فاصله دو کوه را «شعب» می‌گویند. در منطقه کوهستانی اطراف
مکه شعب‌های بسیاری وجود دارد؛ شعب ابوطالب نیز در قسمت شرق
کعبه معظمه، در میان
کوه ابوقبیس و
شعب ابن عامر قرار دارد و فاصله تقریبی آن تا کعبه 200 تا 300 متر است. این شعب شامل فضای وسیعی است که پس از
مسعی قرار گرفته و اکنون سنگفرش شده است.
وقتی
قصی بن کلاب، جد بزرگ
پیامبر اکرم، بر
مکه تصرف یافت، هر خانواده‌ای از
قریش را در جایی از مکه سکونت داد؛ شعب ابوطالب را نیز برای اقامت خود و خانواده‌اش برگزید و در اختیار خاندان
بنی هاشم قرار داد. این شعب، در دوره‌های مختلف نام‌های متفاوتی از قبیل «شعب بنی هاشم»، «شعب ابوطالب» و « شعب ابی یوسف » داشته است.
رسول خدا در این شعب به همراه عده‌ای از بنی هاشم و خانواده‌ی خود، تا سه سال در محاصره قریش قرار گرفت و آن دوران را با رنج و مشقت پشت سر گذاشت.
در آن زمان
ابوطالب علیه السلام به همراه فرزندش،
علی علیه السلام، مهمترین نقش را در دفاع از پیامبر بر عهده داشتند.
در شعب ابو طالب چهره‌های برجسته‌ای از بنی هاشم متولد شده و در آنجا زندگی کرده‌اند. و نیز بنا بر برخی روایات، محل تولد و
معراج پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در آنجا بوده است.
در حال حاضر تنها بخشی از شعب ابی طالب باقی مانده که سوق الیل نام دارد. محله سوق الیل شامل خانه‌هایی است که در روی کوه، مقابل مسعی ساخته شده‌اند. بسیاری از خانه‌هایی که در شعب بوده، در توسعه مسجد الحرام در دوران‌های مختلف جزو مسجد قرار گرفته‌اند.
منابع:
آثار اسلامی مکه و مدینه، جعفریان، ص 92، تاریخ سیاسی اسلام، سیره رسولخدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، ج 1، ص 298، معجم البلدان، ج 3، ص 393
