پس از هجرت پیامبر به مدینه نیز، مبارزه بنی امیه با اسلام ادامه یافت. آنان در جنگ های
بدر،
احد،
خندق و
فتح مکه بر ضد اسلام جنگیدند. البته پس از فتح مکه، در ظاهر اسلام آوردند و در شمار طلقا، (آزاد شدگان پیامبر) قرار گرفتند. پیامبر هنگام توزیع غنایم
جنگ حنین، فرزندان امیه را در گروه مولفه قلوبهم* جای داد و بخشی از غنایم را به آن ها بخشید.
پس از فتح مکه،
بنی امیه به
مدینه کوچیدند و در انزوای سیاسی قرار گرفتند.
مروان و پدرش نیز پس از مدتی تبعید شدند. پیامبر از دادن حق ذوی القربی که در آیه خمس آمده، به آنان خوددداری کرد و این حق را ویژه
بنی هاشم خواند. البته همه افراد بنی امیه در انزوای سیاسی به سر نمی بردند و دو تن از آنان که به بنی هاشم و
اهل بیت گرایش داشتند، از سوی رسول خدا به حکومت برخی از مناطق گماشته شدند.
در زمان خلافت
ابوبکر و
عمر؛ علی علیه‌السلام به همراه بنی هاشم و پیروانشان خانه نشین شدند و در برابر، بنی امیه قدرت یافتند. فرماندهی لشگرها نیز به مشرکان سابق و منافقان امروز، به ویژه یزید (برادر معاویه) و معاویه واگذار شد.
عثمان که از بنی امیه و مشاور ویژه ابوبکر و عمر بود، در این واگذاری ها نقش داشت. با خلافت عثمان، بنی امیه بر همه ولایت های اسلامی چیرگی یافتند؛ زیرا سیاست عثمان، کنار نهادن والیان غیر اموی بود. برای نمونه،
مغیره بن شعبه و
عمرو عاص را به دلیل آن که از بنی امیه نبودند، کنار گذاشت و پست های کلیدی
کوفه،
بصره و
مصر را به بنی امیه بخشید.
در پایان، یادآوری بخشی از سخنان پیامبر اسلام و امیرمومنان علی علیه‌السلام برای شناخت بیش تر بنی امیه سومند است. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود:
وای بر بنی امیه، وای بر بنی امیه، وای بر بنی امیه! بدترین قبایل عرب، بنی امیه،
بنی حنیفه و
ثقیف هستند. هر دینی آفتی دارد و آفت این دین، بنی امیه است. دشمن ترین مردم با ما بنی امیه و
بنی مخزوم هستند هرگاه معاویه را بر منبر من دیدید، او را بکشید.
امیر مومنان علی علیه‌السلام نیز فرمود:
فرزندان
عبد شمس شمارشان بیش تر، مکارتر، فریب کار تر، بدکارتر و زشت روترند، ولی ما
بنی هاشم زبانمان گویاتر و فصیح تر واز نظر اخلاق، خیرخواه تر و خوش رو تر هستیم.
آگاه باشید! همانا ترسناک ترین فتنه ها، فتنه بنی امیه درباره شما است، فتنه ای کور و تیره که بر همه جا چیره شده و بلای آن دامن گیر نیکوکاران است. به خدا سوگند! بنی امیه پس از من برای شما زمامداران بدی خواهند بود. آنان با شما مانند شتری سرکش، که دست به زمین می کوبد، لگد می زند، با دندان گاز می گیرد و از دوشیدن شیر امتناع می ورزد، برخورد می کنند و از شما جز کسی که برای آنان سودمند باشد یا آزاری به آنان نرساند، به جا نمی گذارند.
بلای فرزندان امیه بر شما طولانی خواهد ماند، چندان که یاری خواستن شما از ایشان مانند یاری خواستن بنده از مولای خود یا تسلیم شده از پیشوای خود باشد. فتنه های بنی امیه پیاپی با چهره ای زشت و ترس آور و تیرگی و تاریکی عصر جاهلیت بر شما فرود خواهد آمد. نه نور هدایتی در آن پیدا است و نه پرچم نجاتی در آن روزگار به چشم می خورد.
پس از چیرگی فرزندان امیه، خانه ای در شهر و خیمه ای در بیابان بر جا نمی ماند، مگر آن که ستمگران بنی امیه اندوه و غم را به آن جا می کشانند. آن ها بلا و کینه توزی را در همه جا وارد می کنند. پس در آن روز، هبچ عذرخواهی در آسمان و یاوری در زمین برای مردم باقی نخواهد ماند؛ زیرا خود نااهلان را به زمامداری برگزیده اید و زمامداری را به جایگاه دروغین نهاده اید.
- کسانی که به آنان اموالی داده می شد تا به اسلام خوش بین شوند و بر ضد آن توطئه نکنند این رسم تا زمان خلافت عمر باقی بود.
منابع:
- نفی الدین مقریزی، النزاع التخاصم فیمابین بنی امیه و بنی هاشم، بخش اول.
- همان، خطبه 158. خطبه 93، ص 295.
- معاویه و تاریخ، صص 191- 193.
- نهج البلاغه، حکمت 116.
