-=از جمله اموری که ذهن بشر را از دیر باز به خود معطوف داشته اینست که در جامعه و در بین انسانها
حق قانونگذاری و حق سرپرستی با چه کسی است، که هر مکتبی به فراخور شناختش از انسان پاسخهایی داده،
دین اسلام نیز به این سوال تحت عنوان ولایت تشریعی پاسخ گفته. البته لازم به توضیح است که ما دو نوع ولایت داریم،
ولایت تکوینی که مربوط به تصرف در قوانین کلی جهان می‌باشد و دیگری ولایت تشریعی که موضوع بحث ما بوده، در این مقاله به تبیین آن می‌پردازیم.=-
تعریف ولایت تشریعی
ولایت تشریعی به مفهوم حق تصرف و حق تشریع و قانونگذاری و حق تصمیم گیری و اجرایی است که در اداره امور جامعه و مسائل اجتماعی برای شخصی قائل می‌شویم. به عبارت دیگر ولایت تشریعی یعنی ولایت قانونی، اینکه فردی بتواند و حق داشته باشد از طریق وضع قوانین و اجرای آنها در زندگی مردم و افراد جامعه تصرف کند و دیگران نیز ملزم به تسلیم در برابر او و رعایت آنها باشند. معنای
النبی اولی بالمومنین من انفسهم نیز از این باب است که تصمیمی که پیامبر برای یک فرد مسلمان یا جامعه اسلامی می‌گیرد لازم الاجرا است.
مراتب ولایت تشریعی
البته یادآوری این نقطه ضروری است که؛ نخستین اصل مورد قبول در مسائل مربوط به این ولایت، این است که هیچ فردی بر فرد دیگر ولایت ندارد. و کسی نمی‌تواند در امور مربوط به زندگی انسانها بدون مجوز لازم مداخله و تصرف کند. زیرا
تمامی مراحل ولایت مخصوص خداوند است، چون خالق تمامی انسانها و موجودات و مربی واقعی همه آنهاست. فلذا قوانین زندگی افراد بشر را باید خداوند تعیین کند و حق حکومت کردن را نیز او به افراد دهد، که خداوند مراتبی از این ولایت را به
پیامبر اکرم وعده‌ای از انبیا نیز عطا کرده است.
جواز اطاعت از امام
همچنانکه که
امامان معصوم نیز از این ولایت برخوردار بوده‌اند. بر این اساس است که اطاعت از امام یا پیامبر همان اطاعت از خداوند متعال است. البته بی‌تردید لازمه اولیه اعتقاد به امام آن است که سنت امامان را به عنوان مرجع فکری و اعتقادی و عملی برگیریم، یعنی باید در کنار
قرآن باید به حجیت گفتار و رفتار امام توجه داشت. در زمان حضور شخص امام معصوم در جامعه، او خودش مدیریت مرجع فکری مردم و سنت امام وپیامبر را دارد و زمانی که امام در پرده غیبت است این مسئولیت (مرجعیت فکری و مرجعیت سنت و سیره پیامبر و ائمه) بر عهده عموم علماء دینی و در راس آنها
ولایت فقیه می‌باشد.
برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به
منابع
- جمعی از نویسندگان، معارف اسلامی 2 و 1، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، پائیز 78، چاپ دهم.
- محمد مهدی نادری قمی، نگاهی را بر ظریه ولایت فقیه بر گرفته از مباحث یزدی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
