آیه، در لغت به معنای علامت و نشانه، عبرت و پند، معجزه، امر شگفت، دلیل و برهان و. . . آمده است.

دانشمندان علوم قرآنی برای آیه تعاریف گوناگونی ارائه داده اند که مهمترین آن از قرار زیر است: « آیه بخشی از کلام معجز الهی است که دارای مطلع و مقطع و آغاز و انجام و از قبل و بعد خود جدا و در سوره های قرآن مندرج است» بیشتر عالمان علوم قرآنی، طریق شناخت آیات قرآن را امری توقیفی و از جانب شارع می دانند.

یعنی تعیین حد و مرز آیه توسط خداوند و پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله وسلم صورت گرفته است.

آیات قرآن کریم از نظر حجم و مقدار با هم متفاوتند، برخی بسیار بلند که به مقدار یک صفحه می رسند و برخی کوتاه که از حد دو یا سه حرف فراتر نمی باشند.

طولانی ترین و بلند ترین آیه قرآن، آیه 282 سوره بقره و کوتاهترین آیه، آیه اول سوره طه و آیه اول سوره حم و پس از آن فواتح و آغاز سوره: « الرحمن »،« الطور» و« الحاقه» است.

آیات قرآن کریم به لحاظ مکان نزول ،محتوی و مانند آن به مکی و مدنی، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، عام و خاص و. . . تقسیم می گردد.

منابع :

الاتقان فی علوم القرآن ؛

البرهان فی علم القرآن ؛

دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی