اضطرابی در مورد تنبیه شدن و ناراحتی های آینده(نتیجةکارها)ندارند.به عنوان نمونه در یک آزمایش دو گروه آزمودنی (گروه اول:افراد سالم,گروه دوم:افراد دچار شخصت ضد اجتماعی)در انتظار دریا فت «شوک الکتریکی قوی »به پوستشان بودند.(قبلاً دستگاههای اندازه گیری به پوست دو گروه وصل شده بودند).نتایج نشان داد افراد سالم هر چه به زمان دریافت شوک نزدیک می شدند تنش و اضظراب بیشتری نشان می دادند و در لحظة وارد شوک مقاومت پوستشان بصورت ناگهانییافت(علامت افزایش اضطراب)؛ولی هیچ یک از افراد ضد اجتاعی چنین واکنش پوستی که حاکی از اضظراب در آنها باشد؛نشان ندادند.تحقیقات بیشتر این فرض رامطرح می کنند که ممکن است «دستگاه عصبی خودکار»در افراد ضد اجتماعیاز همان آغاز تولد «کم واکنش»باشد.چنین کمبودی می تواند تبیین کند که چرا این افراد اینهمه به دنبال «شور و هیجان»هستند و تنبیه و مجازات نمی تواند آنها را از کارشان باز دارد.

• عوامل خانوادگی:
  • نظریه روان کاوی:

نظریه روانکاوی رشد وجدان (فرا خود) را به میزان رابطه محبت آمیز«کودک با والدین» وابسته می داند.در یک خانوادة سالم چنین محبتی باعث می شود که کودک›«ارزشهای والدین خود را(که بازتاب ارزشهای جامعه است) «درونی »سازد (قبول کند) چون دوست دارد مانند والدین خود باشد و از این می ترسد که اگر بر خلاف خواسته های(ارزشهای)والدین رفتار کند از محبت آنها محروم شود بدین ترتیب کودکی که از والدین خود محبتی دریافت نکرده؛ترسی هم برای از دست دادن آنها ندارد و در نهایت وجدان (فرا خود)در آنها تشکیل نمی شود.این نظریه اگر چه منطقی بنظر می رسد؛امّا نتایج تحقیقات نشان داده اند که همة کودکان محروم از محبت والدین شخصیت ضد اجتماعی نمی شوند و برخی از کودکان برخوردار از محبت والدین نیز ضد اجتماعی شده اند.

• نظریة یادگیری اجتماعی:

برای کودک «جامعه»وبویژه«والدین»الگوهای خوبی برای «تقلید و یادگرفتن» نوع رفتار مورد قبول ارزشهای جامعه است.در بعضی ازخانواده ها کودک یاد می گیرد که با«جذاب بودن,دوست داشتنی بودن و توبه کردن »می تواند از تنبیه کار بد خود معاف شود.

چنین الگویی می تواند به این یادگیری منجرشود که «نوع کردار(رفتار)مهم نیست بلکه توانایی وانمودکردن,توبه کردن و پشیمانی» از همه مهمتر است.
*روان درمانی:
اگر شخصیتهای ضد اجتماعی از حرکت بازداشته شوند (مثل بستری کردن دربیمارستان)همچنین«گروه های خود یاری»بیشتر از زندان و بیمارستان روانی برای این افراد مفید است.نکتة مهم در روان درمانی این افراد ایجاد محدودیت های صریح قبل از شروع درمان است.

• دارو درمانی:

درمان دارویی بیشتر برای بهبود علائم اضطراب,خشم یا افسردگی همراه با رفتار ضد اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد.امّا چون این افراد اکثراً سوء مصرف الکل و مواد داشته اند باید در تجویز داروها احتیاط کرد.

مباحث مرتبط با عنوان