آشنایی
مخلوط متفاوتی از
کانیهای الیوین ،
پیروکسن ،
هورنبلند و احتمالا
بیوتیت یا
فلوگوپیت و غالبا
گارنت ، بیش از 90 درصد کانیهای این سنگها را تشکیل میدهند. این سنگها در گوشته بالایی زمین و بهصورت مجموعههای
لفیولیتی در سطح زمین ظاهر میشوند. سنگهای پلوتونیک الترامافیک وابستگی نزدیکی به سنگهای آنورتوزیتی و گابرویی ، بخصوص در مجموعههای نفوذی لایه لایه ، دارند. از این رو ، این نوع سنگهای الترامافیک ، منشا
آذرینی دارند. ولی سنگهای مربوط به گوشته دارای خصوصیات
دگرگونی هستند.
کمسیون فرعی IUGS اسامی مربوط به این سنگها را بر اساس مقادیر نسبی
الیوین ،
ارتوپیروکسن ،
کلینوپیروکسن و
هورنبلند مشخص کرده است.
- پریدوتیت : به سنگهایی که بیش از 40 درصد الیوین داشتهباشند گفته میشود.
- پیرکسنیت یا هورنبلدیت : این اسامی برای سنگهایی که واحد کمتر از 40 درصد الیوین و کانیهای عمده آنها به ترتیب کانی پیروکسن و هورنبلند است بکار میرود.
تقسیم بندی پریروتیتها
- دونیت : این سنگ بیش از 90 درصد الیوین دارد (الیوین پریدوتیت خالص).
- هارزبورژیت : این سنگ از الیوین و ارتوپیروکسن تشکیل شده است.
- لرزولیت : این سنگ از الیوین ، ارتوپیروکسن و کلینوپیروکسن تشکیل شده است.
- ورلیت : این سنگ از الیوین و کلینوپیروکسن تشکیل شده است.
تقسیم بندی پیروکسنیتها
- ارتوپیروکسنیت : سنگی که بیش از 90 درصد ارتوپیروکسن دارد و به میزان کمی الیوین و کلینوپیروکسن هم در آن یافت میشود.
- وبستویتها : سنگی که از ارتوپیروکسن و کلینوپیروکسن تشکیل شدهاست.
- کلینوپیروکسنیت : سنگی که بیش از 90 درصد کلینوپیروکسن و کمتر از 10 درصد الیوین و ارتوپیروکسن دارد.
ساختها و بافتهای مشخص
بعضی از ویژگیهای کلی این سنگها عبارتند از توسعه
تیغههای اکسولوشن در
پیروکسن و همچنین تمایل طبیعی این گونه سنگها نسبت به دگرسانی بخشی یا کلی به سرپانتین. معمولا تشخیص بین
سنگهای پلوتونیک ،
اولترامافیک ،
آذرین و
دگرگونی مشکل است و این امر ، تا حدودی بدین علت است که الیوین ، مستعد
تبلور دوباره و تغییر شکل
پلاستیک است.
از این رو ، این
سنگهای آذرین به راحتی میتوانند ویژگیهای دگرگونی فرعی ثانویه را در خود گسترش دهند. بهعلاوه ، منشا حرارت بالا و نیز عمیق بودن محل برخی از سنگهای اولترامافیک نشان میدهد که این سنگها بهطور مشخصی گرمشده و بلوغ بافتی پیدا کردهاند. بنابراین وجه تمایز بین آذرین و دگرگونی بودن سنگ محو میشود.
ویژگیهای آذرین
یک دلیل مشخص برای منشا آذرین این سنگها وابستگی با سنگهای
کابرویی در یک مجموعه لایه لایه است. از نظر بافتی ، چنین سنگهایی ، درشت دانهاند و
سطوح بلورین در الیوین یا پیروکسن ، بهخوبی گسترش یافته است.
ویژگیهای دگرگونی
برخی از ویژگیهای استرینی مثل توسعه مرزهای کینک باند معمولی یا مرزهای داخل دانهای که به راحتی تولید میشوند، دلایل چندان قطعی بر دگرگونی بودن سنگ نیستند.
بافتهای مرتبط با ذوب بخشی
بافت سوپر پلاستیک ارتباط نزدیکی با تغییر شکلهای همراه با ذوب بخشی در گوشته دارد. در گزنولیتهای گوشته ، شواهد واضحتری مبنی بر این ارتباط یافت میشود، مثل ورقههای نازک شیشهای در امتداد مرزهای دانهای یا دلایلی مبنی بر تولید مذاب مثل
بافتهای اسفنجی.
مباحث مرتبط با عنوان