در تنظیم
پرسشنامه باید دقت کافی مبذول نمود زیرا جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه یکی از مراحل بسیار پر اهمیتی است که موفقیت یا عدم موفقیت را بایستی تا حد بسیار زیادی مرهون دقت سئوالات و تنظیم پرسشنامه دانست.
یکی از مسائلی که در تنظیم پرسشنامه بایستی کاملاً رعایت نمود تقدم و تاخر سئوالات است بدین صورت که سئوالات سادهتر که پاسخگو سریعتر قادر به پاسخ بدانهاست در ابتدا آورده میشود و بتدریج بر دشواری آنها افزوده میگردد. بعبارت دیگر رد طرح سئوالات باید سعی بر آن داشت تا از سئوالات آسان تدریجاً به سئوالات پیچیده تر برسیم .
مسئله دیگر در تنظیم پرسشنامه طرح سئوالات شخصی و خانوادگی که در پرسشنامه است که بایستی دقیقاً بدان توجه کامل مبذول نمود . در غالب موارد که پاسخگویان با پرسشنامه و تحقیق آشنائی ندارند و بطور کلی هدف از مطالعات
اجتماعی بر ایشان مفهوم نیست . عنوان نمودن طرح سئوالات خصوصی مثل نام و نام خانوادگی و نام فرزندان و
شغل و میزان
درآمد و وضع
مسکن در آغاز کار پرسشگر مشکلات جدی و عمدهای برای طرح سئوالات بعدی و ادامه کار
پرسشگری بوجود خواهد آورد. بنابراین لازم است با توجه به جامعه مورد مطالعه و ویژگیهای فرهنگی و روانی پاسخگویان نظم و تقدم و تاخر موضوعات مورد سئوال کاملاً رعایت شود , بعنوان مثال در مطالعات جوامع روستایی زمانی که محقق قصد تکمیل پرسشنامههای
خانوار روستایی را دارد آغاز پرسشگری وی نباید با طرح سئوالات شخصی از فرد روستایی همراه باشد و در صورت طرح چنین سئوالاتی قبل از آنکه اعتماد و اطمینان متقابلی بین آنها بوجود آمده و شک و تردید و سوظن
احتمالی فیما بین زدوده شده باشد, فرد روستایی بدلیل روحیه
محافظه کاری سنتی دچار ترس و واهمه گردیده و از جواب دادن به بقیه سئوالات یا احتراز نموده و یا در صورت عدم امتناع از پاسخ ,پاسخهایی را عنوان میکند که به تصور وی مورد علاقه و نظر پرسشگر است . بنابراین پرواضح است که چنین جوابهایی از دقت و اعتبار لازم برخوردار نخواهد بود. "
موریس دوورژه" جامعه شناس فرانسوی در زمینه شرایط تنظیم پرسشنامه مینویسد:
"پرسشنامه یک سلسله پرسش نیست که با آنها سر تا ته کاغذی را بی آنکه به ترتیب آنها توجهی شده باشد پر کرده باشند . بر عکس , تنظیم پرسش ها بر پایه تنظیم است که بطور جدی بررسی شده باشد .به همین سان , عده پرسش های مربوط به یک موضوع , گروه بندی احتمالی آنها بصورت "قسمت "های مختلف مسئلههای باریک و مهمی را مطرح میسازند...
در همین زمینه "
موریس دوورژه" اضافه میکند " اغلب در آغاز پرسشنامهها پرسشهایی را میگذارند که برای بررسی اهمیت مستقیمی نداشته باشد و هدفشان این باشد که پاسخگو را "سرذوق" بیاورد و اعتمادش را جلب کند .
البته پرسشگران باید کاملاً مراقب باشند و ره طوری شده این محیط اعتماد را ایجاد کنند. هنگامی که قرار باشد پارهای پرسشهای حساس را مطرح سازند عموماً آنها را در پایان پرسشنامه میآورند: در پایان پرسشنامه پاسخگو اعتمادش جلب شده است و پرسشگر شانس بیشتری دارد که پاسخ درستی بگیرد, در هر صورت اگر پاسخگو ناراحت هم بشود , این ناراحتی بر روی پرسشهایی که پیش آن از او شده است اثر منفی نخواهد گذاشت . اگر چندین پرسش حساس وجود داشته باشد باید آنها را در میان پرسشهای پرسشنامه چنان پخش کرد که هر یک وضع ملایمتری پیدا کند ...