عفو و گذشت با توجه به اشاراتی که در آیات و روایات گذشته بود، آثار مطلوب و جالب و شگفت‌انگیزی دارد که به طور خلاصه می‌توان چنین گفت:
1-عفو و گذشت گاه دشمنان سر‌سخت را به دوستان صمیمی مبدل می‌سازد به خصوص زمانی که توأم با نیکی و مقابله به ضد (یعنی خوبی در مقابل بدی بوده باشد) که در آیه 34 سوره فصلت به آن اشاره شده است.
2- عفو و گذشت سبب بقاء حکومتها و دوام قدرت است چرا که از دشمنیها و مخالفتها می‌کاهد و بر دوستان و طرفداران می‌افزاید.
در حدیثی از
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و‌آله و‌سلم) آمده:
«عفو‌الملوک بقاء‌الملک» عفو پادشاهان سبب بقاء حکومت است.
3-عفو و گذشت سبب عزت و آبرو می‌گردد، چرا که در نظر مردم نشانه بزرگواری و شخصیت و
سعه صدر است، در حالی که انتقام‌جویی نشانه بر کوتاه فکری و عدم تسلط بر نفس می‌باشد.
در حدیثی از پیامبر اکرم صل‌الله علیه‌و‌آله آمده است، «علیکم با‌لعفو فانّ‌العفو‌لایزید اِلّا عزاً» «بر شما باد به عفو و گذشت، چرا که عفو چیزی جز عزت بر انسان نمی‌افزاید»
4- عفو و گذشت جلو تسلسل ناهنجاری‌ها و کینه‌توزی‌ها و خشونت و جنایت را می‌گیرد. و در واقع نقطه پایانی بر آنها می‌گذارد، زیرا انتقام‌جویی از یک طرف سبب بر‌افروخته شدن آتش کینه در دل طرف دیگر می‌شود و او را به انتقامی خشن‌تر وا می‌دارد. و آن انتقام خشن‌تر سبب خشونت بیشتری از طرف دیگر می‌شود
5- گاه به جنگی تمام عیار در میان 2 طایفه یا 2 قبیله بزرگ منجر می‌گردد که خون‌های زیادی در آن ریخته می‌شود و اموال و ثروتها بر باد می‌رود
در حدیثی از رسول خدا صل‌الله علیه‌و‌آله‌و‌سلم آمده است:
«تعافوا تسقط‌الضغائن بینکم» یکدیگر را عفو کنید که دشمنیها و کینه‌ها را از میان می‌برد.
6- عفو سبب سلامت روح و آرامش جان و در نتیجه سبب طول عمر است همانگونه که در حدیث دیگری از
پیامبر اکرم صلی الله علیه و‌آله و سلم می‌خوانیم:
«من کثر عفوه مد فی عمره» کسی که عفو‌اش افزون گردد عمرش طولانی می‌شود.
البته آنچه در بالا گفته شد آثار و برکات اجتماعی عفو و گذشت است و اما نتایج معنوی و پاداشهای اخروی‌آن با بیش از اینها است. همین اندازه کافی است که بدانیم
در حدیثی از
امام علی علیه‌السلام آمده است که:
«العفو مع‌القدره جنه من عذاب‌الله سبحانه» عفو و گذشت به هنگام قدرت سپری است در برابر عذاب الهی.
و اما انگیز‌ه‌های انتقام‌جویی نیز فراوان است از جمله تنگ‌نظری، کوته‌بینی، عدم آینده نگری، حسد، کینه‌توزی، ضعف‌نفس، هواپرستی، و از خو‌های زشت دیگر است که هر کدام به تنهایی یا به ضمیمه دیگری آتش انتقام‌جویی را در دل انسانها بر‌می‌افروزد و مردم را به جان هم می‌اندازد. نظام اجتماعی را به هم می‌ریزد و گاه باعث ضایع شدن اموال و نفوس و از میان رفتن قدرت جامعه‌ها و کشور‌ها می‌گردد.
