مفاهیم کلی در رابطه با جامعه
جامعه (آماری) ، عبارت است از مجموعه کامل اندازه‌های ممکن یا اطلاعات ثبت شده از یک صفت کیفی ، در مورد گرد آورده کامل واحدها ، که می‌خواهیم استنباطهایی راجع به آن انجام دهیم. جامعه آماج تحقیق است، و منظور از عمل گردآوردن داده‌ها ، استخراج نتایج درباره جامعه می‌باشد. یا به بیان ساده‌تر ، در هر
بررسی آماری ، مجموعه عناصر مورد نظر را جامعه می‌نامند. یعنی جامعه ، مجموعه تمام مشاهدات ممکن است که می توانند با تکرار یک آزمایش حاصل شوند.
مفاهیم کلی در رابطه نمونه
نمونه‌ای از جامعه آماری ، مجموعه اندازه‌هایی است که عملا در جریان یک تحقیق گردآوری می‌شود. نمونه بخشی از جامعه تحت بررسی است که با روشی که از پیش تعیین شده است انتخاب می‌شود. به قسمی که می‌توان از این بخش ، استنباطهایی درباره کل جامعه بدست آورد. هر گونه درباره جامعه را می‌توان کم و بیش از طریق نمونه برآورد کرد. فرآیند انتخاب نمونه و استخراج نتایج و استنباطهای حاصل را بررسی نمونه‌ای می‌نامند.
تفاوت میان جامعه و نمونه
به منظور تاکید بر تمایز بین نمونه و جامعه فرض می‌کنیم که در مجموعه داده‌ها، هر اندازه (یا هر اطلاع ثبت شده درباره یک صفت کیفی که می‌تواند به صورت کمی بیان شود) از منبع مجزایی به نام واحد نمونه گیری ، یا به عبارت ساده‌تر واحد ، منشا می‌گیرد. این گونه منابع ، بسته به حیطه مطالعه می‌توانند
درختان ،
حیوانات ، مزارع ، خانوارها یا عناصر دیگر باشند.
به این ترتیب ، داده‌های نمونه‌ای عبارت‌اند از: اندازه‌های مربوط به گردآورده واحدهایی که از یک آزمایش بدست می‌آیند. این مجموعه ، جزئی از مجموعه خیلی بزرگ‌تری از واحدهاست که می‌خواهیم درباره آن استنباطهایی به عمل آوریم. مجموعه‌ای از اندازه‌ها را که از مشاهده تمام واحدهای این مجموعه بزرگتر نتیجه می‌شود، جامعه می‌نامند. توجه به این نکته مهم است که بر خلاف مبنای معمولی کلمه جامعه ، این اصطلاح در آمار به معنای مجموعه‌ای از موجودات زنده نیست.
جامعه آماری گرد آورده‌ای از اعداد است که اعداد مزبور عبارت‌اند از اندازه‌های مربوط به یک صفت مشخصه برای تمام واحدهایی که آماج تحقیقی را تشکیل می دهند. این صفت ممکن است به جامعه انسان مربوط باشد یا نباشد. جامعه آماری (حتی اگر وجود خارجی نداشته باشد) به عنوان مجموعه ثابتی از اعداد در نظر گرفته می‌شود. در موارد دیگر ، جامعه ممکن است مرکب از مجموعه مشخصی از اعداد باشد، هر چند که این مجموعه بی‌اندازه بزرگ باشد و ثبت تمام عناصر آن عملی نباشد.
رابطه میان جامعه و نمونه با ذکر یک مثال
در مطالعه میزان محصول یک نوع گیاه در شرایط اقلیمی معین ، جامعه آماری که تنها در تصور می‌گنجد عبارت است از گرد آوردن تمام اندازه‌های مربوط به مقادیر محصول گیاه ، در صورتی که آن گیاه بطور وسیعی در مناطقی جغرافیایی مختلف و در شرایط اقلیمی معین پرورش داده شود و این عمل برای سالیان دراز ، هر سال تکرار گردد. چنانکه ملاحظه می‌شود، در این مثال جامعه آماری هیچ ارتباطی با جامعه انسانها ندارد.
به علاوه ، می‌خواهیم اطلاعی از مفهوم انتزاعی مجموعه کل اندازه‌های محصول داشته باشیم. نمونه جزئی از آن جامعه نامتناهی است یا عبارت است از مجموعه‌ای از اندازه‌های مربوط به مقادیر محصول گیاه از انجام آزمایش بدست می‌آید. در اینجا آزمایش عبارت از کشت گیاه در چند محل محدود با شرایط اقلیمی معین است. واضح است که وقتی این آزمایش به دفعات مختلف تکرار شود، داده‌های نمونه‌ای حاصل متفاوت خواهند بود.
مثالهایی در مورد جامعه و نمونه
- مدیر اتوبوسرانی یک ناحیه ، مایل به اتخاذ روشی برای صرفه جویی میزان مصرف بنزین ماهیانه اتوبوسهاست. در اینجا اعدادی که معرف میزان بنزین مصرفی ماهیانه هر یک از اتوبوسهاست، جامعه مورد نظر را تشکیل می‌دهند.
- فردی که داوطلب نمایندگی مردم یک شهر است علاقمند است که در زمینه نظر رای دهندگان آن شهر نسبت به خودش ، اطلاعاتی کسب کند. در اینجا ، جامعه فهرست نظر موافق یا مخالف یا ممتنع تمام افرادی است که در آن شهر حق رای دارند.
- برای تعیین درصد لامپهای معیوب در فرآیند تولید لامپ کارخانه از فرایند مزبور به روشی تصادفی لامپ انتخاب می‌کنیم و آن ها را آزمایش می‌نماییم. اگر 5 لامپ معیوب باشند خواهیم دید که می‌توانیم برآورد تعداد لامپهای معیوب در کل فرآیند تولید را برابر 5 درصد بگیریم.
انواع بررسیهای نمونه‌ای
- بررسی توصیفی: در این بررسی ، هدف صرفا کسب اطلاعاتی درباره گروههای بزرگ است. مثلا تعداد مردان ، زنان و کودکانی که برنامه تلویزیونی خاصی را می‌بینند.
- بررسی تحلیلی: در این بررسی ، بین زیر گروههای متفاوتی از جامعه ، برای کشف تفاوتهای آنها مقایسه‌هایی صورت می‌گیرد و یا فرضهایی را درباره دلائل این تفاوتها عنوان کرده و مورد تحقیقی قرار می‌دهند.
اندازه جامعه
باید توجه کرد که هدف از جامعه همیشه افراد انسانی نیست بلکه مجموعه‌ای است کمه ممکن است در حالتی خاص افراد انسانی هم باشند. تقریبا تمام جامعه‌هایی که با آنها سروکار داریم جامعه‌هایی متناهی‌اند. البته برخی از جامعه‌ها در
اقتصاد ،
علوم اجتماعی ،
بازرگانی و غیره خیلی بزرگ‌اند. گاهی جامعه آماری را نامتناهی فرض می‌کنیم. مثلا ماشینی را در نظر بگیرید که تراشه‌های کامپیوتر تولید می‌کند.
اگر تصور کنید که ماشین تولید تراشه تحت شرایط یکسان تا بی‌نهایت به کار ادامه دهد جامعه تراشه‌ها جامعه‌ای نامتناهی است. بطور کلی جامعه نامتناهی اشاره بر فرآیندی دارد که تعداد بی‌نهایت عنصر را تولید می‌کند. ممکن است قطر این تراشه‌ها عنصر مورد نظر باشد. در این صورت جامعه نامتناهی آماری ، مجموعه نامتناهی قطرهای تراشه‌هایی است که تولید می‌شوند.
مباحث مرتبط با عنوان
