آداب زیارت قبور
زیارت قبور
ائمّه اطهار علیهم السلام آداب خاصی دارد که توجّه به آنها برای قبولی زیارت لازم است. از آنجا که ائمّه معصومین، زائرین خود را می بینند و کلام آنها را می شنوند و پاسخ می دهند و نیز به جهت طهارت مکان و رفت آمد امامان دیگر و
ملائکه الهی و ارواح انبیاء و اولیاء خداوند، آداب این حرم‌های الهی باید کاملاًً مراعات شود.
شیعیان عقیده دارند امامان معصوم زنده‌اند و نزد خداوند روزی می‌خورند؛ بنابراین در هنگام زیارت باید خود را در محضر شریف آن ارواح مقدّسه دید و به غیر آنها توجهی نداشت.
دستورات زیارت قبور رسول خدا و ائمه علیه السلام
برای تشرّف به زیارت
رسول خدا و ائمه اطهار دستورات زیادی در روایات وارد شده است، از آن جمله:
1- غسل زیارت مستحب است و بهتر است در هنگام غسل دعاهایی از این دست را خواند: "
بسم لله و بالله اللهم اجعله لی نوراً وطهوراًً و حرزاً وشفاءً من کل واءٍ وآفةٍ وعاهه، اللهم طهریه قلبی واشرح به صدری وسهل به امری"؛ (به نام خدا و به امید خدا. خداوندا این غسل را برای من نور و پاک‌کننده و پناهگاه و شفا از هر مرض و ابتلایی قرار بده، قلب مرا به وسیله آن پاک گردان، سینه ام را فراخ کن و راه‌ها را بر من آسان گردان.)
غسل زیارت نور و طهارتی طولانی مدت به غسل کننده خواهد بخشید، به طوری که اگر در روز انجام بگیرد، برای زیارت در آن روز و شب بعد کافی است و نیز اگر در شب باشد برای زیارت شب و روز بعد کفایت می‌کند.
2- پوشیدن لباس پاکیزه
3- استعمال عطر
4- ترک کلام بیهوده
5- برداشتن قدم‌های کوتاه و راه رفتن با وقار و آرامش
6- ذکرگفتن در راه، که بهترین آن صلوات بر محمد و آل محمد است.
اذن دخول
7- در هنگام ورود به حرم مقدّس ائمه اطهار باید از آن بزرگواران اجازه ورود خواست.
شهید اول در "دروس" فرموده است اگر اجازه خواستی و در خود حالت خشوع و لطافتی حس کردی، داخل شو، که این علامت اجازه است ولی اگر دیدی هنوز آماده زیارت نیستی، بهتر است صبر کنی تا آماده شوی.
8- بوسیدن عتبه یعنی آستانه در که همان چوبه های دو طرف در است.
9- ایستادن در مقابل امام بطوری که انسان پشت به قبله قرار گیرد.
خواندن زیارتنامه
10- خواندن زیارتهای وارده، گرچه انسان میتواند از خود، جملات زیارت را انشاء کند ولی بهتر است زیاراتی که از طرف ائمّه معصومین به ما رسیده خوانده شود که شاید بهترین آنها برای همه اطهار
زیارت جامعه کبیره است.
11- خواندن دو رکعت یا بیشتر، نماز زیارت
12- دعا بعد از نماز که بسیار به اجابت نزدیک است.
13- تلاوت قرآن و هدیه کردن ثوابش به آن حضرت
14- بلند نکردن صدا به زیارت و دعا
15- خارج شدن از حرم بدون اینکه به امام علیه السلام پشت کند
16- برگشتن به زیارت و تکرار آن تا وقتی که در آن شهر زیارتی اقامت دارد، در دفعات زیاد و مکرر.
17- بوسیدن در و دیوار حرم و نیز ضریح مقدس در صورتیکه ایجاد مزاحمت نکند و با احترام آن مکان مقدس منافات نداشته باشد.
18- سعی کند حال بعد از زیارتش بهتر از قبل باشد به اینکه دل خود را آماده طاعت و ترک معصیت نماید.
زیارت در ایام مخصوص
19- زیارت خود را در ایام مخصوص قرار دهد، مانند شب و
روز جمعه، ایام
ماه رجب نسبت به زیارت حضرت رضا علیه السلام و ایامی که برای زیارات دیگر در روایات وارد شده مانند
شب قدر ،
عید فطر، و
عید قربان . . .
20- توجه به دقت نمازهای یومیه که در اول دقت انجام گیرد و به علت زیارت، ثواب اول وقت از دست نرود.
21- در زیارت بانوان دستور داده اند که جایگاه زنان از مردان جدا باشد و خانمها با پوشیدگی کامل و بدون زینت که جلب توجه کند، برای زیارت حاضر شوند.
22- بعضی از زیارت های خود را به نیابت از طرف پدر و مادر و نزدیکان خود انجام دهد.
23- بعد از زیارت آخر، وداع کند.
آداب خاص در زیارت امام حسین
زیارت حضرت
امام حسین علیه السلام آداب خاصی وارد شده از جمله:
1- روزه گرفتن در سه روز قبل از سفر
2- اجتناب از خوردن غذاهای لذیذ و رنگارنگ و اکتفا کردن به طعام ساده
3- زیارت آن حضرت با حالت حزن و اندوه و غصه
4- اجتناب از استعمال عطر و گلاب
5- زیارت با حالت ژولیدگی سر و صورت و لباس مانند افراد ماتم زده و صاحبان مصیبت.
6- غسل قبل از زیارت به آب
فرات
7- رفتن به زیارت با پای پیاده.
امام صادق علیه السلام فرمود: «برای هر قدم او هزار حسنه و محو هزار گناه و بالا رفتن هزار درجه است.» و فرمود: « با حالت ذلّت مانند بردگان به زیارت آن حضرت بروید.»
لازم به توضیح است که جمع بین اخبار غسل از آب فرات و اخبار زیارت به حالت ژولیدگی به این است که وقتی کسی به زیارت حضرت امام حسین علیه السلام میرود برای بار اول با همان گرد راه و ژولیدگی و غمزدگی وارد حرم مطهر شود و حضرت را زیارت کند و سپس برای دفعات بعدی از آب فرات غسل نماید و عطر بزند و لباس پاکیزه بپوشد و به زیارت رود.
اللهم ارزقنا زیارت الحسین و اصحابه علیه و علیهم و شفاعته یوم یقوم الحساب.
مراجعه شود به:
ثواب زیارت حضرت رضا علیه السلام
متن زیارت حضرت و فضیلت آن
حقیقت زیارت و ثوابهای عظیم آن
ثواب زیارت امام حسین علیه السلام از بیان پیامبر
منابع:
بحار الانوار، ج 100، باب 3، ص 124 تا 138.
بحار الانوار، ج 101، باب 17، ص 140 تا 148.
