در هر اجتماعی، احترام و تکریم یا بی احترامی و تحقیر دارای ملاکهایی است. امروزه غالباً افراد ثروتمند، در نظر مردم احترام دارند و فقرا و مساکین بی ارج و حقیرند.
دین مقدس اسلام هیچگاه ملاک احترامات اجتماعی را بر پایه فقر و غنا قرار نداده، بلکه ثروت اندوزی و دنیا پرستی را مذمّت کرده است.
لذا در دستورات اسلامی اکیداً بیان شده که به فقرا احترام بگذارید و با آنها رفت و آمد داشته باشید و جواب سلام آنها را به گرمی بدهید.
رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم میفرماید: « فقرا از شیعیان
علی امیرالمؤمنین علیه السلام را کوچک نشمردید. هر یک از آنها تعداد بسیار زیادی را مثل تعداد قبیله « ربیعه» و « مضر »
شفاعت خواهد کرد.
و نیز رسول خدا فرمود: « هر کس مسلمان فقیری را کوچک بشمارد، خداوند را کوچک شمرده و خداوند هم او را در
روز قیامت حقیر میشمارد- مگر اینکه از این عمل خود توبه نماید- و هر کس فقیر مسلمانی را اکرام و احترام گزارد، روز قیامت خداوند را ملاقات میکند، در حالی که خداوند از او راضی است.
حضرت رضا علیه السلام فرمودند: « هر کس جواب سلام فقیر را مانند جواب سلام غنی ندهد، او را دست کم بگیرد، روز قیامت خداوند را ملاقات میکند، در حالکیه از او خشگمین است. »؛ و نیز رسول خدا صلی الله علیه وآله سلم فرمودند: « هر کس مرد مؤمن یا زن مؤمنه ای را برای فقرش تحقیر نماید، روز قیامت خداوند او را در بین مردم رسوا و سرشکسته خواهد کرد.»
لذا آن حضرت عرضه میداشت: « خداوندا! مرا مسکین زنده بدار و مسکین بمیران و در زمره مساکین محشور فرما!» امیرالمؤمنین علیه السلام در وصایای خود میفرمایند: « وصیت می کنم تو را به دوست داشتن مساکین و مجالست با آنها.»
مراجعه شود به:
حفظ آبروی فقیر
همدردی امام علی علیه السلام با مستمندان
بی نیاز ساختن فقیر
همنشینی با فقرا
دوستی فقرا با حضرت علی علیه السلام
گستره رسیدگی به فقرا
منابع: بحارالانوار، ج 72، باب 94.