سعد بن دلیم ابن حارثه خارجی، ملقب به ابوثابت، از صحابه مهم پیامبر بود. او رئیس
قبیله خزرج و از امرا و بزرگان مدینه در دوره جاهلیت و همچنین اسلام به شمار می‌رفت. سعد به دلیل داشتن مهارت در کتابت، تیر اندازی و شنا به «کامل» مشهور بود. در بیعت عقبه رئیس
انصار بود و در
جنگ احد و
جنگ خندق و جنگ‌های دیگر در سپاه اسلام شرکت داشت. پس از رحلت پیامبر، انصار در
سقیفه گرد آمدند و سعد درباره برتری انصار بر مهاجرین سخن گفت، اما با ورود کسانی چون
عمر و
ابوبکر که اختلاف دیرینه میان
اوس و خزرج را یادآوری کردند، ورق برگشت و کسی با سعد بیعت نکرد. او ذلت انصار را پیش بینی کرد، سپس به شام رفت و در سال 15 هجری در زمان خلافت عمر در همان جا در گذشت.
مشهور است که او به امر عمر به قتل رسید و شایع شد که توسط طایفه
جن کشته شده است.
پسر او،
قیس بن سعد، از یاوران مخلص
امام علی و
امام حسن علیهماالسلام شد.
منابع:
لغت نامه دهخدا.
