ابن کواء، ابو عمر و عبدالله بن عمرو از قبیله بنی یشکربن بکر از پیشوایان و سران خوارج در حروراء بود. گفته اند عمرو از آن رو که در دوران جاهلیت با داغ مداوا شد، به کوّاء شهرت یافت. از تاریخ تولد و مرگ و از زندگی ابن کوّاء جز بعضی وقایع بزرگ اطلاعی در دست نیست.

طبری در وقایع سال 33 قمری، نام او را در زمره افراد سرشناسی از کوفه مانند مالک اشتر و کمیل بن زیاد نخعی و صعصعه بن صوحان آورده است که به سعید بن عاص، حاکم کوفه، شوریدند. ابن کوّاء در جنگ صفین جزو سپاه امام علی علیه السلام بود.

اما هنگامی که کار به تحکیم کشید وی سخنگوی خوارج بود که ابو موسی اشعری را به حکمیت برگزیدند، و با رأی امیرالمومنین نسبت به انتخاب عبدالله بن عباس به عنوان حکم مخالفت کرده ،ونظرخود را بر اّن حضرت تحمیل کردند.

ابن کوّاء به همراه خوارج در باز گشت از صفین با علی علیه السلام وارد کوفه نشد و به حروراء، دهکده ای در نیم فرسخی کوفه وارد شد و از علی علیه السلام کناره گرفت.

در هنگام اقامت خوارج در حروراء ابن کوّاء «امام جماعت» و شبت بن ربعی «فرمانده لشگر» آنان بود. از تاریخ چنین بر می آید که پس از گفتگوی امام علی علیه السلام با ابن کوّاء، او و سایر خوارج به کوفه بازگشتند. و مدتی در آن جا ماندند؛ اما همچنان با علی علیه السلام در مساله تحکیم پا می فشردند.

پیشوایی ابن کوّاء بر خوارج هفت ماه به درازا کشید، بعداً جای او را عبدالله بن وهب را سبی گرفت.

او در این مدت گاه در مسجد و مجلس از امیر المومنین علیه السلام آیات مشکله و مسائل معما آمیزی می پرسید و گاه نیز جسارت می نمود از جمله گویند وقتی علی علیه السلام نماز می خواند او با صدای بلند این آیه را می خواند: «و لقـــدا اوحــی الیـک والـی الذیــن مــن قـبـلـک لئــن اشرکــت لیـحبـطـنّ عمـلـک و لــتکـونـنّ مــن الـخاســریـن » یعنی کنایة آن حضرت را مشرک قلمداد کرد. حضرت دوباره سکوت فرمود و چون ابن کوّاء برای سومین بار آیه را خواند.

حضرت در جوابش این آیه را فرمود: «فـاصـبر انّ و عـدالله حـق ولا یـستـخـفـتـک الـذیـن لا یـوقـنـون »

بنابر بعضی از روایات ابن کوّاء پیش از جنگ نهروان از خوارج جدا شد. برخی نیز گفته اند که در روز نبرد نهروان و پس از برافراشته شدن پرچم امان به امام علی علیه السلام پیوست.


منابع :

معجم الرجال الحدیث ، دایره المعارف تشیع ، قاموس الرجال