• ولادت:
• تحصیلات:
• اساتید:
• شاگردان:
• تألیفات:
• گفتار بزرگان:
• خصوصیات اخلاقى:
• وفات:
• منابع

ولادت:

احمد بن محمد اردبیلى (معروف به مقدس اردبیلى ) در شهر اردبیل و در عـصـر صـفویه دیده به جهان گشود.

تحصیلات:

وى پس از رشد و نما و کسب تحصیلات ابـتـدایى , به قصد تحصیلات عالیه ,به نجف اشرف مهاجرت کرد و با بهره گیرى از فضاى علمى و مـعـنوى نجف اشرف مجاورت آن خاک اقدس را پذیرفت و على رغم دعوتهاى مکررى که از سوى امرا و حکام صفوى از او به عمل آمد, نپذیرفت و تدریس و تدرس را بر استفاده از مزایاى اجتماعى و سیاسى ایران ترجیح داد پس از شهید ثانى مرجعیت و ریاست تامه شیعه را در نجف بر عهده داشت.

اساتید:

صاحب اعیان الشیعه اساتید او را :
1 ـ جمال الدین محمود, شاگرد جـلال الدین دوانى .
2 ـ ملا عبداللّه یزدى (صاحب حاشیه تهذیب المنطق ).
3 ـ مولى میرزا جان باغندى .
ذکر نموده است او بـا شـیـخ بهایى و میرزا محمد استرآبادى صاحب رجال معروف , هم عصر بود و از بعضى شاگردان شـهـیـد ثانى کسب علم نموده است .

شاگردان:

علماى بسیارى از محضر ایشان استفاده نموده اند که برخى از آنان عبارتند از :
1 ـ صاحب معالم.
2 ـ صاحب مدارک.
3 ـ ملا عبداللّه شوشترى.
4 ـ امـیـر غـلام .
5 ـ امـیر فضل اللّه تفرشى .
هنگام فوت از او پرسیدند : به چه کسى مى توانیم رجوع کنیم ؟ گفت : در شرعیات به امیر غلام , و در عقلیات به امیر فضل اللّه تفرشى .

تألیفات:

1 ـ زبدة البیان فى آیات احکام القرآن .
2 ـ مـجمع الفائدة و البرهان فى شرح ارشاد الاذهان علا مه حلى .
3 ـ حدیقة الشیعه در تفصیل احوال پیامبر (صل الله علیه وآله ) و ائمه (علیه السلام ) (فارسى ).
4 ـ شرح الهیات تجرید قوشجى .
5 ـ اثبات واجب تعالى .
6 ـ اثبات امامت .
7 ـ تعلیقه اى بر شرح مختصر الاصول عضدى .
8 ـ تـعلیقه اى بر خراجیه محقق ثانى این کتاب در مورد مساله خراج و مالیات نوشته شده است .
9 ـ استیناس المعنویه (به عربى ) در علم کلام .
10 ـ اصول الدین.

گفتار بزرگان:

1ـ علا مه حر عاملى درباره او مى گوید : مـولى بزرگوار, احمد بن محمد اردبیلى , عالم فاضل , مدقق , عابد زاهد, ثقه ,پرهیزگار, جلیل القدر و عظیم الشان مى باشد .
2ـ صـاحب جامع الرواة که خود اردبیلى است , در حق همشهرى خویش مى گوید: احمد بن محمد اردبـیـلـى (ره ) در جلالت قدر و اعتبار و موثق بودن ,مشهورتر از آن است که ذکر گردد او فقیه , متکلم , جلیل القدر, و عابدترین و پرهیزکارترین مردم عصر خویش بوده است .
3ـ محدث نورى مى گوید :عـالـم ربانى , فقیه و محقق صمدانى , مولى احمد بن محمد اردبیلى , درخت علم و تحقیقات او با انوار درخشان قدس , زهد, اخلاص و کرامات او پوشیده است.
4ـ محدث قمى در کتاب (الکنى و الالقاب ) در باره او مى گوید : عالم ربانى , محقق و فقیه بزرگوار احمد بن محمد اردبیلى , در تقوى , جلالت ,فضیلت , اصالت , زهد, دیانت , ورع , امانت مشهورتر از آن است که قلم بر آن احاطه کند یا تحت عدد و شمارش در آید او متکلم و فقیه بزرگوار مى باشد.
5ـ علا مه مجلسى درباره او گفته است : او در ورع و تـقـوى و زهـد, بـه حـد نـهـایى و مرتبت عالیه رسیده است و همانند او را در میان پیشینیان و متأخرین نشنیده ام خداوند او را با پیشوایان معصوم (علیه السلام ) محشور دارد .

خصوصیات اخلاقى:

در کـتـاب انـوار نـعـمـانـیه سید نعمت اللّه جزائرى , و در روضات الجنات ,حوادث و قضایاى حیرت انگیزى از آن عالم ربانى نقل کرده اند که صدور چنین اعمال و کرامات از دارندگان چنین ارواح وارسته و پاک با آن همه اخلاص و پاکى ,هیچ نوع تعجب و شگفتى ندارد براى نمونه نامه او به شاه عباس را ذکر مى کنیم :
او در ارتباط با رفع گرفتارى یک مسلمان نیازمند که از ترس شاه عباس به حرم مطهر امـیـر الـمـؤمـنـیـن على (علیه السلام ) پناهنده شده بود و متوسل به آن عالم ربانى گردیده بود , ایشان نامه اى به این مضمون به شاه عباس نوشت : بـانى ملک عاریت , عباس بداند اگرچه این مرد اول ظالم بود و اکنون مظلوم مى نماید ,چنانچه از تـقـصیر او بگذرى , شاید که حق تعالى از پاره اى از تقصیرات تو بگذرد , بنده شاه ولایت , احمد اردبیلى .
شاه عباس در پاسخ نامه این چنین نوشت :
بـه عرض مى رساند عباس خدماتى که فرموده بودید, به جان منت داشته به تقدیم رسانید ,امید که این محب را از دعاى خیر فراموش نکنند.
کلب آستان على , عباس .

وفات:

او پـس از عـمـرى تلاش و کوشش در راه اسلام و معنویت , سرانجام در ماه صفر سال 993 هـ.ق در نجف اشرف به رحمت ایزدى پیوست و در جوار قبر محبوب و معشوق خویش , سرور متقیان مولى عـلـى (علیه السلام ) در ایوان طلا سمت راست ورودى حرم مدفون گردیده است.

منابع

پایگاه اسلامی الشیعه