تولد وانت هوف

وانت هوف (Jacobus Henricus Vant Hoff) ، شیمی فیزیکدان هلندی بود که در سال 1852 میلادی در هلند به دنیا آمد. پدر وی ، یک پزشک بود.

فعالیتهای علمی وانت هوف

وانت هوف ، با شیمیدانانی چون «ککوله» و «وورتس» همکاری داشت و یک سال در پاریس در آزمایشگاه «وورتس» کار کرد. در سال 1874 همزمان با «لوبل» و بطور جداگانه ، نظریه کربن بی‌تقارن را منتشر کرد. نظریه «وانت هوف» تحت عنوان ، «در خصوص ساختار فضایی» اجسام آلی و امکان چرخش کربنهای متصل به کربن در آنها در محلول منتشر شد.

قابل توجه است که پیش از «وانت هوف» و «لوبل» ، برخی از شیمیدانها مانند «ککوله» ساختار مولکول متان را به صورت چهاروجهی منظمی نمایش دادند، اما نتوانسته بودند نتیجه مطلوبی در خصوص خواص ترکیبات آلی بدست آوردند. «وانت هوف» و «لوبل» این موضوع را به خوبی دنبال کردند و به نظریه سودمندی مانند نظریه کربن بی‌تقارن رسیدند.

«وانت هوف» در سال 1884 ، دینامیک شیمیایی را بنیان گذاشت. تاثیر غلظت و دما را در فرایندهای شیمی فیزیکی نشان داد و قوانین مربوط به جوشش ، انجماد ، فشار اسمزی ، تفاوت بین الکترولیتها و غیرالکترولیتها را از نظر میزان تاثیر بر خواص حلال و نیز پدیده توتومتری را کشف کرد.

وی شاخه جدیدی در شیمی به نام «استرئوشیمی» یا «شیمی فضایی» را نوع‌آوری کرد و به وجود ایزومری سیس و ترانس که بر پایه ایزومری هندسی است، در ترکیبهای اتیلنی پی برد و ثابت کرد که اسید مالئیک و اسید فوماریک به فرمول C₃H₄O₂ با هم ایزومرند. وی همچنین به تاثیر ترکیبات آلی بر نور پلاریزه که دارای کربن بی‌تقارن یا کایرال هستند، پی برد.

علت اشتهار وانت هوف در جهان شیمی

«وانت هوف» با طرح فضایی آرایش چهار اتم یا چهار گروه در اطراف اتم کربن که بر اساس اندیشه «لوبل» ارائه شد، در جهان شیمی مشهور شد.

نظریه وانت هوف در مورد ایزومرهای نوری

«وانت هوف» از برسی ایزومرهای نوری ترکیباتی که دارای یک یا چند اتم کربن بی‌تقارنند، دو نکته زیر را ثابت کرد:

1. هرگاه ترکیبی سطح نور پلاریزه را بچرخاند، بدون شک در مولکول آن ، یک یا چند اتم کربن بی‌تقارن وجود دارد.(فعالیت نوری)
   
   
2. هرگاه ترکیبی بر نور پلاریزه موثر باشد، با از بین رفتن تمام اتمهای کربن بی‌تقارن آن ، بر نور پلاریزه ، بی‌اثر خواهد شد.

مخالفان نظریه

نظریه یا فرضیه «وانت هوف» و «لوبل» درباره ایزومرهای نوری و یا آینه‌ای و نمایش فضایی آنها همچنین اتم کربن بی‌تقارن به سرعت اشاعه یافت، اما با مخالفت جدی «برتلو» روبرو شد. وی نظریه این دو را غیر عملی و ناقص قلمداد کرد. در آلمان هم نظریه این دو دانشمند ، مخالفانی مانند «کلبه» و ... داشت. در نتیجه ، مخالفت «برتلو» ، «کلبه» و سایرین برای دیگر شیمیدانان در پذیرش این نظریه ، شک ایجاد کرد. در نتیجه ، این فرضیه جدید نتوانست به سرعت پیش برود و مورد پذیرش همگان قرار گیرد.

علت تعلق جایزه نوبل شیمی به «وانت هوف»

«وانت هوف» در سال 1886 بر اساس نتایج حاصل از بررسیهای «ففر» (Pfeffer ) ، مشابهت بنیادی بین خواص گازها و محلولهای رقیق از نظر رابطه حجم و فشار را کشف کرد و توانست فشار اسمزی محلولها را حساب کند و رابطه آن را با غلظت و دما بدست آورد:

πv=nRT → π=MR

که در آن ، π ، فشار اسمزی و M ، مولاریته محلول است. بدین طریق قانون رائول (Raoult) و قانون وانت هوف دسترسی به روشهای تازه و نسبتا دقیقی برای اندازه گیری جرم مولکولی مواد غیر الکترولیت را امکانپذیر ساخت که در آن زمان ، اهمیت فوق‌العاده ای کسب کرد. «وانت هوف» نیز مانند «رائول» دریافت که این رابطه در مورد محلول الکترولیتها صادق نیست و برای این که بتوان از آنها در مورد الکترولیتها نیز استفاده کرد، به روش تجربی دریافت که باید طرف دوم رابطه بالا را در ضریبی که به «ضریب وانت هوف» موسوم است، ضرب کرد که مقدار آن همواره از واحد بزرگتر بود.

وانت هوف به خاطر همین اکتشافاتش در زمینه قوانین دینامیک شیمیایی و فشار اسمزی ، جایزه نوبل شیمی سال 1901 را به خود اختصاص داد.

مرگ وانت هوف

«وانت هوف» در سال 1911 میلادی پس از یک زندگی پر بار علمی در زمینه شیمی و ایجاد تحولاتی شگرف در این علم از دنیا رفت.

همچنین ببینید

• ایزومری
• پدیده توتومتری
• دینامیک شیمیایی
• شیمی فضایی
• شیمی فیزیک
• فشار اسمزی
• قانون رائول
• قانون وانت هوف