مقدمه
در
رده پیدازادان اولیه میکروسپور یا دانه گرده مولد دو آنتروزوئید مژک‌دار و متحرک است و عمل لقاح فقط در محیط آب صورت می‌گیرد. در این رده معمولا
تخمک بسیار حجیم و قبل از لقاح تمام ذخایر لازم را فراهم می‌سازد. این رده در زمانهای گذشته دارای راسته‌های بسیاری بوده است که با گذشت زمان نسل بسیاری از آنها منقرض شده است و بعضی از آنها تا به امروز باقی مانده‌اند. مثلا می‌توان به راسته‌های
سیکادالها ،
راسته ژنکیوآل و
راسته مخروطیان اشاره کرد.
راسته مخروطیان
تندیدن دانه گرده در این راسته گیاهی با ایجاد لوله گرده همراه است و آنتروزوئیدهای حاصل از آن مانند
نهاندانگان عملا فقط به هسته تقلیل پیدا می‌کنند. راسته مخروطیان دارای سه تیپ متفاوت و هر یک به یک خانواده مربوط است. که یکی از این تیپها تیره سرخدار است.
تیره سرخدار
در این تیپ گیاه
تاگزوس باکاتا وجود دارد که درختی به ارتفاع 8 تا 10 متر ودارای برگهای باریک ، خطی ، کشیده ، مسطح با دمبرگهای مختصر و کوتاه در دو طرف ساقه وتقریبا در یک سطح و در دو ردیف قرار دارند. گلهای نر در محوری مشترکت جمع می‌شوند و تشکیل مخروطی را می‌دهند که جمعا 12 پرچم دارند.
پرچمها به شکل فلس ، چمچه شکل و در سطح زیرین خود دارای 6 تا 8 بساک یا کیسه گرده هستند.
گل ماده منفرد ، در انتهای شاخه و در کنار یک برگه بارور برهنه قرار دارد که آن را تعدادی برگه‌های سترون دیگر در برگرفته است و در واقع به یک تخمک برهنه که بخش پایینی آن را پوششی حلقه‌وار و آبدار به نام
آریل دربرمی‌گیرد تقلیل پیدا می‌کند. گرچه گیاه فاقد میوه واقعی است ولی از آنجا که پوسته‌ای سخت دانه را در برگرفته و زایده‌ای آبدار و قرمز رنگ به صورت پوشش گوشتی از خارج آن را احاطه می‌کند دانه منظره
میوه شفت را به خود می‌گیرد.
مشخصات دستگاه رویشی
مخروطیان گیاهانی چوبی هستند. درختانی با تاج مخصوص هستند و انشعابات شاخه‌های آنها مونوپودیک و شکل عمومی تاج آنها مخروط مانند است. آرایش برگها به صورت مارپیچی است. شکل برگها در سرخدار به صورت خطی و مسطح است. دارای برگهای غیر پایا و خزان کننده هستند و در زمستان درخت فاقد برگ است.
مشخصات دستگاه زایشی
تاکزاسه‌ها فاقد مخروط هستند و دارای تخمکهای برهنه‌ای هستند که در راس شاخه‌ها بوجود می‌آیند و در بخش پایینی خود برجستگی کاسه مانند دارند. این گیاهان فاقد اندامی مشابه میوه و حتی برچه کاذب هستند. فقط در اطراف دانه رسیده آنها پوشش کاسه مانند ، آبدار و قرمز رنگی تا نزدیک انتهای دانه وجود دارد.
لقاح و گرده افشانی
گرده افشانی بوسیله باد انجام می‌شود و دانه‌های گرده به علت داشتن حباب هوایی که در دو طرف آن به شکل بادکنک قرار دارد به آسانی توسط باد به مسافت بسیار دور منتقل می‌شوند. تولید فراوان دانه گرده در مخروطیان اثر ضایعات ناشی از عوامل محیط را به مقدار زیاد کم می‌کند و احتمال رسیدن برخی از دانه‌های گرده را به اندامهای ماده بالا می‌برد. وقتی دانه گرده روی تخمک افتاد در آنجا با ایجاد لوله گرده یاخته جنسی یا گامت نر خود را به آرکگون می‌رساند که همیشه در عمق آندوسپرم قرار دارد.
شرح جنس تاگزوس
درخت یا درختچه‌هایی با پوست فلسی ، قهوه‌ای و متمایل به قرمز هستند. شاخه‌ها متناوب با انشعابات کوتاه ، کمی آویخته و در فلسها دارای جوانه‌هایی پوشیده هستند. برگها پایا ، چند ساله و دارای آرایش متناوب ولی در دو خط موازی روی ساقه قرار می‌گیرند. پهنک دراز ، خطی و دارای دمبرگ کوتاه و لوله شده و در سطح رویی سبز تیره و براق ولی در سطح زیرین متمایل به زرد و بسیار کمرنگ‌تر از سطح رویی است.
گلها تک جنس ، دوپایه و بندرت تک پایه و در طول محور ساقه قرار دارند. گل ماده به رنگ سبز متمایل به زرد و مرکب از تعدادی فلسهای روی هم قرار گرفته‌ای است که فقط فلس بالایی آن بارور است و حامل یک تخمک ایستاده بر قاعده اندامی دیسک مانند است. میوه فقط دارای یک دانه تخم مرغی شکل است. میوه دارای پوسته‌ای سخت و استخوانی و در زایده آبدار به نام آریل محصور است که با دانه به هیچ وجه پیوستگی ندارد و قسمت بالای آن کاملا باز و هنگام رسیدن به رنگ قرمز درخشان درمی‌آید.
از این جنس در ایران فقط یک گونه سرخدار با نام علمی تاگزوس باکاتا است وجود دارد و در نواحی شمالی ایران ایران می‌روید. این درخت علاوه بر سرخدار ، سوختال نیز نامیده شده است که از شاخه‌های برگدار و جوان آن برای تهیه دسته گل در گل فروشی‌ها و از چوب آن در مصارف روستایی استفاده می‌شود.
مباحث مرتبط با عنوان
