منو
 صفحه های تصادفی
شکایت از روزگار
انواع خطاهای مودم
نفت در علوم مختلف زمین شناسی
خودآگاهی پیامبرانه
تاثیرات آلودگی هوا
توسعه روستایی و کارآفرینی روستایی در چین
سنگهای ساختمان سازی
گریه امام سجاد علیه السلام بر شهدای کربلا و دلداری حضرت زینب
اثر ترموالکتریک
بازرسان شرکت
 کاربر Online
360 کاربر online

اکثریت ‏بشر، متوسط و مقلداند

چاپ

  • گفته شده است که بیشتر دینداران، دینداریشان‏علت دارد نه دلیل. چنین نیست که همه مسیحیان، با سنجیدن همه‏ آیین‏ها و مذاهب،به مسیحیت روی آورده باشند و از طریق اقامه دلیل قطعی، به حقانیت مسیحیت‏اذعان کرده باشند، بلکه ایمانشان، اغلب، ایمانی موروثی و تقلیدی است. این حکم،درباره‏ مسلمانان و یهودیان و زرتشتیان و ... ثابت و صادق است. فردی که اینک‏ مسیحی است، اگر در جامعه اسلامی زاده می‏شد، مسلمان بود وبالعکس.

  • زبان حال‏عموم‏دین‏داران، این است که «انا وجدنا آباءنا علی امه و انا علی آثارهم مهتدون،43،زخرف،:22» نه فقط عامیان که عموم روحانیان دینی هم، چنین‏اند. اینان به‏حقیقت مقلدان‏اند و محققانی که از سر حریت راستین و به حکم حکمت، به اندیشه‏ای‏سر فرود آورند، نادرند. این نهنگان دریای تحقیق، در آبگیرهای کوچک مذاهب ومسالک رایج نمی‏گنجند، بل هر یک از آنان، خود، مذهبی هستند. جهان را، متوسطانی‏پرکرده‏اند که بر آن‏ها سنت و تقلید و سابقه و محیط و معیشت و خشم و شهوت، بیشتر فرمان می‏راند، تا دلیل و قرینه و برهان و حجت، و بیشتر محکوم جبرند تا اختیارو بیشتر معذورند تا مسئول.

ارزیابی و نقد

پلورالیسم در صدد حل چه مشکلی است؟

  • پلورالیسم دینی به معنای جان هیکی در صدد حل مشکل حق وباطل و رستگاری و نجات است، اما مسئله سلوک اخلاقی و ادب معاشرت با هم‏کیشان یاهم‏دینان، بحث دیگری است که مربوط به تسامح و تولرانس (Tolerance) است نه‏پلورالیسم. گرچه حیات دینی، با حیات اخلاقی، ارتباط تنگاتنگ دارد، ولی مشکلی راکه پلورالیسم دینی درصدد حل آن است، روشن کردن حساب حق و باطل و طریق سعادت وشقاوت است که آیا در دین و مذهب خاصی یافت می‏شود یا در مجموع ادیان و مذاهب،اما توصیه‏های اخلاقی، نظیر فروتنی، همدردی رحمت ورزی نسبت‏ به دیگران، با قول به‏این‏که همه‏ ادیان از حقیقت‏سهم دارند و پیروان همه‏ ادیان بر حق‏اند و به نجات‏و رستگاری خواهند رسید، ملازمه ندارد. چنین توصیه‏های اخلاقی‏ای، با اعتقاد به‏ انحصارگرایی دینی هم ممکن‏است. امام علیعلیه‌السلام خود و روش خود را، اسلام ناب و خالص‏می‏داند، در عین‏حال به مالک اشتر توصیه می‏کند که نسبت‏ به مردم، مهربان باشد،خواه هم‏آیین او باشند و خواه پیرو مذهب و آیین دیگری .

نسبت تحقیق و تقلید با حق و باطل

  • چنین نیست که هر تحقیقی، به حق و رستگاری منتهی گردد، و هر تقلیدی، بطلان‏و خسران را نتیجه دهد. به عبارت دیگر، تحقیق و تقلید، به خودی خود، نه‏ممدوح‏اند و نه مذموم. حسن و قبح آن دو، تابع شیوه و موضوع تحقیق و تقلید است.

    • نکوهش‏های قرآن از تقلید مشرکان، به دو دلیل بوده است:
یکی این که تقلید آنان‏درباره‏ مسایل بدیهی عقلی و اخلاقی بوده که فهم آن در دسترس همه‏افراد است. چنان که می‏فرماید: « واذا فعلوا فاحشه قالوا وجدنا علیها آباءنا والله‏امرنابها،اعراف، 28» دیگر این‏که روش نیاکان، به خودی خود، حجیت و اعتباری ندارد; زیرا، آنان معصوم نبوده‏اند تا عمل‏شان حجت عقلی و شرعی باشد چنان که می‏فرماید:«واذا قیل لهم‏اتبعوا ما انزل‏الله قالوا بل نتبع ما الفینا علیه آباءنااولوکان آباوهم لایعقلون شیئا ولایهتدون،2 ،بقره،170» .بنابراین، تطبیق این آیات برعموم دین‏داران و عالمان دینی، نادرست است. این‏آیات، وصف حال مشرکان و بت‏پرستان در برابر موحدان است، نه وصف همه‏ افراد بشر یا همه‏ دین‏داران.

دین داری با دلیل

  • بنابراین دین‏داران، اعم از این که محقق باشند یامقلد، هرگاه تحقیق و تقلید آن‏ها از نوع پذیرفته آن باشد، رای و عقیده آنان،خواه مطابق با واقع باشد یا نه، حجت و معتبر است و این‏گونه دین‏داری، دین‏داری ‏با دلیل است. بنابراین، ایمان و اعتقاد اکثریت افراد، گرچه تقلیدی است، ولی با دلیل نیزهمراه است، نه فقط دارای علت، هر چند دلیل آن‏ها نقد پذیر خواهد بود.

محققان راستین

  • در این که محقق راستین، کمیاب است و نمی‏توان همه‏ کسانی را که به‏«عالم‏» و «محقق‏» معروف‏اند چه در علوم دینی و چه در غیر آن محقق واقعی‏دانست، سخنی نیست، ولی دایره‏آن به چنان تنگی که نویسنده محترم صراطهای‏مستقیم تصویر کرده، نیست. تصویری که وی از محقق راستین ارایه داده است، تنهاکسانی را شامل می‏شود که وابسته به یک دین و مذهب خاص نباشد. بنابر این نظریه، ائمه اطهار(علیهم السلام )، محققان راستین نبوده‏اند! زیرا،این افراد خود را وابسته به یک مذهب یعنی مذهب تشیع دانسته‏اند.وانگهی دو عبارت «این نهنگان دریای تحقیق، در آبگیرهای کوچک مذاهب و مسالک‏رایج نمی‏گنجند.» و «بل هریک از آنان، خود، مذهبی هستند.» متعارض وپارادوکسیکال است; زیرا، از یک طرف، کسی که خود، یک مذهب است، افکار و اعمال‏او، خطوط یک مذهب را معین می‏کند و قهرا خود او وفادار به آن مذهب و وابسته به‏آن است و از طرف دیگر چون نهنگ وادی تحقیق است، وابسته به یک مذهب خاص نیست واین تناقضی است آشکار.

منابع

  • دکتر عبدالکریم سروش ،صراطهای مستقیم، ص‏46-45
  • علی ربانی گلپایگانی ، تحلیل و نقدپلورالیسم دینی ، ص168- 161



تعداد بازدید ها: 5361


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..