ریبوفلاوین یا
ویتامین B2 باعث آزاد سازی انرژی از
کربوهیدرات ها،
پروتئین و
چربی می شود. ریبوفلاوین برای تکثیر، رشد و ترمیم
پوست ،
مو،
ناخن و مفاصل ضروری است. همچنین برای سیستم ایمنی که بدن را در مقابل بیماریها حفاظت میکند، لازم و مهم است.
دلیل انتخاب این نام ، رنگ زرد این ویتامین است که ناشی از وجود حلقه فلاوینی موجود در ساختمان آن می باشد . از ویتامینهایی است که در بسیاری از مواد غذایی موجود است اما عوارض کمبود آن گریبانگیر افراد زیادی است ، در حالیکه خود آنها ، نمی دانند این عارضه می تواند ناشی از کمبود مواد غذایی باشد .
اولین بار این ویتامین زمانی کشف شد که در حین بررسی بر روی
ویتامین B1 ، دانشمندان متوجه شدند جزء دیگری موجود است که در مقابل حرارت مقاوم تر ازویتامین B1 است و زمانی که آنرا از شیر استخراج کردند این رنگدانه های زرد رنگ را ویتامین B2 نامیدند . در واقع یکی از دلایلی که روش مناسب شیر را نگهداری در پاکتهای چند لایه می دانند این است که، از تخریب ویتامین B2 در برابر نور جلوگیری می کند زیرا این ویتامین در مجاورت اشعه
ماوراء بنفش تخریب می شود .
ویتامین B2 همراه غذا وارد بدن می شود و به کمک ناقل هایی که در دیواره
روده وجود دارد به
خون منتقل می گردد . ویتامین B2 جزء ویتامینهای
محلول در آب است از اینرو در بدن ذخیره نمی شود پس میزان مورد نیاز آن باید روزانه مصرف گردد تا مبتلا به کمبود آن نشویم .
عملکرد ویتامین B2 در بدن
ویتامین B2 زمانی فعال می شود که مولکول
فسفر دریافت کند و این قابلیت را پیدا نماید که در فعالیت های مهم سوخت ساز بدن عمل کند .ویتامین B2 در فعال شدن
ویتامین B3 و
ویتامین B6 نیز دخالت دارد . در بدن ما تبدیل ویتامین B2 به فرم فعال آن تحت تأثر آنزیمهای مربوط به
غده تیروئید می باشد . از اینرو افرادی که مبتلا به
گواتر هستند و تیروئید
کم کار یا پرکار دارند باید مراقب میزان دریافت این ویتامین باشند و از منابع حاوی این ویتامین بیشتر تغذیه کنند چون با کاهش فعالیت غده تیروئید کارایی این ویتامین نیز کاهش میابد
میزان مورد نیاز این ویتامین 3/1 میکروگرم در روز است .
حتما افراد بسیاری را دیده اید که دچار زخم در گوشه دهان باشند ، یا زبانشان متورم وسرخ شده باشد و یا لبهایشان ترک خورده باشد . اینها همه از علائم کمبود ویتامین B2 است .
درمراحل اولیه در صورتیکه فرد 1 تا 2 ماه از این ویتامین کمتر از میزان نیازش مصرف کند علائم اولیه در چشمهای او ظاهر می شود ؛ یعنی اثرات او به صورت حساسیت به نور ، اشکریزی چشمها و سوزش و خارش چشمها ، بروز می کند . با پیشرفت کمبود این ویتامین در گوشه دهان زخم ایجاد می شود و فرد نمی تواند دهانش را به راحتی باز کند ، زبان فرد ارغوانی رنگ ، متورم و دردناک می شود البته همه این علائم با هم بروز نمی کند گاهی فقط یک یا چند علامت در فرد دیده می شود . از علائم دیگر جوشهای ریزی است که در منطقه کنار بینی و گوشه دهان به وجود می آید . همچنین در منطقه سفید چشم رگهای خونی دیده می شود . کمبود شدید این ویتامین برای یک فرد باردار، عواقب وخیم تری به دنبال دارد از آن جمله ایجاد عارضه لب شکری در جنین است .
ویتامین B2 بر خلاف
ویتامین B1 در برابر حرارت استقامت دارد و در اغذیه ی پخته، دیده میشود. این ویتامین برای اشخاص بالغ در روز تا 4 میلیگرم مورد نیاز است.
پنج عمل مهم ویتامین B2
- به رشد و دوباره سازی کمک میکند.
- به داشتن پوست و ناخن سالم کمک میکند.
- در بهبود زخمهای دهان، لبها و زبان موثر است.
- برای قوة بینایی مفید است و خستگی چشم را کاهش میدهد.
- در سوخت و ساز کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها با مواد دیگر مؤثر است.
علائم کمبود ویتامین B2
اختلال در چربی ها، ترس از نور و عوارض معده و روده ها از علائم کمبود این ویتامین میباشد. در اثر کمبود این ویتامین در بیماران مبتلا به
دیابت ، ورم دهان و ترک لبها مشاهده میشود. در ضعف چشمها یعنی موقعیکه چشم از نور میترسد باید از غذاهایی که دارای این ویتامین هستند استفاده شود.
موارد استفاده
ریبوفلاوین در پیشگیری و درمان بیماریهای زیر مؤثر و مفید است:
- سردرد میگرنی، ریبوفلاوین در پیشگیری از سردرد میگرنی مؤثر است. مطالعات نشان می دهد که مکمل هایی که حاوی ریبوفلاوین هستند بیشتر از آسپیرین در پیشگیری از سردردهای شدید مؤثرند.
- آب مروارید،کمبود ریبوفلاوین می تواند باعث آب مروارید شود. ریبوفلاوین برای فعالیت آنزیم هایی که باعث تقویت بینایی شما میشود ضروری و حیاتی است. کمبود ریبوفلاوین در افراد مسن نسبتاً شایع است. قبل از مصرف بیش از حد مجاز توصیه شده (RDA) برای پیشگیری از آب مروارید، با پزشک مشورت کنید.
- مکمل های ریبوفلاوین در درمان کم خونی داسی شکل مؤثرند. این ماده همچنین اثر مکمل های آهن را در درمان کم خونی، افزایش می دهد.
- روماتیسم مفصلی مقدار خیلی کم ریبوفلاوین در رژیم غذایی می تواند فرد را در معرض خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی قرار دهد. مکمل های حاوی ریبوفلاوین می تواند از پیشرفت علایم جلوگیری کند.
فواید ریبوفلاوین
- نشانه هایسندرم تونل کارپال را بهبود می بخشد.
- کاهنده اثرات استرس.
- مشکلات پوستی از قبیل آکنه (مخصوصاً آکنه روزاسه)، ورم پوست، اگزما ، و زخم ها با مصرف مکمل های ریبوفلاوین بهبود می یابد.
- گرفتگی عضلانی را بهبود می بخشد.
- بدن را در مقابل انواع مشخصی از آسیب سلولی در که طی حمله یا سکته قلبی ایجاد میشود، حمایت می کند.
- عملکرد سیستم ایمنی را افزایش می دهد.
منابع غذایی
بهترین منابع ریبوفلاوین شامل
مخمر آبجو ،
بادام ،
گوشت ،
غلات ،
سبوس گندم ،
قارچ ،
سویا ،
شیر و
اسفناج.در صورتیکه شما روزانه 2 لیوان شیر یا
ماست مصرف کنید و در طول روز غذای تهیه شده با گوشت ( گوشت قرمز ، مرغ و ماهی ) یا تخم مرغ مصرف نمایید و از نان سبوس دار مثل
نان سنگک تغذیه کنید ، مطمئن باشید میزان ویتامین B2 مورد نیاز بدن شما تأمین شده است. نیاز به این ویتامین در بارداری افزایش می یابد پس به خانمهای باردار توصیه می شود ازمنابع غنی این ویتامین یعنی جگر ، ماءا لشعیر و شیر با چربی متوسط بیشتر از زمان قبل از بارداری مصرف کنند تا نیاز جنین رانیز تأمین نمایند . این نیاز بیشتر ، با مصرف 1 لیوان شیر اضافه یا 100 گرم گوشت اضافه در روز تأمین می شود . میزان نیاز به این ویتامین در شیردهی از بارداری هم بیشتر است . در دوران شیردهی توصیه می شود برای جلوگیری از اضافه وزن ، بیشتر از منابع گیاهی مثل
سبزی خوردن ،
اسفناج ، سالاد سبزیجات و ماء الشعیر برای تأمین ویتامین B2مورد نیاز ، مصرف شود .
ریبوفلاوین به
آرد و حبوبات اضافه میشود. ریبوفلاوین در اثر نور و قلیا نظیر
جوش شیریناز بین می رود. این ماده توسط حرارت از بین نمی رود. اگرچه در داخل آبی که در حال پختن است، نفوذ می کند. برای حفظ محتوی ریبوفلاوین غذاها آنها را باید دور از نور قرار داد.
اشکال دیگر
مکمل های ریبوفلاوین به 2 صورت قابل دسترسی هستند:
این ماده همچنین در مولتی ویتامین ها و ویتامین های B کمپلکس نیز به صورت قرص های 25، 50 و 100 میلی گرمی یافت میشود.
مقدار مصرف
میزان مجاز توصیه شده در رژیم غذایی شامل موارد زیر است:
- بچه های 1 تا 3 سال: 5/0 میلی گرم در روز.
- بچه های 4 تا 8 سال: 0.6 میلی گرم در روز.
- بچه های 9 تا 13 سال: 9/0 میلی گرم در روز.
- پسران 14 سال: 3/1 میلی گرم در روز.
- دختران 14 تا 19 سال: 1 میلی گرم در روز.
- زنان حامله: 4/1 میلی گرم در روز.
- زنان شیرده: 6/1 میلی گرم در روز.
قبل از دادن ریبوفلاوین به بچه ها با پزشک مشورت کنید.
موارد احتیاط
مسمویت با ریبوفلاوین بندرت اتفاق می افتد. واکنش های ایجاد شده ناشی از مصرف میزان زیاد این ماده شامل خارش، بی حسی و کرختی، احساس سوزن سوزن شدن و حساسیت به نور است. مصرف میزان زیاد ریبوفلاوین می تواند بر روی نتایج آزمایشات تجزیه ادرار اثر بگذارد.
تداخل های احتمالی
- داروهای سولفا، داروهای ضد مالاریا، مسهل ها و الکل می توانند مانع از تأثیر مفید ریبوفلاوین شود.
- مصرف زیاد ریبوفلاوین از باربیتورات ها باعث کاهش اثر ریبوفلاوین میشود.
- بیماریهای مشخص کبدی می تواند برروی عمل ریبوفلاوین اثر بگذارد.
- ریبوفلاوین برای فعال شدن ویتامین B6 ضروری است.
