منو
 کاربر Online
338 کاربر online

روناس

تازه کردن چاپ
علوم طبیعت > زیست شناسی > علوم گیاهی
(cached)

گیاه روناس



img/daneshnameh_up/1/11/rubiatinctorum1.jpg

شناسنامه

روناس Rubiaceae:تیره
Rubia tinctorum L.:نام لاتین
Madder:نام انگلیسی
روناس:نام فارسی
فوه – فوه الصباغین:نام عربی

شرح گیاه

گیاهی است علفی ، پایا به ارتفاع 50 تا 150 سانتی متر که به حالت وحشی درمنطقه مدیترانه از اسپانیا تا آسیای صغیر و همچنین در شمال آفریقا و برخی نواحی آسیا می روید. منشأ اولیه آن خاور نزدیک و قفقاز بوده است. ساقه خشن این گیاه چهار گوش و پوشیده از خارهایی کوچک و قلاب مانندی است که بدان وسیله به تکیه گاهها ارتباط پیدا می کند این خارها در کناره های برگ و رگبرگ میانی نیز دیده میشوند . برگهای آن بیضوی دراز و نوک تیز است و با‌ آنکه بظاهر مجتمع به تعداد 6 تائی در طول ساقه دیده میشوند معهذا بیش از 2 تای آنها برگ نیست و بقیه استیپولهائی به ظاهر برگ مانند می باشند گلهای آن کوچک ، زرد رنگ و مجتمع به صورت چترهای متعدد در محور ساقه و یا در قسمتهای انتهائی آن است میوه آن به صورت سته ، گوشتدار و به رنگ قرمز تیره است. زراعت روناس سابقاً در بسیاری از نواحی اروپا و آسیا به منظور بدست آوردن ماده رنگی آلیزارین از ریشه آن معمول بوده است ولی از زمانیکه این ماده به طور سنتز در صنعت تهیه گردید پرورش آن در غالب نواحی متروک شد ریشه خشک شده روناس گاهی به صورت قطعاتی به طول 10 تا 15 سانتی متر و به قطر 2 تا 5 سانتی متر در بازارها یافت می گردد. در سطح خارجی این قطعات خطوط طولی به موازات محور طولی ریشه دیده می شود. پوست ریشه روناس رنگ قهوه ای قرمز داشته و به‌سهولت از طبقات پائین خود که رنگ قرمز روشن یا مایل به زرد دارند جدا می شود. طعم آن ابتدا ملایم ولی بعداً گس و تلخ میگردد.

خاک

روناس احتیاج به زمین عمیق و سبک با خاک شنی رسی دارد و در این نوع خاک ریشه بیشتری تولید می کند محصول روناس بدست آمده از زمینهای آهکی دارای رنگ مرغوب تری است. برای انجام کشت روناس باید بعد از کود دادن زمین را در پائیز به عمق 50 تا 60 سانتی متر شخم زد.و در زمستان آنرا به حال خود می گذارند در اوایل بهار یک شخم دیگر زده بذر را می کارند.

کود

روناس در هر هکتار احتیاج به 40 تا 50 تن کود حیوانی و حدود 200 تا 300 کیلوگرم کود فسفات دارد که باید قبل از شخم در پائیز به زمین داده شود. کود اوره بعنوان کود سرک در هر هکتار 50 تا 100 کیلوگرم به زمین داده می شود. ریشه روناس خاصیت تثبیت ازت هوا را دارا بوده و در کشت بعد از این محصول احتیاج به کود اوره نمی باشد از نظر تناوب زراعی به منظور جلوگیری از پوسیدگی ریشه کشت مجدد روناس تا هفت سال در همان قطعه زمین مرسوم نیست.

زمان کاشت

موقع کشت بذر روناس از نیمه دوم فروردین لغایت نیمه دوم اردیبهشت ماه بوده و زمان کشت ریشه روناس از شهریور لغایت اسفند ماه است.
img/daneshnameh_up/d/da/rubiatinctorum3.jpg

کاشت

پس از اینکه زمین آماده کشت گردیدآبیاری کرده و بعد از گاو رو شدن بذر را بصورت ردیفی می کارند. بدین ترتیب که روی خطوط منظمی که فاصله آنها حدود 70 سانتی متر است به فاصله 20 تا 25 سانتی متر با بیل های مخصوصی که نوک باریکی دارند حفره هایی به عمق 2 تا 3 سانتی متر ایجاد می کنندسپس داخل هر حفره حدود 20 تا 25 عدد بذر می ریزند و با ماسه بادی مخلوط با کود حیوانی رسیده روی آنرا می پوشانند چون از هر بذر روناس یک ریشه روئیده می شود به همین دلیل در هر حفره 20 تا 25 عدد بذر می ریزند تا تعداد ریشه بیشتری تولید گردد. میزان بذر مصرفی : بذر مصرف شده در هر هکتار به جنس خاک بستگی دارد و بین 100 تا 400 کیلوگرم می باشد. ریشه تر مورد نیاز در هر هکتار جهت کاشت بین 3 تا 5 تن می باشد هر مقدار زمین رسی و سخت تر باشد میزان مصرف بذر و ریشه نیز بیشتر است. تکثیر روناس در زمینهائیکه برای اولین بار کشت می گردند بیشتر بوسیله ریشه انجام میشود.

داشت

مراقبت از روناس شامل آبیاری ، مبارزه با علفهای هرز و سله شکنی ، خاک دهی پای بوته ها و مبارزه با آفات و بیماریها می باشد. آبیاری : پس از کاشت، زمین را باید هر 12 روز یکبار آبیاری کرده این عمل باید تا موقع سبز شدن که حدود 40 روز طول می کشد ادامه یابد. در منطقه اردکان استان یزد بعد از سبز شدن به مدت چهل روز آبیاری را قطع می کنند تا ریشه روناس به عمق زمین رفته و طول ریشه که مورد استفاده قرار می گیرد. طویل شود و بعد از گذشت چهل روز مجدداً هر 12 روز یکبار آبیاری را ادامه میدهند. از ماه آذر تا فروردین ماهی یک بار آبیاری کافی است. ولی در تابستان هر 12 روز یکبار آبیاری در این منطقه (اردکان) ضروری بنظر می رسد. بهترین موقع آبیاری روناس در شب یا صبح زود است که هوا خنک است این گیاه طبیعتاً به آب شور نیز ناسازگار است. مبارزه با علفهای هرز و سله شکنی : در تابستان باید عملیات سله شکنی وجین و کنترل علفهای هرز صورت گیرد. خاک دهی پای بوته ها : در پائیز سال اول پای بوته ها خاک مخلوط با کود حیوانی می دهند تا ریشه توسعه پیدا کرده و از سرمای زمستان محفوظ بماند. در تابستان سال دوم وقتی گیاه به گل رفت قسمتهای سبز ساقه و برگ را کف برکرده و به مصرف تغذیه دام می رسانند در پائیز سال دوم نیز پای بوته ها را مجدداً خاک همراه با کود حیوانی می دهند. در اواخر تابستان سال سوم یا چهارم روناس را کف بر کرده و ریشه ها را در مهر ماه برداشت می کنند. مبارزه بیماریها و آفات : گیاه روناس نسبت به امراض و آفات نسبتاً مقاوم بوده و در بعضی مواقع پوسیدگی ریشه و یا شته در روناس مشاهده گردیده است. برای جلوگیری از پوسیدگی ریشه بهتر است در کشت روناس تناوب زراعی رعایت گردد و در زمینی که این گیاه کاشته شده است برای مدت 5 تا 7 سال روناس کشت نگردد. ضمناً بهتر است یکسال قبل از کشت زمین به صورت آیش باقی بماند تا در تابستان آفتاب و نور کافی به زمین برسد توصیه شده که در اراضی رسی خالص نیز این محصول کشت نشود. جهت مبارزه با شته از سموم فسفره مناسب شته کش و برای جلوگیری از پوسیدگی ریشه نیز از سموم مختلف قارچ کش می توان استفاده نمود.
img/daneshnameh_up/9/9a/rubiatinctorum2.jpg

برداشت

ریشه روناس را در پائیز سال سوم یا چهارم پس از کف بر کردن ساقه و برگهای سبز با بیل های مخصوص روناس کنی برداشت می کنند. عرض این بیلها حدود 12 سانتی متر و طول آن 50 سانتی متر می باشد. ضمناً بهتر است روناس را در 3 یا 4 سالگی برداشت کرد زیرا ریشه ها به اصطلاح خوب رنگ انداخته و می توان رنگ بیشتر و مرغوب تری استخراج نمود. برای برداشت ریشه توسط بیلهای مخصوص زمین را شخم عمیق زده تا ریشه ها از خاک بیرون آیند. سپس توسط کارگر ریشه را از سطح خاک جمع آوری می کنند. در موقع برداشت ریشه های سالم و مرغوب را جهت کشت مجدد انتخاب می کنند. خشک کردن ریشه : ریشه ها را بعد از برداشت به مدت 15 روز در هوای آزاد و در مقابل نور آفتاب قرار می دهند تا رطوبت خود را از دست دهند سپس آنرا به آسیابهای مخصوص روناس سائی می فرستند تا بصورت پودر در آید. عملکرد روناس : میزان محصول ریشه تر روناس بین 15 تا 20 تن در هکتار است که 10 تا 12 درصد آن رنگ است میزان تولید محصول 3 تا 4 ساله بیشتر از دو ساله است بطور متوسط عملکرد روناس سه ساله بین 10 تا 15 تن ریشه خشک می باشند مقدار تولید روناس دو ساله نصف محصول ریشه 3 و 4 ساله است لذا برداشت روناس دو ساله مقرون به صرفه نمی باشد. بذر گیری : در تابستان سال دوم روناس را برای بذرگیری بحال خود واگذار کرده تا به گل بنشیند و در موقع گل دادن هم هر 6 روز یک بار گیاه را آبیاری میکنند. بعد از اینکه گل تشکیل گردید در شهریور ماه بذرگیری می کنند . میزان بذر تولیدی در هر هکتار بین 1 تا 3/1 تن می باشد.

دامنه انتشار

نواحی غربی ایران، اراک ،اطراف دماوند تبریز، یزد خاست ، اردکان ، خوی ، دیلمان و ارومیه
تعداد بازدید ها: 47646


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..