ابوطالب (عبد منات یا عمران قرشی) عمو و حامی بزرگ پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم و از شخصیتهای بزرگ نامی است.
پدرش
عبدالمطلب و مادرش فاطمه دختر عمرو بود، فاطمه بنت عمر، علاوه بر ابوطالب، عبدالله پدر
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و زبیر بن عبدالمطلب را نیز به دنیا آورد.
ابوطالب منصب رفادت و سقایت (مهمانداری و آبرسانی حاجیان) را از پدر به ارث برده بود ولی به علت ضیق معیشت و تنگدستی در عوض دیون و بدهکاری زیاد که به
عباس بن عبدالمطلب داشت، به او واگذار کرد.
ابوطالب چهار پسر و یک دختر داشته است. پسران او به ترتیب سن:
طالب،
عقیل،
جعفر، و
امام علی علیه السلام بودند که هر کدام ده سال با هم فاصله داشتند و دختر او « ام امین » نام داشت و همسر هبیره مخزومی بود. فرزندان ابوطالب همگی از تنها همسر او «
فاطمه دختر اسد بن هاشم» دختر عموی وی بودند.
بر اساس وصیت عبدالمطلب، کفالت محمد صلی الله علیه و آله وسلم بعد از فوت او بر عهده ابوطالب قرار گرفت و محمد صلی الله علیه و آله و سلم در سن هشت سالگی پس از فوت عبدالمطلب به خانه ابوطالب رفتند.
مطابق روایات، او، که همانند بیشتر رؤسای قریش مردی تاجر بود، در یکی از سفرها به
شام، محمد صلی الله علیه و آله وسلم را با خود همراه کرد و در همین سفر بود که راهبی نصرانی به نام
بحیراء، به پیامبری آن حضرت بشارت داد.
ابوطالب مردی سخاوتمند، با درایت و بانفوذ، صاحب رأی و اندیشه و عدالت مدار بود که قبایل عرب مکه ابوطالب را داور خود می شناختند و او نیز در داوری جانب حق را نگه می داشت؛ او به رغم آنکه سیادتش را همه گردن نهاده بودند، مردی تنگدست، اما بلند طبع بود و ضیق معاش را بر کسی آشکار نمی کرد؛ وی مردی سخنور و شاعر بود. اشعار وی در مجموعه های تحت عنوان « دیوان ابوطالب » گرد آوری شده است. از مشهورترین قصاید او « قصیده لامیه » است.
محمد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم که با تأکید ابوطالب با
حضرت خدیجه علیهاسلام ازدواج کرده و از توانایی مالی برخوردار بود در یک سال قحطی، برای کاستن از بار معاش عموی خود، یکی از پسرانش علی علیه السلام را در خانه خود پذیرفت و به تربیتش همت گماشت.
ابوطالب پس از سالها حمایت از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم و با قلبی مملو از ایمان در
ماه ذیقعده یا
شوال سال دهم بعثت در سن هشتاد و اندی سالگی دار فانی را وداع گفت.
مراجعه شود به
ابوطالب پیامبر را فرزند خود می دانست
ایمان ابو طالب
پیشگوئی ابوطالب از ولادت حضرت علی علیه السلام
حمایت ابوطالب از پیامبر در برابر اهانت مشرکان
ستایش رسول خدا از ابوطالب
شعر ابوطالب در حمایت از پیامبر - ص
مقام ابوطالب از دیدگاه امام صادق علیه السلام
مقام ابوطالب در قیامت
نقش ابوطالب در حمایت رسول خدا صلی الله علیه و آله
منابع:
اعیان الشیعه ج 8 ص 114، الکنی و الالقاب ج1 ص108، مستدرک سفینه البحار ج 6 ص542