منو
 صفحه های تصادفی
نقشه های متوکل برای تحقیر امام هادی علیه السلام
نظرات دانشمندان درباره اهمیت دین
‌جام گل
کوئلوسپرمه
نقشه معتصم در شهادت امام
دانشکده‌ دامپزشکی دانشگاه تهران
تیره تیزک
زرده تخم مرغ
نظام مالیاتی در عهد ایلخانان
پرلیت
 کاربر Online
233 کاربر online

شاهدانه

تازه کردن چاپ
علوم طبیعت > زیست شناسی > علوم گیاهی
(cached)

گیاه شاهدانه



img/daneshnameh_up/c/cc/shahdane1.jpg

شناسنامه

شاهدانه Canabinaceae :تیره
Cannabis sativa:نام لاتین
Hemp – Gallow grass:نام انگلیسی
شاهدانه :نام فارسی
قنب - تیل:نام عربی

شرح گیاه

شاهدانه ،از گیاهان زراعی قدیمی است که احتمالاً موطن اصلی آن آسیای مرکزی می باشد که از آنجا به چین رفته و در این کشور بیش از 4500 سال سابقه کشت دارد. تولید شاهدانه در درجه اول برای استفاده الیاف آن است که برای تهیه طناب، گونی، نخ قند، بادبان کشتی ، پارچه های مخصوص تور ماهیگیری کمر بند نجات، برزنت بکار می رود. همچنین در صنعت کاغذ سازی کاربرد دارد. دانه آن به مقدار زیاد در صنعت روغن کشی و دارو سازی کاربرد دارد. شاهدانه گیاهی 2 پایه ، علفی ، یکساله و به ارتفاع 1 تا 3 متر حتی بیشتر و دارای واریته ها و فرم های مختلف است شاهدانه برگهائی متقابل در طول ساقه دارد ولی هر چه به انتهای ساقه نزدیک می شویم برگهای آن وضع منفرد پیدا می کنند. پهنک برگهای شاهدانه منقسم به 5 تا 7 لوب عمیق دندانه دار و منتهی به دمبرگ دراز است. گلهای آن در حالت طبیعی بر دو نوع نر و ماده ، واقع بر روی دو پایه جدا گانه اند. از مشخصات گلهای نر شاهدانه آن است که به صورت مجتمع و به وضع آویخته بر روی پایه ای که از کنگره برگها خارج می شود و همچنین در قسمت انتهایی ساقه ظاهر می گردند هر یک از این گلها نیز دارای 5 پرچم در درون پوشش گل اند. گلهای ماده عموماً همان وضع گلهای نر را دارند با این تفاوت که بدون دارا بودن دمگل مشخص ، در بغل براکته هایی شبیه به برگ جای می گیرند. میوه این گیاه به صورت فندقه و به رنگ قهوه ای یا تیره و دارای یک دانه بدون آلبومن است.

نیاز اکولوژیکی

آب و هوا

شاهدانه در مقابل سرما حساس بوده و در دوره رشد آن نباید سرما و یخبندان وجود داشته باشد زیرا این دو عامل مخصوص یخبندان گیاه جوان شاهدانه را از بین می برد. مقدار حرارت مورد نیاز شاهدانه در صورتیکه جهت تولید الیاف باشد کمتر از مواردی است که برای تولید بذر کشت می گردد. شاهدانه گیاهی است روز کوتاه و نسبت به نور بسیار حساس می باشد.

خاک

زمینی که در آن شاهدانه کاشته می شود باید از نظر مواد غذایی کاملاًغنی و حاصلخیز و دارای عمق کافی بوده و تهویه در آن بخوبی انجام شود. چون ریشه شاهدانه نسبتاً ضعیف و حساس می باشد باید مواد غذایی و رطوبت کافی در اطراف آن موجود بوده و ضمناً زمین هم باتلاقی نباشد و همچین ذرات خاک کاملاً یکنواخت و PH آن حدود 7 باشد. بهترین PH برای شاهدانه بین 5/6 تا 4/7 است.خاکهای شور و خاکهای سرد و خیلی سنگین و یا خیلی سبک برای کاشت این گیاه مناسب نیستند. خاکهای رسی لمونی و یا لمونی که غنی و حاصلخیز می باشند و خاکهای لمونی که از رسوب رودخانه ها تشکیل شده اند و یا خاکهای رسی شنی برای رشد و نمو این گیاه بسیار مناسب می باشد.

کود

در صورتیکه برای تقویت و اصلاح زمین از کودهای دامی استفاده شود می توان در هر هکتار 20 تا 40 تن همراه با شخم پائیزه به زمین اضافه نمود در طول دوره رشد شاهدانه به فسفر زیادی نیاز دارد و هر گاه در تناوب بعد از یونجه قرار گرفته باشد مقدار کودهای مورد نیاز آن بقرار زیر است ازت 60 تا 100 کیلوگرم در هکتار فسفر 40 تا 60 کیلوگرم در هکتار ، پتاس 75 تا 120 کیلوگرم در هکتار آهک 30 کیلوگرم در هکتار. برای آنکه شاهدانه کود ازته را کاملاً جذب و استفاده کند بهتر است این کود در دو نوبت به زمین داده شود. همچنین از مصرف زیاد ازت برای این گیاه باید خودداری گردد زیرا زیادی ازت کیفیت الیاف را پائین می آورد. در صورتیکه در تناوب شاهدانه بعد از گیاهان وجینی و یا غلات قرار گیرد مقدار کودهای شیمیائی مورد نیاز آن بدین شرح است ازت 150 تا 200 کیلوگرم در هکتار فسفر 100 تا 120 کیلوگرم در هکتار پتاس 100 تا 150 کیلوگرم در هکتار.

تناوب

شاهدانه مانند گیاهان وجینی بهتر است در اول تناوب قرار گیرد زیرا علاوه بربالا رفتن کیفیت و کمیت محصول بعد از شاهدانه زمین کاملاً تمیز است وگیاه بعد که در تناوب قرار می گیرد محصول خوبی تولید خواهد نمود. بهتر است بعد از شاهدانه گندم کاشته شود همچنین می توان دو سال بطور متوالی در یک زمین شاهدانه کاشت. آماده سازی زمین : برای کاشت شاهدانه باید زمین را در پائیز به عمق 25 سانتی متر شخم زد و همراه با شخم کود دامی نیز به زمین اضافه شود. در طول زمستان کلوخ هائی که در اثر شخم پائیزه ایجاد شده اند در اثر ریزش باران و یا سرما و یخبندان خرد و متلاشی شده و پس از خاتمه زمستان و در فصل بهار زمانی که درجه حرارت برای کشت بذر مناسب باشد بایستی عملیات تکمیلی تهیه زمین به موقع شروع گردد. در بهار زمین را باید دیسک کافی زد تا کلوخ های باقیمانده خرد و نرم شوند و در صورتیکه ریشه و بقایای محصول سال قبل و یا علفهای هرز در زمین باقیمانده باشند توسط هرس از زمین خارج شوند هر گاه سطح خاک زیاد بالا آمده باشد. می توان از غلتک استفاده نمود تا با فشار آن خاک به اندازه کافی نشست کرده برای کاشت بذر آماده شود.

کاشت

شاهدانه گیاهی است بهاره برای همین در مناطق مختلف از حدود اوایل تا اواسط بهار در صورت مساعد بودن شرایط جوی و دما بذر پاشی انجام می گیرد. تا با در نظر گرفتن طول دوره رشد نبات ، گل دهی آن بموقع انجام و محصول نیز در شرایط مساعد رسیده و برداشت گردد بهترین زمان کاشت با در نظر گرفتن واریته و شرایط جوی از اوایل تا اواخر اردیبهشت ماه است هنگام تولید جوانه هر گاه درجه حرارت کاهش یافته و یک درجه سانتی گراد برسد جوانه زدن آن متوقف می گردد. مقدار بذر مورد نیاز بستگی به واریته و نمو استفاده از گیاه دارد در صورتیکه منظور از کاشت شاهدانه تولید دانه باشد حدود 50 تا 70 کیلوگرم در هکتار بذر لازم است ولی اگر برای تولید الیاف کشت گردد حدود 80 تا 100 کیلوگرم بذر مورد نیاز است بنابر این برای تولید الیاف باید بذر بیشتری کشت نمود تا به علت متراکم شدن بوته ها ساقه ها منشعب نشده و الیاف بیشتر و با کیفیت بهتری تولید گردد. عمق لازم برای بذر حدود 2 تا 3 سانتی متر است ولی در هر حال این عمق بستگی به جنس زمین دارد. در صورتیکه کشت بوسیله بذرافشان روی خطوط انجام شود فواصل بوته ها در مورد انواعی که برای تولید دانه کاشته می شوند 15 تا 17 و فواصل خطوط 60 سانتی متر و در مورد انواعی که برای تولید الیاف کاشته می شوند فواصل گیاهان در روی خطوط 20 سانتی متر و فواصل خطوط از هم 80 سانتیمتر باید در نظر گرفته شود و بطورکلی بایستی در هر متر مربع تعداد 160 تا 180 گیاه وجود داشته باشد.

داشت

پس از آنکه عملیات کاشت بذر به پایان رسید در صورتیکه شرایط مساعد باشد حدود 6 تا 10 روز بعد از جوانه تولید شده و بسرعت به رشد خود ادامه خواهد داد لیکن در ابتدای دوره زندگی لازم است یک یا دو مرتبه نسبت به وجین علفهای هرز موجود در زمین اقدام شود در مناطقی که بارندگی کافی وجود ندارد به علت آنکه در دوره زندگی هر هکتار زراعت شاهدانه به حدود 4500 متر مکعب آب نیاز دارد و لذا لازم است در این مدت 6 تا 8 بار آبیاری گردد ولی در مناطق با بارندگی مناسب مثل گیلان و مازندران کاشت آن به صورت دیم امکان پذیر است. مهمترین زمان نیاز به آب در مرحله تولید جوانه و گل می باشد که اگر در این دو مرحله آبیاری کافی نشود یا گیاه مدتی در معرض خشکی قرار گیرد لطمه زیادی به آن وارد می شود بنابراین در این مرحله از رشد باید مزرعه را به اندازه کافی آبیاری کرد.

برداشت

زمان برداشت شاهدانه بستگی به آب و هوا و واریته دارد چون پایه های نر حدود سه هفته زودتر از پایه های ماده میرسند به همین نسبت برداشت آنها زودتر انجام می شود بطورکلی هنگامی که پایه های نر ، گل و در پایه های ماده میوه تشکیل شد می توان برداشت را شروع کرد در زارعتهای کوچک پایه های نر و ماده را جدا از هم برداشت کرده و از پایه های ماده دانه را بدست می آورند در مزارع کوچک برداشت با داس یا چاقو انجام می شود در این حالت بوته ها را معمولاً حدود 3 تا 5 سانتی متر بالاتر از سطح زمین قطع و جهت خشک شدن روی زمین پخش می نمایند. در برداشت با دست خطر شکسته شدن ساقه ها کم ، لیکن مدت زمان برداشت طولانی می باشد. در مزارع بزرگ و در زارعتهای مکانیزه برای برداشت از ماشینهای مخصوص استفاده می کنند این ماشینها قادرند ساقه ها را قطع و در دسته بندیهائیکه هر کدام شامل 15 تا 20 ساقه می باشد، آماده می کنند بسته ها 3 تا 4 روز در مزرعه باقی می ماننند تا خشک شوند سپس آنها را به انبار و یا کارخانه جهت جدا کردن دانه و الیاف انتقال میدهند و یا آنها را به وسیله کمباین های مخصوص جدا می کنند ساقه های شاهدانه که روی زمین باقی می مانند. دراثر فعالیت باکتریها و ریزش باران و شبنم بتدریج پوسیده که مدت زمان لازم برای پوسیدن آنها بستگی به آب و هوا دارد و این عمل معمولاً در مدت یک تا سه هفته انجام می شود در مناطق گرم و مرطوب پوسیدن ساقه ها بهتر و زودتر انجام می شود برای آنکه اثر شبنم روی ساقه ها بهتر و یکنواخت باشد و عمل پوسیدن نیز بطور یکسان انجام شود ساقه ها را به قطر کم در سطح مزرعه پراکنده می نمایند. هر گاه عمل پوشانیدن ساقه بیش از اندازه انجام گیرد کیفیت الیاف کاهش می یابد. بطورکلی در صورتیکه شاهدانه برای تولید الیاف کاشته شود بوته های نر و ماده با هم برداشت می گردند لیکن اگر منظور تولید الیاف و دانه باشد ابتدا با دست بوته های نر و پس از سه هفته بوته های ماده برداشت می شوند.

عملکرد

مقدار محصول شاهدانه از هر هکتار تحت تاثیر عوامل مختلف متفاوت حدود 2 تا 5 تن و حداکثر 7 تن ساقه خشک می باشد که تقریباً 500 تا 1500 کیلوگرم الیاف تولید می نمایند.هر گاه منظور تولید دانه باشد از هر هکتار بطور متوسط 300 تا 400 و حداکثر 1000 کیلوگرم دانه برداشت می شود. همچنین از هر هکتار می توان حدود 5 تن خمیر کاغذ تولید نمود.

دامنه انتشار

استانهای گیلان و مازندران کشت می شود. در بندر گز، خراسان ، مغرب ایران، ترمیس در اراک، بلوچستان و جنوب غربی ایران می روید.

تعداد بازدید ها: 284959


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..