نگاه اجمالی :
سقف اکثر گلخانهها را از
شیشه یا
نایلون ساخته شده که
نور از آن عبور کرده و محوطه گلخانه را گرم میکند. اما حرارت ایجاد شده ناشی از تابش نمیتواند از شیشه یا نایلون خارج شود. در نتیجه داخل محوطه گرمتر از بیرون میشود. این عمل شیشه یا نایلون را خاصیت گلخانهای میگویند.
بعضی از گازهای موجود در جو نیز همین حالت را ایجاد میکند.
کره زمین با تابش خورشید ، گرم میشود. اما
اشعه تابشی زمین به علت وجود گازهایی مانند
بخار آب ،
دی اکسید کربن ،
متان ،
دی اکسید نیتروژن و غیره از
جو زمین خارج نمیشود (گاز گلخانهای). بدین ترتیب اثر مثبت گلخانه آن است که از سرد شدن زیاد زمین در هنگام شب جلوگیری میکند و در عین حال مانع گرم شدن بیش از حد زمین در هنگام روز میشود. به این عمل اثر " گلخانهای جو " میگویند که در واقع مثل پتو و پوششی برای سیاره زمین محسوب میشود.
موادی که اثر گلخانه ای دارند :
انسانها و حیوانات با تنفسCO
2 پس میدهند. سوزاندن
زغال و
نفت و
گاز سالانه 5 میلیون تن کربن وارد جو میکند. درختان ،
کربن جذب میکنند، ولی به علت تخریب جنگل ها قدرت آنها در جذب کمتر میشود. دی اکسید کربن به
تابش خورشید اجازه رسیدن به زمین را میدهد ولی از خروج تابش جلوگیری میکند . هر چند اقیانوسها میلیونها تن از کربن را جذب میکنند. ولی امروزه کربن بیشتر و سریعتر از جذب آن تولید می شود . دی اکسید کربن 72 درصد اثر گلخانهای دارد.
کود نیتروژن دار در رطوبت خاک حل میشود و تولید گاز دی اکسید نیتروژن را میکند که 5 درصد گلخانه ای جو را تشکیل میدهد .
گاز متان اثر گلخانهای دارد که از سنتز مواد آلی تولید میشود و شامل 10 درصد اثر گلخانهای است .
برخی از گازهای بی اثر از جمله
هلیم و نیز
هیدروژن از خود اثر گلخانهای نشان میدهند که 13 درصد گلخانهای جو را شامل هستند.
بخار آب سهم قابل توجهی در گلخانه ای جو ندارد.
برخی از دانشمندان معتقدند که با افزایش کارخانهها و فعالیتهای صنعتی و استفاده بیش از حد از
سوختهای فسیلی ، افزایش استفاده از وسایل نقلیه ، از بین رفتن جنگل ها و مراتع میزان گازهای گلخانه ای چون دی اکسید کربن افزایش یافته است که این امر می تواند موجب گرم شدن زمین شود . هر چند
فرضیه گرم شدن کره زمین هنوز به طور کامل اثبات نشده است اما افزایش میزان دی اکسید کربن و اثر گلخانهای امری غیر قابل انکار است .
گرم شدن زیاد هوا باعث ذوب تودههای یخ در
قطب شمال و جنوب میشود. سطح آب اقیانوسها و دریاها بالا میآید و این امر باعث به زیر آب رفتن سواحل پست و
دلتاها و برخی جزایر خواهد شد.
طول دورههای خشکسالی افزایش مییابد و در برخی مناطق میزان محصولات
کشاورزی کم میشود. با بالا آمدن آب دریا عده زیادی از مردم به علت سیل خانه و کاشانه خود را از دست میدهند.
گاهی در فصول سرد سال به علت پدیده وارونگی دما ،
آلودگی هوا بیشتر میشود و بهتر است بیماران قلبی و کودکان از خانه خارج نشوند. در حالت عادی در
تروپوسفر ، با افزایش ارتفاع از زمین ، دمای هوا کاهش مییابد و بنابراین در شرایط عادی ، هوای مجاور سطح زمین گرمتر و سبکتر از لایههای بالایی است و میتواند به راحتی به سمت بالا صعود کند و جابجا شود. اما در بعضی مواقع بخصوص در فصل زمستان وضعیت برعکس میشود.
یعنی در قشرهای نزدیک به سطح زمین ، با افزایش ارتفاع ، دما هم افزایش مییابد. زیرا در این شرایط هوای سردتر و سنگینتر در مجاورت زمین به حالت سکون قرار گرفته است و لایه هوای گرمی در بالای آن وجود دارد. در چنین حرکت صعودی و جابجایی هوا صورت نمیگیرد. وارونگی
دما معمولا در شبهای آرام و بدون ابر زمستان اتفاق میافتد. این پدیده ممکن است در داخل یا خارج از شهرها رخ دهد. اما در شهرهای بزرگ و صنعتی مشکلات زیادی را به همراه میآورد.
مباحث مرتبط با عنوان: