خانه دانشنامه
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| - | تشابه بین آذرخش و ((تخلیه ره ی|جرقه الکتریکی)) در همان اوایل قرن هجدهم مورد توجه قرار گرفت. تصور می شد که ((ابری طوفانی)) بار الکتریکی زیادی حمل می کنند، و آذرخش جرقه غول آسایی است که فقط ازنظر اندازه با جرقه بین الکترودهای ((ماشین ویمچورست)) متفاوت است. این مطلب را مثلاً ((لومونوسوف)) (M.V.Lomonosov) فیزیکدان و شیمی دان روسی که ((الکتریسته جو)) را همراه با مسائل علمی دیگر مطالعه کرد، خاطر نشان نمود. این مطلب با آزمایش هایی که لومونوسوف در سال های 1752 و 1753 و ((فرانکلین)) (B.Franklin)پژوهشگر آمریکایی به طور مستقل انجام دادند، تیید شده است. ! ((ماشین تندر لومونوسوف)): لومونوسوف یک ماشین تندر ساخت. ((خازن))ی که در آزمایشگاه او نصب شده بود و با سیمی که انتهایش از اتاق خارج و بر تیرک بلند بالابرده شده بود، با الکتریسته جو باردار می شد. در مدت ((طوقان تندری|طوفان های تندری)) ، با لمس کردن خازن می شد جرقه را از آن خارج کرد. ! ((آزمایش فرانکلین)): فرانکلین در مواقع ((طوفان تندری)) بادبادکی را با یک میله آهنی به هوا فرستاد. انتهای پایین ریسمانی که به بادبادک متصل بود به کلید دری بسته می شد. وقتی که ریسمان مرطوب و به ((اجسام رسانا|رسانای الکتریکی)) تبدیل می شد، فرانکلین می توانست جرقه ها را از کلید بگیرد، ((بطری لید)) را پرکند. و سایر آزمایش هایی را که معمولاً با ماشین ویمچورست صورت می پذیرفت، انجام دهد. ! چگونگی شکل گیری آذرخش: قسمت های مختلف ابر بارهایی با علامت های مختلف حمل می کنند. در بیشترین موارد پایین ابر (که به زمین است) دارای بار منفی است. در حالیکه قسمت بالا به طور مثبت باردار است. بنابر این اگر دو ((ابر|ابر)) چنان بهم نزدیک شوند که قسمت هایی که بار غیر همنام دارند، به طرف یکدیگر باشند، ممکن است بین آنها ((آذرخش|جرقه آسمانی)) (آذرخش) بوجود آید. ! پارامتر های مشخص کننده آذرخش : بنا بر مشاهدات دراز مدت ((تخلیه رقه ای)) آذرخش با عوامل زیر مشخص می شود. *__((ولتاژ بین ابر و زمین))__ که حدودا 108 ولت است. *__((جریان در آذرخش))__ که حدودا 105 آمپر است. *__((مدت آذرخش))__ که حدودا 6-10 ثانیه است. *__قطر ((کانال تابان آذرخش))__ که حدودا 10 تا 20 سانتیمتر است. ! ((تندر آذرخش)): تندر که بعد از آذرخش شنیده می شود، دارای همان منش ترق ترقی است که در مدت جرقه در آزمایشگاه بوجود می آید. یعنی هوای درون کانال تابان آذرخش به شدت گرم و منبسط می شود و ((موج صوتی|موج های صوتی)) ایجاد می کند. در نتیجه ((بازتاب)) از ابرها ، کوه ها و غیره ((پژواک)) ((غرش های تندر)) را اغلب می توان شنید. ( کارردهای رش را در ((برقگیر)) ماظه کنید.) ! مباحث مرتبط با عنوان: |
+ | !تاریخچه تشابه بین آذرخش و ((تخلیه کریکی|جرقه الکتریکی)) در همان اوایل قرن هجدهم مورد توجه قرار گرفت. تصور می‌شد که ابری طوفانی ((بار الکتریکی)) زیادی حمل می‌کنند، و آذرخش جرقه غول آسایی است که فقط از نظر اندازه با جرقه بین الکترودهای ((ماشین ویمچورست)) متفاوت است. این مطلب را مثلاً __لومونوسوف__ (__M. V. Lomonosov__) فیزیکدان و شیمیدان روسی که ((الکتریسته جو)) را همراه با مسائل علمی دیگر مطالعه کرد، خاطر نشان نمود. این مطلب با آزمایشهایی که لومونوسوف در سالهای 1752 و 1753 و __فرانکلین__ (__B. Franklin__) پژوهشگر آمریکایی بطور مستقل انجام دادند، تیید شده است. !ماشین تندر لومونوسوف لومونوسوف یک ماشین تندر ساخت. خازنی که در آزمایشگاه او نصب شده بود و با سیمی که انتهایش از اتاق خارج و بر تیرک بلند بالا برده شده بود، با الکتریسته جو باردار می شد. در مدت طوفانهای تندری ، با لمس کردن خازن می شد جرقه را از آن خارج کرد. > {picture=Azarakhsh1.jpg} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
!آزمایش فرانکلین
فرانکلین در مواقع طوفان تندری بادبادکی را با یک میله آهنی به هوا فرستاد. انتهای پایین ریسمانی که به بادبادک متصل بود به کلید دری بسته می‌شد. وقتی که ریسمان مرطوب و به ((اجسام رسانا|رسانای الکتریکی)) تبدیل می‌شد، فرانکلین می‌توانست جرقه‌ها را از کلید بگیرد، بطری لید را پرکند. و سایر آزمایشهایی را که معمولاً با ماشین ویمچورست صورت می‌پذیرفت، انجام دهد.
باید خاطرنشان کرد که چنین آزمایشاتی بسیار خطرناکند زیرا آذرخش ممکن است به بادبادک بخورد و آن وقت بار زیادی از بدن آزمایشگر به زمین برسد (((خطرات الکتریسیته ساکن|برق گرفتگی شدید))). در ((تاریخ فیزیک)) چنین موارد دردناکی وجود دارند. مثلاً در سال 1753__ریچمن__ (__G. Richman__) که با لومونوسوف کار می‌کرد در سن پترزبورک توسط آذرخش کشته شد.
__''~~green:::البته با این آزمایشات نشان دادند که ابرهای طوفانی واقعا بار الکتریکی دارند.::~~''__
!چگونگی شکل گیری آذرخش
قسمتهای مختلف ابر بارهایی با علامتهای مختلف حمل می‌کنند. در بیشترین موارد پایین ابر (که به زمین است) دارای بار منفی است. در حالیکه قسمت بالا بطور مثبت باردار است. بنابراین اگر دو ابر چنان بهم نزدیک شوند که قسمتهایی که بار غیر همنام دارند، به طرف یکدیگر باشند، ممکن است بین آنها ~~green:جرقه آسمانی~~ (آذرخش) بوجود آید.
همچنین تخلیه آذرخش ممکن است به طریقه دیگری نیز صورت گیرد، ابر طوفانی با حرکت در بالای زمین بار زیادی بر سطح زمین القا می‌کند و ابر سطح زمین بصورت صفحات خازنی بزرگی در می‌آیند. ((پتانسیل الکتریکی|اختلاف پتاسیل الکتریکی)) بین ابر و زمین به مقادیر عظیم صدها میلیون ولت می رسد و ((میدان الکتریکی)) شدیدی در هوا به وجود می‌آید. اگر شدت این میدان به قدر کافی زیاد باشد، ممکن است جرقه زنی روی دهد یعنی آذرخش به زمین بربخورد. گاهی آذرخشها به زمین می‌خورند یا باعث آتش سوزی می‌شوند.
!پارامترهای مشخص کننده آذرخش
بنا بر مشاهدات دراز مدت تخلیه لکتریکی آذرخش با عوامل زیر مشخص می‌شود.
*__ولتاژ بین ابر و زمین__ که حدودا 108 ولت است.
*__جریان در آذرخش__ که حدودا 105 آمپر است.
*~~green:__مدت آذرخش__~~ که حدودا 6-10 ثانیه است.
*~~green:__قطر کانال تابان آذرخش__~~ که حدودا 10 تا 20 سانتیمتر است.
!تندر آذرخش
تندر که بعد از آذرخش شنیده می‌شود، دارای همان منش ترق ترقی است که در مدت جرقه در آزمایشگاه بوجود می‌آید. یعنی هوای درون کانال تابان آذرخش به شدت گرم و منبسط می شود و ((موج صوتی|موجهای صوتی)) ایجاد می‌کند. در نتیجه بازتاب از ابرها ، کوه ها و غیره پژواک غرشهای تندر را اغلب می‌توان شنید.
!فواید و برکات رعد و برق
!!~~green:آبیاری~~
برقها معمولا حرارت فوق العاده زیاد گاه در حدود 15 هزار درجه سانتیگراد تولید می‌کنند و این حررت کافی است که مقدار زیادی از هوای رف را بسوزاند و در نتیجه فشار هوا فورا کم شود و می‌دانیم در فشار کم ، ابرها می‌بارند و به همین دلیل غالبا بعد از جهش برق رگبارهایی شروع می‌شد و دانه‌هی درشت باران فرو می ریزند. از اینرو برق در واقع یکی از وظایفش آبیاری است.
!!~~green:سمپاشی~~
هنگامی که برق با آن حرارتش آشکار مشود، قطرات باران با مقداری اکسیژن اضافی ترکیب می‌شوند و آب سنگین یعنی آب اکسیژنه ایجاد می‌کنند و هنگام بارش تخم آفت و بیماریهای گیاهی را از میان می‌برد و در واقع عمل سمپاشی انجام می‌دهد. هر سال که رعد و رق کم باشد آفات گیاهی بیشتر است!
!!~~green:تغذیه و کود رسانی~~
قطرات باران بر اثر برق و حرارت شدید ، ترکیب اسید کربنی پیدا می‌کنند و به هنگام پاشیده شدن بر زمین و ترکیب با آن یک نوع کود مؤثر گیاهی می‌سازند و گیاهان از این طریق تغذیه می‌شوند. بعضی از دانشمندان گفته‌اند مقدار کودی که در یک سال از مجموع برقهای آسمان در کره زمین بوجود می‌آید دهها میلیون تن است، که رقم فوق العاده بالایی می‌باشد.
!مباحث مرتبط با عنوان
*((الکتریسته جو))
*((برق گرفتگی))
*((برقگیر))
*((بطری لید))
|
از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها. برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد.. |
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شبکه ملی مدارس ایران رشد