خانواده زبان های نیجر- کنگو
این گروه، بزرگترین
خانواده زبان های آفریقایی به شمار می رود. بیش از 400 میلیون نفر در
آفریقا به زبان های نیجر- کنگو سخن می گویند.
زبان مادر نیجر- کنگو، 5000 هزار سال پیش وجود داشته و پس از آن، به تدریج به هفت زیر گروه تقسیم شده است. این هفت زیر گروه را ما امروزه به نام های
بنو- کنگو ،
آتلانتیک غربی ،
مانده،
ولتایی،
کوا،
آداماوا و
کُردوفانی می شناسیم.
زبان بنو- کنگو ، مهمترین زیر گروه خانواده زبان های نیجر- کنگواست. بیش از نود میلیون نفر، به یکی از شاخه های این زیر گروه، به نام «
بانتو»، سخن می گویند. زبان های «
زولو» ، «
سوواحیلی» و «
کیکنگو» جزو شاخه
بانتو هستند.
همه زبان های خانواده نیجر- کنگو، به استثنای
سوواحیلی و
فولفولده ، آهنگین (یا بقول زبان شناسان Tonal یا
نواختی) است. بدین معنی که با تغییر آهنگ بیان، معنی واژه تغییر می کند. برای نمونه، در زبان
Yoruba ، واژه «
بی»، اگر با آهنگ متوسط خوانده شود، یعنی
زایاندن بچه (قابلگی) و اگر با آهنگ آرام خوانده شود، یعنی بالا آوردن (استفراق کردن) و اگر با آهنگ بالا خوانده شود، یعنی پرسیدن! در زبان بامبارا، واژه «
با» را اگر با آهنگ بالا بخوانیم، یعنی "رودخانه" و اگر با آهنگ پایین بخوانیم، یعنی "بز"!
در زبان های زیرگروه
بنو- کنگو ،
پیشوندها و
پسوندها نقش مهمی ایفا می کنند. چنانکه پیشوند های
فعل ، نشاندهنده «چه کسی»، «چه هنگام» و «چه چیزی» هستند و پسوندها، بیشتر
نقش دستوری دارند (مثلا
صیغه مجهول می سازند و...). برای نمونه، در زبان سوواحیلی، جمله «او دارد برای من غذا می پزد» را با یک کلمه، می توان گفت : «آنانیپیکیا»!!
همچنین، مفرد یا جمع بودن اسم را پیشوند آن معین می کند. برای نمونه، m و wa در زبان سوواحیلی و نیز umu و aba در زبان زولو به ترتیب، نشانه مفرد و جمع هستند. اکنون با در نظر گرفتن ریشه tu (به معنای فرد) می توان حدس زد که در زبان سوواحیلی، mtu یعنی یک نفر و watu یعنی مردم. همچنین در زبان زولو، umutu یعنی یک نفر و abatu یعنی مردم.
نکته جالب توجه دیگر، این است که همه اجزای سخن (parts of speech) در زبان های شاخه بانتو، از نظر دستوری، با اسم هماهنگی دارند. برای نمونه، جمله « این صندلیِ خوب، شکسته است» در زبان سوواحیلی اینگونه بیان می شود: "kiti hiki kizuri kimevunjika" و جمله «این صندلی های خوب، شکسته اند" اینگونه: "viti hivi vizuri vimevunjika".
در زیر زبان های مهم خانواده ی نیجر کنگو در یک جدول آمده است:
|
Mande Branch |
|
Mende :
Malinke : Bambara : Dyula : Soninke
Susu : Kpelle : Vai : Loma |
|
West Atlantic Branch
|
|
Fulani :
Wolof : Serer : Dyola : Temne : Kissi
Gola : Balante |
|
Voltaic Branch
|
|
Mossi :
Gurma : Dagomba : Kabre
Senufo : Bariba |
|
Kwa Branch |
|
Yoruba :
Ibo : Ewe : Twi : Fanti : Ga
Adangme : Fon : Edo : Urhobo : Idoma
Nupe : Agni : Baule : Kru : Grebo : Bassa |
|
Bantu Branch |
|
Swahili :
Luba : Kongo : Lingala : Mongo : Ruanda
Rundi : Kikuyu : Kamba : Sukuma : Nyamwezi
Hehe : Chagga : Makonde : Yao : Ganda
Nkole : Chiga : Gisu : Toro : Nyoro : Nyanja
Tumbuka : Bemba : Tonga : Lozi : Lwena
Lunda : Shona : Fang : Bulu : Yaundé : Duala
Bubi : Mbundu : Chokwe : Ambo : Herero
Makua : Thonga : Sotho : Tswana : Pedi
Swazi : Zulu : Matebele : Xhosa : Venda |
|
Efik Branch |
|
Efik :
Ibibio : Tiv |
|
Adamawan Branch
|
|
Mbum
|
|
Eastern Branch
|
|
Zande :
Sango : Gbaya : Banda |
|
Ijo Branch |
|
Ijo
|
تعداد بازدید ها: 10636
|
