انسان در میان تمام موجوداتی که خداوند متعال آفریده است از نعمت عقل بهره مند است و بوسیله همین نعمت است که از درون هدایت می شود و نیز پیامبران به عنوان حجت های خداوند از بیرون راهنمای او هستند. بر این اساس حق انتخاب و تصمیم گیری و آزادی در عمل و اراده از آن انسان است. هیچگاه انسان نمی تواند به بهانه واقع شدن در شرایط خاص زمانی یا مکانی و غیره ادعا کند که نمی تواسته از انتخاب و آزادی خودش بهره بگیرد، بلکه اگر واقعاً در مواردی انسان اصلاً هیچگونه اختیاری نداشت در آن صورت هم هیچ تکلیفی متوجه او نیست اما در شرایط عادی و غیر استثنائی این انسان است که با انتخاب و تصمیم نهایی خودش در مسیر خوبی یا در مسیر بدی گام بر می دارد.
حتی رشد و نمو در خانه پیامبران الهی نیز مانع تصمیم گیری نهایی انسان نیست پسر و همسر
حضرت نوح پس از تبلیغ طولانی این پیامبر خدا هر دو در جبهه مخالفین آن حضرت قرار داشتند و
آسیه همسر فرعون با این که شوهرش ادعای ربوبیت و الوهیت داشت توانست با انتخاب صحیح و استفاده درست از آزادی خویش نامش را در ردیف نام بهترین نمونه های زنان با ایمان به ثبت برساند و خداوند نیز در قرآن از مقام و عظمت او یاد می کند.
در تاریخ زندگانی ائمه علیهم السلام نیز فرزندان ناشایسته ای که در خانه های ائمه معصوم علیهم السلام رشد می کردند دلیل بر آن است که شرایط محیطی - مثبت یا منفی - هیچگاه عامل تعیین کننده و نهایی و صد در صد قطعی نیست و همیشه انسان موجودی است با حق اختیار و بهره مند از نعمت آزادی. .
مراجعه شود به
تسلیم در برابر تقدیر الهی
جبر و تفویض
انسان و تکلیف
آزادی و اراده انسان
منابع:
قرآن کریم، سوره تحریم آیات 10 و 11
