ذکوان (بنی ذکوان بن رفاعه) طایفهای از قبیله بنی سلیم بن منصور و از تبار عرب عدنانی بودند. قبیله بزرگ
بنی سلیم طوایف فراوانی داشت که طایفه بنی ذکوان، بنی رعل و بنی عصیه از زمره آنان به شمار میآمدند. طوایف بنی سلیم در منطقه مرتفع
نجد، نزدیک
خیبر، سکونت داشتند و حره السلیم و
وادی القری، از مناطق معروف
حجاز، به آنان تعلق داشت.
قبایل بنی سلیم از جمله ذکوان، همانند سایر قبیله های عرب، جنگهای فراوانی داشتند که «ذات الرمرم» و «تثلیت» از جمله این جنگها بود.
پس از بعثت پیامبر اکرم، ابوبراء نجدی، یکی از بزرگان
نجد، در مدینه به حضور پیامبر شتافت و تقاضا کرد مبلغانی را جهت تبلیغ آیین اسلام به سرزمین نجد گسیل دارد.
پیامبر هفتاد تن از اصحاب فرهیخته و قاریان قرآن را به آن سرزمین اعزام فرمود. وقتی سپاه تبلیغی اسلام به چاه معونه (در راه سرزمین بنی عامر و بنی سلیم) رسیدند، عامر بن طفیل، از سران قبیله بنی عامر نجد از طایفه ذکوان،
رعل و عصیه از طوایف قبیله بنی سلیم کمک خواست و با همکاری آنها، مبلغان اسلامی را در بئر معونه به خاک و خون کشید.
وقتی خبر
حادثه بئر معونه به پیامبر اسلام رسید، قبائل رعل، ذکوان و عصیه را نفرین کرد و برای خونخواهی از شهیدان بئر معونه چند جنگ بر ضد آنها تدارک دید که از جمله آنها میتوان به
غزوه ذی قرقره (غزوه کدر )، غزوه بنی سلیم و سریه
ابن ابی العوجاء اشاره کرد.
به هر حال، طوایف بنی سلیم از جمله ذکوان سرانجام تسلیم رسول خدا شدند. جمعی از آنان به هنگام
فتح مکه و گروهی دیگر در
عام الوفود اسلام آوردند.
منابع:
سیره ابن هشام، ج 4 - 1 { فهرست قبائل }؛ معجم قبائل العرب ، ج 1، ص 404، ص 543؛ المغازی، ج 1