دید کلی
- تصور شما از ماهوارههای نامرئی چیست؟
سیارات مختلف دارای تعداد مختلفی ماهواره یا
قمر میباشند. ولی پخش آنها در
منظومه شمسی کاملا غیر عادلانه است. سیاره غول آسای برجیس 15 قمر دارد و به عقیده برخی از
دانشمندان تعداد قمرهای
کیوان بیش از 20 عدد میباشد. هرچه به
خورشید نزدیک تر شویم ، تعداد ماهواره کمتر میشود.
بهرام فقط دارای دو ماهواره به نام
قوبوس و
دیموس است.
تیر و
ناهید اصلا ماهوارهای ندارند.
زمین فقط دارای یک ماهواره طبیعی ، یعنی
ماه ، میباشد.
ماهواره چیست؟
ما عادت کردهایم که ماه را به صورت یک جسم کروی رویت نماییم به طور کلی ماهواره میتواند شکل دیگری داشته باشد. ولی نکته مهم این است که به وسیله
نیروی گرانشی به سیاره مربوط باشد. یک جسم سخت در فضا چه شکلی میتواند داشته باشد؟ این جسم میتواند به صورت
توده بی شکل ، به صورت
غبار و توده غبار باشد. اگر چنین تودههایی به عنوان ماهواره در نظر گرفته شوند. در این صورت زمین دارای چند ماهواره است. با آنکه دلیل غیر مستقیمی برای وجود آنها در دست می باشد ، کشف آنها میسر شده است.
تجسم شکل
ماهواره
در سده هیجدهم
ریاضیدان برجسته فرانسوی
لاگرانژ در ضمن مطالعه اجسام سه تایی به این نتیجه رسید که تحت برخی از شرایط این اجسام یک
مثلث متساوی الاضلاع را در فضا تشکیل می دهند بدیهی است که هر یک از سه جسم با گذشت زمان در مدار خود نسبت به مرکز مشترک جرم حرکت می نمایند. ولی این اجسام در ضمن حرکت خود همچنان در.... مثلث متساوی الاضلاع باقی می مانند.
مثلث به معنی کلمه تغییر شکل می دهد ، کوچک و بزرگ می شود. و نسبت به
مرکز جرم می چرخد ولی ماهواره به صورت متساوی الاضلاع باقی می ماند. بدین ترتیب
منظومه اجسام سه تایی به وسیله آنها که نقاط تعادل نامیده می شود، مشخص می شود.
تعادل منظومه دوتایی – زمین و ماه
در آنجا نیز نقطه تعادل بالقوه ای وجود دارد. که با دو نقطه دیگر رئوس یک مثلث متساوی الاضلاع را تشکیل می دهند و چون در صفحه ای که دو جسم در آن حرکت می کنند همواره تشکیل دو مثلث متساوی الاضلاع با دو راس مشترک (در محل قرار گیری دو جسم) امکان پذیر می باشد. بدیهی است که
منظومه دو تایی باید همیشه دارای دو نقطه تعادل باشد. هر چند که این نقاط عجالتا اشغال شده باشند. ولی اگر جسمی بر حسب اتفاق به
نقطه گرانش برسد و فورا سرعت خود را نسبت به زمین و ماه از دست بدهد. در نوعی
تله جاذبه محصور می گردد و در آنجا برای همیشه برای مدت طولانی باقی می ماند. تله در ابتدا که خالی است درست کار نمی کند و ذرات آزادانه از منطقه تعادل عبور می کنند و به راه خود ادامه می دهند. ولی به تدریج که تله از ماده پر شد عمل گرفتن سریع و سریع تر می شود.
اکنون ذرات در حال حرکت با ذراتی که در تله غیر قابل رویت قرار دارند برخورد می نمایند. و با کم شدن سرعت آنها تعداد به دام افتاده ها افزایش می یابد. با آنکه این فرایند بسیار به کندی صورت می گیرد. می توان انتظار داشت که در طول صدها میلیون سال مقدار قابل توجهی از ماده در نقاط گرانژی
منظومه زمین و ماه جمع می شوند. زیرا مقدار زیادی از ذرات گرد و غبار و حتی اجسام بزرگ تر در فضای اطراف زمین در حرکت می باشند.
کشف ماهواره
ماهواره ها در آغاز قرن بیستم در نقاط گرانشی
منظومه «خورشید – برجیس» کشف شدند و سیارک ها در نزدیکی هر یک از آنها مشاهده گردیدند. نام پهلوانان
جنگ تروجن در
اشعار رزمی یونانی به آنها اطلاق گردید. گروه بزرگ تر« یونانیها» و گروه کوچکتر «تروجن ها» نامیده شدند.
دانشمندان با آنکه احتمال وجود چنین ماهواره هایی به کمک فرضیه پیش بینی شده بود، برای مدت طولانی در جستجوی آنها برای زمین بودند.
نقطه قابل روئیت ماهواره
یک ماهواره از قبیل ماهواره مورد نظر ، فقط هنگامی قابل رویت است که نقطه گرانشی مربوط به آن در
کره آسمان در مقابل
خورشید قرار گیرد. و در عین حال از
جاده درخشان راه شیری کاملا دور باشد. به علاوه باید
شب بدون مهتابی را برای این منظور انتخاب نمود. چنین حسن تصادفی در طبیعت بسیار نادر است. دانشمندان سالها از
نقاط لاکرانژی عکسبرداری نمودند. ولی هیچ اثری از
ماده جامد را مشاهده نکردند. و بالاخره چند سال پیش آنها موفق شدند که ماهواره غیر قابل رویت زمین را مشاهده نمایند. این ماهواره ها جالب توجه بودند. قطر هر یک از آنها با قطر زمین قابل قیاس بود.
در مقیاس کیهانی جرم این توده های گرد و غبار کاملا کوچک یعنی فقط 20000 تن است. چگالی آنها حتی کوچکتر می باشد ؛ یک ذره گرد و غبار در کیلومتر مکعب. بنابراین دشوار بودن کشف آنها عجیب نیست. با این وجود توده های ماده ای که در مجاورت نقاط تعادل قرار دارند باید در انتخاب مسیرهای فضایی مورد نظر قرار گیرند. از سوی دیگر امکانات جالب توجهی برای ساختن
ایستگاهها در حال چرخش ، در
نقاط لاکرانژی وجود دارد و عملا تا مدت طولانی نیازی به تصحیح موقعیت آنها نمی باشد. در این صورت حتی می شود از ماده ای که دراین نقاط جمع شده به علت زیانش برای ایستگاه و امکان ملاحظه آن با مشاهدات علمی اهمیت پیدا می کند.
مباحث مرتبط با عنوان