این دسته از سینیتها سنگهای نفوذی بافت تمام بلورین و فانریتیک هستند که دارای کانیهای زیر می‌باشند. فلدسپاتهای قلیایی در حدود 35 تا 80 درصد ، فلدسپاتوئیدها در حدود 10 تا 45 درصد ، پلاژیوکلازهای سدیک در حدود 10 تا 45 درصد و کانیهای فرومنیزین در حدود 10 تا 65 درصد.

در اکثر سنگهای این دسته مقدار فلدسپاتهای قلیایی بیش از فلدسپاتوئیدها است. گر چه سنگهایی نیز وجود دارد که در آنها فلدسپاتوئیدها بیشتر از فلدسپاتهای قلیایی است و حتی در عده معدودی از آنها اصلا فلدسپات وجود ندارد. اگر پلاژیوکلازها خیلی بیش از فلدسپاتهای قلیایی باشد در این صورت سنگ به مونزونیت فلدسپاتوئیددار نزدیک می‌شود. در اکثر سنگهای این دسته کانیهای روشن بیش از کانیهای تیره رنگ است ولی در بعضی سنگها نیز مجموع کانیهای تیره تا 50 درصد سنگ را تشکیل می‌دهد.

کانیهای اصلی

این سنگها تغییرات زیادی در نوع و مقدار کانیها نشان می‌دهند بطوری که شاید هیچ دسته دیگری از سنگها تا این حد تغییر نشان نمی‌دهد. فلدسپاتهای پتاسیم خیلی متغیر است. ارتوزومیکروکلین زیاد نمی‌شود ولی پرتیت‌های میکروسکوپی و خیلی ریز ارتوزومیکروکلین دیده می‌شود. انورتور ، سایندین و سیانیدین باریم‌دار در آنها زیاد است. بلورهای ارتوزومیکروکلین ممکن است زونه باشند و اکثرا ماکل کارسبار در آنها دیده می‌شود. انکلوزیون کانیهای دیگر خیلی زیاد است و گاهی بصورت بافت یونی کیلیتیک در می‌آید.

پلاژیوکلازها ممکن است اصلا وجود نداشته باشند. ولی در بعضی از این سنگها خیلی فراوان است و اکثرا آلبیت و ندرتا الیگوکلاز است. آندزین نیز در بعضی انواع این سنگها که دارای کانیهای فرومنیزین زیادی می‌باشد دیده شده است. نفلین مهمترین فلدسپاتوئید این دسته از سنگها است ولی در سنگهایی که دگرسان شده‌اند تشخیص آن مشکل است زیر خیلی به سهولت به سرسیت ، کانکرنیسیت ، آنالیسم ، سدالیت و نانترونیت تبدیل می‌شود.

انکلوزیون‌های فراوانی به صورت گاز ، مایع و میکرولیتهای مختلف بیوتیت ، ارژین و سودالیت در این نفلین‌ها دیده می‌شود. آنالیسم یکی دیگر از کانیهای عادی آن سنگها است که دارای بیوفرنژانس کم و کلیواژ مکعبی است. قسمت عمده این کانی در نتیجه جانشینی فلدسپاتها بوجود آمده است ولی آنالیسم به صورت کانی اولیه نیز دیده می‌شود. لوسیسیت در این سنگها زیاد نمی‌شود ولی در سنگهایی که به صورت دایک ، سیل و با توده‌های نفوذی کوچک می‌باشد وجود دارد. این دسته از سنگها را بر حسب نوع فلدسپاتوئیدشان نامگذاری مثل : سینیت نفلینیک ، سنیت کانکرنسیتیک.

کانیهای فرومنیزین

آمینیون این سنگها از انواع سدیم‌دار مثل آرفرزونیت و گاهی هم ریبکیت است. در بعضی حالالت هورنبلند حفره‌ای ممکن است دیده می‌شود که اکثرا در بین کلیواژها با آلمکیت و هماتیت پر شده و دارای انکلوزیون‌های آپاتیت ، منیتیت ، اسفن ، زیرکن ، سوداایت ، نفلین ، فلدسپات و پیروکسن است. پیروکسن‌ها هم از انواع سدیم‌دار مثل اوژیت اژونیک و اژبرین است. هیپرستن خیلی به ندرت دیده می‌شود و اگر دیده شود در مرکز پیروکسن‌های منوکلینیک است. بافت زونه خیلی زیاد دیده می‌شود در اینصورت در مرکز آن از دیو سپید بوده پس به اوژیت اژیرینک و اژرین تغییر می‌یابد.

در بعضی بلورها حتی پنج ناحیه مشخص تمیز داده می‌شود و در بعضی از بلورها هم این نواحی به صورت متناوب دیده می‌شود. بیوتیت که دارای زیادی Fe⁺³ ، Fe⁺² و Ti می باشد دارای پلئوکریسم بوده رنگ آن از قهوه‌ای طلایی تا سیاه تغییر می‌کند ولی بعضی سنگها دارای بیوتیت سبز در بعضی متوسط تافایالیت است. کانیهای فرعی تعدادشان خیلی زیاد است و مهمترین آنها عبارتند از : آپاتیت ، منیتیت ، فلورین ، اسفن ، میکای سفید ، پروسکیت ، زیرکن ، کلسیت و خیلی کم کرندون.

دگرسانی فوئیدسینت‌ها

کانیهایی هستند که از دگرسانی کانیهای اصلی حاصل می‌شوند عبارتند از : کائولییت ، سرسیمیت ، کلریت ، کلسیت ، اکسیدهای آهن ، اپیدوت ، آنالیسم ، تامسونیت و یک عده کانیهای دیگر.

ساخت و بافت

بافت این دسته از سنگها خیلی متغیر است. اندازه دانه‌های آن از ریز تا متوسط و درشت و حتی پگماتیت تغییر می‌کند. اکثر سنگهای این دسته دانه‌ای و با دانه‌های متساوی است و خیلی کمتر به صورت پورفیری دیده می‌شود. بافت کاتاکلاستیک که در آن بلورهای فلدسپات دارای ترک ، شکستگی و خمیدگی است گاهی دیده می‌شود. همچنین بافتهای جریانی نیز در بعضی از سنگها خیلی خوب حفظ شده است. پورفیرهای این سینیتها در توده‌های نفوذی کوچکتر اهمیت است و در این دسته بلورهای درشت اولیه عبارتند از : سایندین ، سایندین‌های باریم‌دار ، آرنورتوز ، آمفیبولهای قلیایی ، پیروکسن‌های قلیایی و بیوتیت.

کانی هایی بصورت بلورهای درشت اولیه در سنگهای پورفیری دیده می شود عبارتند از الیوین، نفلین، سودالیت ، لوسیت ، آنالیسم ، آپاتیت ، منیتیت ، لونیت. در این سنگها فلدسپاتوئیدهای قلیایی لااقل به صورت نیمه شکل‌دار هستند و اکثرا در مقطع به صورت صفحات مستطیل شکل دیده می‌شوند. نفلین‌ها از شکل‌دار تا بی‌شکل هستند. پیروکسن‌ها و آمفیبولها از نظر شکل مثل نفلین‌ها می‌باشند در صورتی که پیروکسن‌های کوچک به صورت سوزنهای نازک و کوتاه دیده می‌شوند.

محل تشکیل فوئیدسینیتها

این سنگها به صورت استوک ، لاکوسیت ، لایه‌ها و دایکها و سیلها و سایر توده‌های کوچک و بزرگ منظم و یا بی‌نظم دیده می‌شود این سنگها بیشتر همراه با سینیتها و تراکیتهای قلیایی و همچنین گابروهای قلیایی و فلدسپاتوئید‌دار دیده می‌شود سنگهای این دسته اصولا جزو سنگهای نادر به شمار محدود و مقدار آنها خیلی کم است.

مباحث مرتبط با عنوان

• آنالیسم
• آندزین
• استوک
• بازالت
• پریدوتیت
• کلسیت
• پگماتیت
• پیروکسن
• دولومیت
• دیاباز
• سایندین
• سنگ شناسی آذرین
• سنگهای آذرین
• فلدسپات
• گابروها
• مونزونیت