گیاهی است پایا به ارتفاع 30 تا 60 سانتی متر و دارای بوی معطر که به حالت خودرو در نواحی خشک،سواحل دریاها،دامنه کوهستانهاو جنگلهای نواحی مختلف اروپا و نواحی جنوب غربی و مرکزی آسیا می روید بعلاوه برای مصارف درمانی نیز پرورش می یابد.از مشخصات آن اینست که ساقه راست،منشعب،پوشیده از کرک و به رنگ سبز مایل به قرمز دارد.برگهای آن بیضوی،به رنگ سبز تیره و پوشیده از کرک در سطح تحتانی پهنک و کناره های آزاد آن است.گلهای مجتمع آن که در خرداد تا مرداد ظاهر می گردد رنگ گلی یا سفید دارد.هر یک از گلهای آن دارای کاسه منتهی به 5 دندانه مساوی و جام بزرگتر از کاسه است.درون جام گل آن 4 پرچم(2 بزرگ و 2 کوچک)جای دارد.میوه آن چهار فندقه ای و محصور در بقایای کاسه گل است در بین پایه های متعدد این گیاه در یک ناحیه غالبا دو نوع گل دیده می شود.یکی گلهایی با وضع طبیعی و مشخصاتی منطبق با آنچه که ذکر شد و دیگری گلهایی که پرچمهای آنها رشد کمتری حاصل نموده،در عوض مادگی بزرگتر از حالت طبیعی دارند.مرزنگوش زیر گونه هایی متفاوت بنام barcense , Viride , prismaticun دارد.
تذکر:Em.Perrot وجود این گیاه را بدون تعیین مشخصات محل رویش در ایران ذکر نموده ولی در کتب گیاهی مختلف تایید نشده است.در بعضی کتب برای آن نام فارسی مرزنگوش ذکر شده است.
مرزنگوش در طول رویش به نور فراوان نیاز دارد. این گیاه به لایه های کم عمق خاک و خاکهای شنی که حاوی ترکیبات آهکی باشد نیازمند است مرزنگوش به سهولت قادر به تحمل خشکی است ولی برای افزایش عملکرد گیاه باید تحت آبیاری منظم و مناسب قرار گیرد.
PH خاک برای کشت مرزنگوش بین 5/4 تا 7/8 مناسب است.
فصل پائیز با افزودن 20 تا 30 تن در هکتار کود حیوانی به خاک هایی که برای کاشت مرزنگوش آماده می شوند،توصیه می گردد. سپس شخم متوسطی زده و پس از تسطیح زمین و افزودن کودهای شیمیایی مورد نیاز گیاه به خاک اواخر اسفند بستر خاک برای کاشت بذر آماده می شود.
چنانچه زمین تهی از مواد و عناصر غذایی باشد همه ساله اوایل بهار 40 تا 80 کیلوگرم در هکتار ازت به خاک اضافه می کنند در سال سوم و چهارم رویش و در فصل پائیز افزودن عناصر ضروری نظیر اکسید فسفر و اکسید پتاس هر یک به مقدار 50 تا 80 کیلوگرم در هکتار نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد.
از آنجائیکه مرزنگوش 5 تا 6 سال در یک محل می ماند تناوب کشت با گیاهان مناسب و همچنین انتخاب مکانی مناسب از نظر نوع خاک برای این گیاه ضرورت دارد. 3 تا 4 سال پس از برداشت مرزنگوش باید نسبت به کشت آن در همان زمین اقدام نمود.زمان مناسب برای تکثیر رویشی مرزنگوش اواخر بهار (اواسط خرداد) می باشد.در تکثیر توسط بذر اوایل فروردین بذر را در خزانه (خزانه زیر پلاستیک یا خزانه هوای آزاد)کشت می نمایند.
تکثیر مرزنگوش به دو روش رویشی و تکثیر توسط بذر صورت می گیرد.
تکثیر رویشی : تکثیر رویشی به روش تقسیم بوته انجام می گیرد اواخر بهار بوته های سالم 2 تا 3 ساله را از خاک خارج می کنند. هر بوته را به 2 تا 3 قطعه تقسیم می کنند فاصله ردیفهای کاشت بین 50 تا 60 سانتی متر و فاصله دو بوته روی ردیف کاشت بین 20 تا 25 سانتی متر میباشد.
تکثیر توسط بذر : بذور را در خزانه (زیر پلاستیک یا هوای آزاد) در اوایل فروردین در ردیفهایی به فاصله 25 سانتی متر کشت می نمایند.عمق بذر مرز نگوش در هنگام کاشت باید 2 تا 3 میلی متر باشد. اگر از خزانه زیر پلاستیک استفاده شده باشد اواخر اردیبهشت ماه و چنانچه از خزانه هوای آزاد استفاده شده باشد، اوایل پائیز همان سال نشاء ها را به زمین اصلی منتقل می کنند. فاصله ردیفهای کاشت در زمین اصلی 50 سانتی متر و فاصله دو بوته روی ردیف کاشت 15 تا 20 سانتی متر باید باشد برای هر متر مربع به یک گرم بذر با کیفیت مطلوب نیاز است.
رشد مرزنگوش در سال اول رویش بسیار کند است و علفهای هرز بدون رقابت و به سرعت توسعه می یابند از این رو کنترل علفهای هرز قبل از کاشت و تهیه بستر عاری از علفهای هرز ضرورت دارد. مبارزه مکانیکی با علفهای هرز، آبیاری به موقع بخصوص پس از انتقال نشاء ها به زمین اصلی و همچنین در فصول خشک سال مهم است.
در سال اول اواسط تابستان (مرداد ماه) بریدن گیاهان از فاصله 8 تا 10 سانتی متری از سطح زمین سبب گسترش انشعابهای ساقه ای شده و در افزایش محصول نقش موثری دارد. نیاز گیاه به آب از سال دوم رویش کمتر می شود.
برداشت محصول بستگی به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه دارد. در سال اول تنها یکبار می توان محصول را برداشت نمود. اما از سال دوم به بعد می توان 2 و یا حتی 3 بار محصول برداشت کرد. گیاهان در مرحله گل دهی (اواخر خرداد – اوایل تیر) حاوی حداکثر مقدار اسانس هستند. از این رو اولین برداشت در همین مرحله انجام می گیرد. پس از رویش مجدد گیاهان و تولید شاخ و برگهای جدید و نمو گلها، ماههای مرداد – مهر زمان مناسبی برای دومین برداشت خواهد بود.
برداشت محصول در سطوح کوچک با داس ولی در سطوح وسیع کشت توسط کمباین مخصوص انجام می گیرد هنگام برداشت ،پیکر رویشی از 40 سانتی متری قسمت فوقانی بریده می شود. سپس پیکر رویشی جمع آوری شده را خشک می کنند.درجه حرارت مناسب برای خشک کردن به وسیله خشک الکتریکی 40 درجه سانتی گراد است.مقدار محصول 2 تا 3 تن در هکتار می باشد نسبت اندام تازه به خشک 5 تا 6 به 1 می باشد.
از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
