پس دید

پس از نگاه کردن به یک جسم روشن- مانند یک لامپ یا فلاش دوربین عکاسی – ممکن است حتی پس از اینکه نگاه خود را از آن برمی دارید تصویر آن جسم را ببینید. این اثر پایدار بصری "پس دید" نامیده می شود.

وسایل مورد نیاز

• چراغ قوه
• کاغذ سفید
• نوار سیاه مات ( مانند نوار کاست )

شرح آزمایش

کاغذ سفید را روی شیشه ی چراغ قوه چسبانده و همه ی نقاط آن را با نوار چسب سیاه بپوشانید. در وسط ،قسمتی را خالی بگذارید تا نور از آن بیرون بتابد. این قسمت خالی می تواند مربع، مثلث یا هر شکل ساده و قابل تشخیص دیگری باشد.
در یک اتاق تاریک چراغ قوه را روشن کنید . همانند شکل آن را به طرف چشم خود گرفته و به مدت 30 ثانیه به نقطه ای از شکل روشن وسط آن خیره شوید. سپس به یک دیوار خالی نگاه کنید و چندین دفعه چشمانتان را باز و بسته کنید. به شکل و رنگ تصویری که روی دیوار می بینید توجه کنید.
آزمایش را دوباره انجام داده و اینبار پس از نگاه کردن به چراغ، به کف دست، وبار دیگر به دیواری که در فاصله ی دورتری قرار دارد خیره شوید . اندازه ی تصویری که روی کف دست و روی دیوار می بینید را با هم مقایسه کنید.
حال چشم چپ خود را بسته و با چشم راست به شکل روشن وسط چراغ قوه خیره شوید. سپس چشم راست را ببندید و با چشم چپ به دیوار سفید نگاه کنید. آیا هیچ پس دیدی می بینید؟

چه اتفاقی در حال وقوع است؟

این پدیده به خاطر تغییر شیمیایی که نور وارد شده به چشم بر روی شبکیه ی چشم ایجاد می کند ، دیده می شود. (شبکیه، پوشش حساس به نوری است که در پشت چشم قرار دارد).
تحریک طولانی توسط یک تصویر روشن (در اینجا منبع نور)، حساسیت شبکیه را از بین می برد. وقتی به یک دیوار سفید نگاه می کنید، نور منعکس شده از دیوار به شبکیه ی چشم شما می تابد. بخشی از شبکیه که توسط نور چراغ قوه حساسیت خود را از دست داده، به خوبی دیگر نقاط شبکیه، به نور ورودی جدید پاسخ نمی دهد. این قسمت همانند یک پس دید معکوس به نظر می رسد: بخش تاریکی که با شکل اولیه مطابقت می کند. این پس دید ممکن است به مدت 30 ثانیه یا بیشتر باقی بماند.
اندازه ی ظاهری پس دید نه تنها به اندازه ی تصویر روی شبکیه ، بلکه به فاصله ای که با شکل دارید نیز بستگی دارد. وقتی به دست خود نگاه می کنید، پس دید معکوس را روی آن می بینید. بدلیل اینکه دست شما به شما نزدیک است، تصویر را نسبتاً کوچکتر می بینید. وقتی به یک دیوار دور می نگرید، پس دید معکوس را روی آن می بینید، ولی این به اندازه ی پس دیدی نیست که روی دست خود دیدید. پس دید روی دیوارخیلی بزرگتر است. پس دید در واقع روی دیوار یا روی دست شما نیست، بلکه روی شبکیه ی چشم شماست. اندازه ی پس دید واقعی تغییر نمی کند، فقط تعبیر شما از اندازه ی آن تغییر می کند.
با این معلومات می توانیم یکی از خطاهای دیدی که ممکن است به آن توجه کرده باشید را توضیح دهیم:
ماه کامل گاهی اوقات وقتی نزدیک افق است، بزرگتر از زمانیکه بالای سر ما قرار دارد به نظر می رسد. قرص ماه در هر دو صورت به یک اندازه است، وتصاویر آن هم در هر دو حالت دقیقاً به یک اندازه هستند. پس چرا ماه در یک موقعیت بزرگتر از موقعیت دیگر به نظر می رسد؟
یک توضیح به این اشاره می کند که شما افق را همانند آسمان بالای سر خود دور می بینید. این باعث می شود که وقتی ماه نزدیک افق است، آن را بزرگتر (دقیقاً مثل وقتی که شما "پس دید" را روی دیوار دور بزرگتر دیدید) ، و وقتی بالای سرتان است، کوچکتر(مانند پس دید کوچکتر روی کف دست) تصور کنید.
پس دید معکوس از یک چشم به چشم دیگر منتقل نمی شود. این نشان می دهد که آنها روی شبکیه تشکیل می شوند و نه در قشر بصری مخ ( جایی که سیگنالها با هم ترکیب می شوند).