تاریخچه ی:
ابو حمزه ثمالی
ابو حمزه ثمالی که نام مبارکش قرین « دعای شریف ابو حمزه ثمالی » بوده برای همه شیعیان آشنا می باشد یکی از ثابت قدمان و از اصحاب خاص ((حضرت امام سجاد علیه السلام)) می باشد.
جمیع بزرگان علماء رجال او را مورد اعتماد و « ثقه » دانسته اند.
« نجاشی » نقل می کند که او از اخیار اصحاب و افراد مورد اعتماد و معتمدین آنها در روایت و حدیث می باشد و از ((حضرت امام جعفر صادق علیه السلام|امام صادق علیه السلام)) روایت شده است که فرمود: ابو حمزه در زمان خودش مانند ((سلمان فارسی|سلمان)) در زمان خودش بود.
«عامه» نیز از او روایت می کنند و در سال 150 وفات کرد و صاحب کتاب تفسیر القرآن بود. و «((رساله الحقوق ))» حضرت سجاد علیه السلام نیز از طریق او روایت شده است.
جناب ((شیخ صدوق)) نیز فرموده است: ابو حمزه، ثابت بن دینار الثمالی، ثقه و عدل بود و چهار نفر از امامان ((شیعه)) را ملاقات کرده بود، علی بن الحسین، محمد بن علی، جعفر بن محمد و موسی بن جعفر علیهم السلام.
((فضل بن شاذان)) نیز گفته است که از فرد ثقه ای شنیده که ((حضرت امام رضا علیه السلام|امام رضا علیه السلام)) فرموده اند: ابو حمزه ثمالی در زمان خودش مانند ((لقمان حکیم|لقمان)) (سلمان) در زمان خودش بوده است.
« کشی » نیز از ابو بصیر نقل می کند که من وارد به حضرت صادق علیه السلام شدم، حضرت فرمود: ابو حمزه ثمالی چه می کند؟
گفتم: در حالی او را تر ک کردم که مریض بود.
فرمود: هر گاه برگشتی سلام مرا به او برسان. و او را متوجه کن که او در فلان ماه و فلان روز خواهد مرد.
((ابوبصیر)) می گوید: عرض کردم: سوگند به خداوند، شما در مورد او انس و محبت داشتید و او «((شیعه)) » شما بود.
حضرت فرمود: راست می گویی آنچه که نزد ماست، خیر برای اوست.
عرض کردم: آیا شیعیان شما با شما هستند؟
فرمود: البته ولی به شرط اینکه از خداوند بترسند و پیامبر او را مراقبت داشته و از گناهان بپرهیزند. هر گاه شیعه ای چنان کند که با ما در همان درجه های ما خواهد بود.
ابوبصیر می گوید: ما همان سال برگشتیم و چیزی طول نکشید که ابو حمزه وفات نمود.
بهر حال جناب ابو حمزه ثمالی شخصیتی برجسته و ممتاز دارد و بر اساس روایتی حضرت صادق علیه السلام به او فرمودند: من هر گاه تو را می ببینم احساس آرامش می کنم.
که این تعریف بر اوج ارجمندی و کمال او دلالت می کند ابو حمزه با حضرت سجاد علیه السلام انس خاصی داشته و دعای شریف آن حضرت که طولانی ترین دعای سحر ((ماه رمضان|ماه مبارک رمضان)) است، از طریق او روایت شده است و به همین علت به نام او نام گذاری شده است.
منابع:
معجم رجال الحدیث، ج 3، ص 385