سیر به سوی خدا و وصول به مقام عز شامخ حضرت حق متعال، جزء خمیره و سرشت انسان است و امکان وصل به این مرتبه از ذاتیات نفس ناطقه می باشد.
انسان می تواند در مسیر الی الله مراتب و کمالاتی را واجد گرداند و در منازل و مراحل فناء در فعل و فناء در اسم و صفت و فناء در ذات نائل آید و به مقام وصول برسد و راه عرفان و تکامل برای انسان باز است. البته مراد از انسان، این بدن محدود و مادی و طبیعی نیست که دو متر مکان را اشغال کرده باشد، بلکه نفس ناطقه و روح اوست که امکان حرکت و سیر در این مراحل را دارد. انسان به مقام هر اسم و صفتی از اسماء حضرت حق برسد، مظهر آن اسم و صفت می گردد و آن اسم و صفت در وجود او متجلی می شود. مثلاً اگر مظهر اسم علی شود، عالم می شود و اگر مظهر اسم قدیر گردد، قادر می شود.

مظهریت هم متفاوت است طبق تفاوت مراتب وصول، به هر مقدار که سیر انسان به سوی حق شدت یابد و مظهریت اسماء و صفات شدت یابد، تجلی این اسماء و صفات در انسان شدیدتر می گردد. یعنی به هر درجه که انسان از تعیین و محدودیت هستی خویش بگذرد، بیشتر در دریای واسع اسماء و صفات وارد می گردد و بهره افزون تر می برد

تا برسد به آنجایی که مظهر تام اسم و صفتی قرار گیرد یعنی به مقام فناء مطلق در مراسم و صفتی برسد در این صورت آن اسم بنحو اتم و اکمل در انسان متجلی می شود.
اگر کسی به مقام فناء در اسم عالم و صفت علم حق تعالی برسد مظهر تام و تمام اسم عالم و صفت علم حق می گردد یعنی از همه جا و از همه کس و از همه چیز مطلع می گردد و گذشته و حال و آینده برای او یکسان است.
علم به مجردات و علم به مادیات، علم به دنیا، و علم به آخرت، همه و همه در نزد او حاضر است یعنی او به علم شهودی و حضور وجدانی موجودات را درک می کند.

انسان پس از این به مقام فناء در ذات و صفت و اسم و فعل برای او حاصل شد و سفرهای چهارگانه خود را به تمام رسانید که سفر از خلق به سوی حق و سفر در اسماء و صفات حق با حق و سفر از حق با حق به سوی خلق و سفر در خلق با حق می باشد در این حال انسان کامل می گردد و تمام قوا و استعدادهای الهیه که در وجود او به ودیعت نهاده شده است به فعلیت می رسد و انسان بالفعل می شود و آینه تمام نمای صفات جمال و جلال و ذات حضرت احدیت می گردد.

در این هنگام ولایت او کامل می شود یعنی ولی مطلق به ولایت حقه الهیه می گردد و با همه موجودات به ولایت حضرت حق است و تصرف او در جمیع امور به اذن خدا برای اوست.
امامان معصوم (علیهم السلام) انسانهای کامل اند که دارای چنین مقام ولایت مطلقه هستند، تمام تصرفاتی که در جهان دارند و به عنوان مظهریت و تجلی است یعنی به اذن خداست و به عبارت دیگر عمل خود خداست که در این آئینه و این آیه متجلی می شود زیرا که غیر از حق هیچ موجودی به هر عنوان و به هر تعبیر استقلال در وجود و استقلال در اسم و یا صفتی ندارد.

مراجعه شود به:
((پرهیز از افراط و تفریط نسبت به مقام ائمه علیهم السلام))
((امام عسگری علیه السلام و تبیین مقام ائمه علیهم السلام))
((توسل به ائمه علیهم السلام))
((ملاک ارزیابی شخصیت ائمه علیهم السلام))

منابع:
امام شناسی،‌ ج 5،‌ ص 81 - 83