The chiral center
تا به حال تمام مولکولهای کایرالی که درباره آن صحبت کردیم به صورت CWXYZ بودند؛ یعنی در هر مولکول یک
کربن (C*) وجود دارد که چهار گروه مختلف به آن متصل هستند
.
عکس پیدا نشد
یک اتم
کربن که چهار گروه مختلف به آن متصل است یک مرکز
کایرال است (گاهی اوقات؛ در صورتی که لازم باشد از نیتروژن کایرال، فسفر کایرال و غیره متمایز شود،
کربن کایرال خوانده میشود).
بسیاری – اما نه همه- مولکولهایی که شامل یک مرکز کایرال هستند، کایرال میباشند. بسیاری- اما نه همه- مولکولهای کایرال حاوی یک مرکز کایرال هستند. مولکولهایی وجود دارند که شامل مراکز کایرال هستند و لیکن ناکایرال میباشند (چنین مولکولهایی کایرالی همیشه حاوی بیش از یک مرکز کایرال میباشند؛ چنانچه فقط یک مرکز کایرال در مولکول وجود داشته باشد میتوانیم مطمئن باشیم که مولکول کایرال است). مولکولهای کایرالی وجود دارند که مرکز کایرالی ندارد.
بنابراین حضور یا فقدان یک مرکز کایرال شرطی برای کایرالیته نیست. به هر حال بیشتر مولکولهای کایرالی که درباره آنها صحبت شد دارای مراکز کایرال هستند و بنابراین مفید خواهد بود تا در جستجوی چنین مراکزی باشیم؛ چنانچه مرکز کایرالی یافتیم. باید احتمال این که مولکول کایرال است و از این جهت میتواند به فرمهای انانتیومری وجود داشته باشد را بررسی کنیم. بعداً چگونگی تشخیص مولکولهایی را که ممکن است با وجود داشتن مراکز کایرال خود ناکایرال باشند، یاد خواهیم گرفت. چنین مولکولهایی حاوی بیش از یک مرکز کایرال هستند.
بعد از آشنا شدن به استفاده از مدلها و فرمولهای مثلثی، یک دانشجو میتواند حتی از نمایش سادهتری ماز مولکولهای حاوی مراکز کایرال استفاده نماید که رسم آن سریعتر انجام میشود. به هر حال این روش نامطمئنتر است و برای به دست آوردن پاسخ صحیح باید به نحو مناسبی مورد استفاده قرار گیرد. ما به سادگی صلیبی رسم نموده و چهار گروه را به چهار انتهای آن و به مرکز کایرال متصل میکنیم. مرکز کایرال در محلی قرار میگیرد که خطوط یکدیگر را قطع میکنند. شیمیدانان توافق نمودهاند که چنین نموداری را عنوان یک ساختمان خاص در نظر گیرند| خطوط افقی پیوندهائی هستند که از ما دور بوده و در پشت صفحة کاغذ قرار میگیرند.
عکس پیدا نشد
برای آزمایش نمودن قابلیت انطباق دو تا از این نمایشهای مسطح دو بعدی از اجسام سه بعدی، باید از روشها و دستورهای خاصی پیروی نمائیم. اولاً اینگونه نمایش را فقط برای مولکولهایی که شامل یک مرکز کایرال هستند به کار میبریم. دوماً یکی از آنها را رسم نموده و دیگری را به عنوان تصویر آینهای آن رسم میکنیم (رسم گردد). سوماً، در تصور خود میتوانیم این فرمولها را روی یکدیگر بلغزانیم، یا آنها را از یک انتها به انتهای دیگر بچرخانیم. ولیکن نباید آنها را از صفحه کاغذ جدا نمائیم. در صورت احتیاط، این روش نمایش، روشی مناسب است. به هر حال این روش نیز صدددرصد مطمئن نیست و در موارد مشکوک باید از مدل یا از فرمولهای مثلثی استفاده کرد.