آب و هوا و پزشکی
درجه حرارتهای زیاد همراه با
رطوبت بالا میتواند شرایط مرگ آوری برای انسان بوجود آورد. تغییرات دما یا درجه حرارت برای ما ایجاد مشکل میکند و باعث بیماری میگردد؛ البته این مسائل به سازگاری و عدم سازگاری بدن بستگی دارد.
آب و هوا همچنین میتواند بطور غیر مستقیم روی انسان اثر کند مانند بیماریهایی که محدوده بزرگی را تحت اشغال خود گرفتهاند و در قلمرو بخصوصی شیوع دارند. از جمله
مالاریا که در محدوده آب و هوایی گرم و مرطوب شایع است و هرگز در مناطق سرد نمیتواند به صورت همه گیر ظاهر شود.
خصوصیات فیزیکی انسان
کلیه عناصر آب و هوایی بر روی ساختمان بدن انسان تأثیر میگذارند. یک انسان برهنه برای آسایش و راحتی به دمایی برابر 29 درجه سانتیگراد نیاز دارد، در حالی که انسان با پوشیدن لباس در دمای 25 درجه شرایط مطلوبی را احساس میکند. انسان از زمانی که لباس پوشیدن و روشهای گرم شدن را آموخت، توانست به نواحی سردسیر برود و بر طبیعت غالب شود. سرخ پوستان آمریکای جنوبی که در محیط سرد و مرتفع آند زندگی میکنند ، دارای هیکلی تنومند و متوسط با دستهای بزرگ ، مچهای کوچک ، سینههای ستبر و ساقهای کشیده هستند، زیرا وضعیت چاقی و کوتاه بودن بهترین حالت برای کاهش از دست دادن گرماست.
اثر آب و هوا بر تمدن
پدیدههای جوی همراه عناصری مؤثر در فرهنگ و ادب و عرفان بشری بودهاند. ویرانههای مراکز انسانی که روزگاری از شکوف و جلال کم نظیری بهرهمند بودند، میتواند دانشمندان را به دریافت رابطه بین مراکز فعالیتهای انسانی و شرایط و تغییرات آب و هوا رهنمون کند. نمونه جالب این قبیل شهرها و مراکز انسانی پالمیرا است که در حاشیه شمالی صحرای سوریه قرار داشته و مرکز عبور و مرور کاروانها از قرن اول تا قرن سوم میلادی بوده است، ولی بعد از اینکه در سال 272 میلادی بوسیله رومیها ویران شد، به علت
کاهش بارندگی و کم شدن منابع آبهای زیرزمینی نتوانسته است گذشته خود را بازدید و دوباره تجدید حیات کند.
یکی از دانشمندان آب و هواشناس با مطالعه شهرهای قاره آسیا نتیجه میگیرد که کاهش میزان بارندگی در جنوب غربی آسیا و آسیای مرکزی موجب از بین رفتن رودها ، جویبارها و چاههای آب شده و ویرانی تدریجی مراکز کشاورزی و نقاط آباد و پر جمعیت را فراهم ساخته است، تا آنجا که دریاچههای آب شور با نقصان واردات و بخار شدن تدریجی آبها و محدود کردن وسعت خود، راههای تازهای در اختیار کاروانها قرار داده است.
در استپهای قاره آسیا و نواحی نیمه خشک که برای اولین بار حیواناتی نظیر اسب ، گوسفند ، شتر اهلی شده و به خدمت چادرنشینان در آمده ، اساس زندگی وابسته به چراگاهها و حیوانات اهلی بوده است، بدین سان که کاهش ریزشهای جوی و ظهور دورههای خشکی (هر چند به مدت کوتاه و محدود) به شدت در نابودی چراگاهها مؤثر بوده و تلف شده حیوانات و ایجاد قحطی و گرسنگی را موجب شده است.
در چنین موقعیتی ، تنها راه نجات انسانها با مهاجرت آنها به سرزمینهای حاصلخیز و مرطوب بستگی دارد. از اینرو تعجب آور نیست که تاریخ همواره از تهاجم و کشور گشاییهای اقوام استپ نشین و نابودی کشاورزان صلح طلب ، داستانهای دردناکی بیان میکند. دانشمندان بر این باورند که هجوم مغولان به کشورهای همسایه نتیجه خشکی و عدم بارندگی مناسب و در نتیجه قحطی و خشکسالی و گرسنگی بوده است.
آب و هوای و معماری
در طراحی ساختمانهای شهری ، روستایی و صنعتی باید آب و هوای محلی کالا مورد ارزیابی قرار گیرد و نسبت به عرضهای جغرافیایی ، وضع توپوگرافی و سمت عمومی شیب زمین در جهات جغرافیایی و میزان دریافت
انرژی خورشیدی در فصل تابستان و زمستان طرحی مناسب ارائه شود. با کمی دقت و وجه به خانههای شمال و جنوب و نواحی مرکزی کشورمان ، میتوان دریافت که آب و هوا احاطه خاصی بر نحوه معماری و جنس مصالح ساختمانی دارد. مصالح ساختمانی در
اقلیمهای مختلف نقش بسزایی در ایجاد آسایش حرارتی در طول سال خواهد داشت، لذا بهترین شیوه استفاده بهینه از ساختمانهای هر منطقه با توجه به اقلیم آن منطقه ، استفاده از مصالح ارزان قابل دسترس و در عین حال مناسب با شرایط حرارتی آن منطقه است. به عنوان مثال: خشتهای گلی در معماری شهرهای کویری مانند یزد ، در ضمن عایق بودن در مقابل تغییرات درجه حرارت ، از نظر استحکام با تیر آهن رقابت میکند. سکونتگاهها در نواحی سردسیر برای جلوگیری از نفوذ سرما به هم فشرده و در اقلیم گرم و مرطوب به منظور امکان برقرار شدن جریان هوا با ترکیب باز طراحی میشود.
انسان و آلودگی آب و هوا
در حدود سه هزار سال پیش یکی از حاکمان مصری پیشنهاد کرده بود که برای جبران کمبود بودجه حکومت ، هوا را به مردم بفروشند و در واقع از مردم پول نفس کشیدن بگیرند؛ اگر چه این حاکم مصری هیچ تصور و اطلاعی درباره ماهیت واقعی هوا نداشت، اما حداقل میدانست که هوا برای انسان ضروری و حیاتی است. برای زیستن به هوا نیاز داریم؛ برای نفس کشیدن ، در هر بار به نیم لیتر هوا و در طی روز به بیشتر از 10 هزار لیتر هوا احتیاج داریم. اما همان قدر که به تنمفس بی توجه هستیم، به این موضوع هم که هوا از کجا فراهم میشود و پاکی و درجه آلودگی آن چقدر است نیز بیتوجهیم. این بیتوجهی شاید از آنجا ناشی میشود که هوا در سراسر کره زمین همیشه و برای همه کس موجود در دسترس است، بدون اینکه لازم باشد برای استفاده از آن پولی پرداخت شود.
با وجود تلاشهای زیادی که برای
حفاظت محیط زیست انجام میشود،
آلودگی بطور فزایندهای افزایش مییابد. مه غباری که بسیاری شهرهای بزرگ دنیا را فرا گرفته ، نشانگر خطر هولناکی است که سلامت انسان را تهدید میکند. تولید فزاینده
انرژی از راه سوزاندن
سوختهای فسیلی (مانند زغال سنگ و نفت) سبب ازدیاد مقدار
دی اکسید کربن در
هوا میشود. زیادتر شدن فعالیت آتشفشانها از 50 سال پیش ، ازدیاد فرآیندهای احتراقی و استفاده از آتش برای پاکسازی مناطق وسیع به منظور ایجاد زمینهای کشاورزی ، سبب افزایش مقدار گرد و غبار در هوا شده است.
بیشتر دانشمندان هم عقیدهاند که بزرگترین خطر تهدید کننده
لایه اوزون ،
کلرو فلوئورو کربنها (CFC) هستند که به عنوان
مواد سرمازا در
یخچالها و به عنوان مواد پاشنده در اسپریها و حشره کشها استفاده میشوند و میدانیم که اگر لایه اوزون از بین برود، بطور کلی حیات نیز در
سیاره زمین از بین خواهد رفت. "
باران اسیدی" خطر بزرگی برای حیات گیاهان است. زیرا بر اثر ترکیب شدن دی اکسید گوگرد (که در بسیاری از فرآیندهای احتراقی تولید میشود) با بخار آب ،
اسید سولفوریک تشکیل میشود و همراه با آسیب باران به صورت باران اسیدی به زمین باز میگردد.
مباحث مرتبط با عنوان